Bò điên là bệnh ở bò, liên quan đến tình trạng não và tủy sống khiến chúng có hành động kỳ lạ, mất khả năng kiểm soát những việc bình thường, chẳng hạn như đi lại. Nguyên nhân là do bò bị nhiễm loại protein độc, được gọi là prion. Bệnh lây lan sang người thông qua việc ăn các sản phẩm từ con bò mắc bệnh bò điên. Cùng tìm hiểu sâu hơn về bệnh tại bài viết dưới đây.
Bệnh bò điên ở bò có tên tiếng anh là Bovine Spongiform Encephalopathy, viết tắt là BSE, dịch ra là bệnh viêm não thể bọt biển ở bò. Những con bò bị bệnh có biểu hiện như hành vi bất thường, di chuyển khó khăn, giảm thể trọng.
Bệnh bò điên
Năm 1990, bệnh bò điên thu hút sự chú ý của công chúng khi một số người ở Vương quốc Anh phát triển bệnh sau khi ăn não hoặc mô tủy sống của bò mắc bệnh.
Bệnh bò điên ở người được cho là biến thể của bệnh Creutzfeldt- Jakob, tiếng anh là variant Creutzfeldt- Jakob disease, viết tắt là vCJD.
Creutzfeldt- Jakob là bệnh lý thần kinh gây chết người. Biểu hiện là sa sút trí tuệ nhanh, rung giật cơ và đi đứng loạng choạng. Bệnh thường có 3 dạng là dạng lây nhiễm (thông qua protein độc prion), di truyền trội nhiễm sắc thể thường và dạng xuất hiện một cách ngẫu nhiên rải rác.
Mặc dù nghiêm trọng nhưng thật may bởi bệnh bò điên rất hiếm và ít phổ biến. Trên toàn thế giới, ước tính có 0,5- 1,5 người được chẩn đoán trên một triệu người mỗi năm, gây ra 200 cái chết mỗi năm ở Mỹ và thường gặp nhất là ở người lớn tuổi.
Tại Việt Nam, những năm qua đã ghi nhận một số ca nghi ngờ nhưng do thiết điều kiện cơ sở vật chất để chẩn đoán bệnh, bệnh tiến triển rất nhanh và chưa có thuốc đặc trị nên các trường hợp này thường được xuất viện về nhà.
Prion là một loại protein có cấu trúc xoắn bất thường. Khi vào cơ thể, các protein độc này tác động đến protein bình thường, biến chúng thành các prion mới. Cứ như vậy, chúng phát triển trong cơ thể theo cấp số nhân.
Con đường lây nhiễm bệnh không rõ, ít lây qua đường hô hấp, tiêu hóa hay quan hệ tình dục. Những ca ghi nhận có sự lây truyền ngay qua chăm sóc y tế như tiêm truyền, ghép giác mạc, tuyền hóc môn tăng trưởng.
Có khoảng 5- 15% ca CJD di truyền qua gen trội nhiễm sắc thể thường số 20. Do tính chất di truyền này nên nếu ba mẹ bị bệnh thì có thể di truyền gen bệnh cho con cái.
Có đến 90% bệnh Creutzfeldt- Jakob không xác định được nguồn lây hay yếu tố gia đình. Và những ca này được xếp vào nhóm bệnh CJD ngẫu nhiên rải rác.
Người bị mắc bệnh bò điên có biểu hiện tinh thần suy sụp nhanh chóng, thường là trong vòng vài tháng. Các triệu chứng bệnh thường gặp như:
Khi bệnh tiến triển nặng, các triệu chứng về sức khỏe tâm thần sẽ trở nên nặng hơn và phần lớn người bệnh sẽ rơi vào tình trạng hôn mê, thậm chí là bị suy tim, suy hô hấp, viêm phổi hoặc nhiễm trùng, cuối cùng là tử vong. Từ khi xuất hiện triệu chứng bệnh đến khi tử vong thường kéo dài trong vòng 1 năm.
Đặc biệt, những người bị bệnh bò điên dạng hiếm, các triệu chứng về tâm thần sẽ nghiêm trọng hơn như sa sút trí tuệ (mất khả năng suy nghĩ, lập luận và ghi nhớ) sẽ diễn tiến về sau trong quá trình bị bệnh. Không chỉ vậy, biến thể này còn ảnh hưởng nhiều hơn ở những người tuổi trẻ, thời gian xuất hiện khá dài là 12- 14 tháng.
Hầu hết các ca mắc bệnh bò điên xảy ra không rõ nguyên nhân và cũng không có yếu tố nguy cơ nào có thể xác định. Tuy nhiên, một vài yếu tố có thể liên quan đến các biểu hiện khác nhau của bệnh như:
Bệnh bò điên không thể lây truyền qua ho hắt hơi, chạm hay quan hệ tình dục nhưng có 3 đường lây nhiễm bệnh có thể gặp như:
Không chỉ ở Việt Nam mà các nước có trình độ y học phát triển trên thế giới cũng chưa có phương pháp điều trị căn bệnh này.
Bệnh bò điên chỉ làm cho bệnh nhân không cử động được, không tiếp xúc được, hôn mê, sống thực vật nhưng. Thường thì bệnh nhân tử vong do biến chứng nằm tại chỗ lâu ngày nhơ loét, nhiễm trùng, viêm phổi, suy kiệt vị không ăn uống được (liệt phản xạ nuốt).
Chỉ sinh thiết não hoặc kiểm tra mô não sau khi chết (còn gọi là khám nghiệm tử thi) thì mới có thể chẩn đoán chính xác bệnh bò điên. Do đó, các bác sĩ chỉ có thể chẩn đoán dựa trên tiền sử bệnh tật, khám thần kinh và chỉ định một số xét nghiệm khác để hỗ trợ chẩn đoán được chính xác.
Khi thăm khám triệu chứng, bác sĩ có thể phát hiện ra các triệu chứng đặc trưng của bệnh như co giật cơ, co thắt, phản xạ bất thường và các vấn đề phối hợp.
Bên cạnh đó thì các xét nghiệm sau sẽ được chỉ định để phát hiện bệnh:
Thật không may vì hiện nay chưa có phương pháp điều trị hiệu quả nào cho bệnh bò điên hay bất kỳ biến thể nào của nó. Một số loại thuốc được nghiên cứu và thử nghiệm chưa chưa cho thấy hiệu quả. Vì lý do đó mà các bác sĩ thường tập trung vào việc điều trị giảm đau và trị các triệu chứng để người bệnh cảm thấy thoải mái nhất có thể.
Dưới đây là những thói quen sinh hoạt giúp bạn phòng ngừa cũng như hạn chế diễn tiến của bệnh bò điên:
Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến bệnh bò điên được cung cấp bởi BVĐK Phương Đông. Đây là căn bệnh nguy hiểm và hiện chưa có phương pháp điều trị nên mỗi người cần chủ động trong việc phòng ngừa để đảm bảo sức khỏe cho chính bản thân mình và gia đình.
