Chấn thương do tai nạn giao thông không chỉ dừng lại ở những vết trầy xước, bầm tím đơn giản trên da. Nếu lực va chạm mạnh, nạn nhân có thể đối mặt với những tổn thương nghiêm trọng như gãy xương, chèn ép tủy sống, mất chức năng vận động hoặc tử vong. Điều này đặt ra bài toán về sơ cứu đúng cách, điều trị y tế chuyên môn kịp thời, giảm thiểu hậu quả đáng tiếc.
Chấn thương do tai nạn giao thông là những tổn thương khi cơ thể phải chịu lực tác động mạnh khi điều khiển phương tiện giao thông. Tùy mức độ va chạm mà nạn nhân phải đối mặt với những vấn đề khác nhau, từ ảnh hưởng phần mềm đơn giản đến nghiêm trọng hơn liên quan đến xương, khớp hoặc cột sống.
Chấn thương do tai nạn giao thông là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam
Tai nạn giao thông, đặc biệt tai nạn đường bộ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây thương tật và tử vong ở Việt Nam. Đại đa số các trường hợp đều cần xử trí cấp cứu, điều trị nhanh chóng để giảm ngừa biến chứng về lâu dài lên sức khỏe người bệnh.
Mỗi dạng chấn thương tai nạn giao thông có mức độ nguy hiểm khác nhau, tùy thuộc vào vị trí va chạm, cường độ lực tác động và tư thế khi gặp nạn. Lực va đập có thể ảnh hưởng đến một hoặc cùng lúc nhiều bộ phận như đầu, cổ, cột sống, chi, ngực, mô mềm và nội tạng.
Dưới đây là thông tin mô tả cụ thể hơn từng dạng chấn thương, giúp nạn nhân và người xung quanh kịp thời nhận biết, sơ cứu và chuyển cấp cứu kịp thời:
Đầu, não là vùng dễ bị ảnh hưởng nhất khi xảy ra tai nạn giao thông, trong đó chấn thương sọ não chiếm tỷ lệ cao. Trung bình mỗi năm, có khoảng 50.000 người tử vong, 90.000 nghìn người gánh chịu biến chứng lâu dài do chấn thương sọ não.
Xem thêm: Chấn thương đầu: Các dạng thường gặp và dấu hiệu nhận biết
Đầu và não là hai cơ quan dễ bị chấn thương khi xảy ra va chạm giao thông
Chấn thương cổ thường gặp ở các vụ tai nạn xe hơi, đặc biệt trong trường hợp xe tăng hoặc giảm tốc độ đột ngột. Hai trường hợp mà nạn nhân có thể đối mặt như sau:
Cột sống cũng là một vùng dễ bị ảnh hưởng do va chạm khi tham gia giao thông. Nạn nhân có thể bị gãy đốt sống ở các vị trí cổ, ngực, lưng hoặc đối mặt với vấn đề chèn ép ở tủy sống và ống sống, dẫn đến liệt một phần hoặc toàn bộ chức năng cơ thể.
Chấn thương cột sống thường gặp ở các vị trí như cổ, ngực, lưng, tủy sống hoặc ống sống
Gãy xương chi là một dạng chấn thương xương khớp phổ biến, thường ảnh hưởng đến xương đòn, xương cẳng tay, xương cẳng chân và mắt cá chân. Tùy cơ chế chấn thương, dạng gãy kín hoặc gãy hở, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng bó bột hoặc phẫu thuật.
Nếu vùng ngực bị va đập trực tiếp, đè nén bởi vật nặng hoặc chịu lực đâm vào, nạn nhân sẽ gặp phải dạng chấn thương này. Các vấn đề mà bạn có thể gặp phải bao gồm gãy xương sườn, tràn khí màng phổi, dập phổi, tràn máu màng phổi, đây đều là những tổn thương nghiêm trọng cần điều trị y tế sớm.
Hầu hết trong chấn thương tai nạn giao thông, phần mềm luôn chịu ảnh hưởng. Những sang chấn mà bạn có thể gặp phải như rách, đứt cơ, giãn dây chằng, tổn thương bao khớp.
Chấn thương mô mềm tập trung ảnh hưởng đến các cơ, gân và dây chằng
Những mảnh kính, kim loại sắc nhọn từ phương tiện giao thông có thể vô tình làm trầy xước da người bệnh. Tuy đây là chấn thương nhẹ nhưng vẫn cần được xử lý sớm, hạn chế nguy cơ để lại sẹo và phòng tránh vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng.
Tổn thương nội tạng là tình trạng các cơ quan bên trong như tim, dạ dày, gan, phổi bị tổn thương do chịu lực đè ép, rung lắc, va đập hoặc bị vật nhọn đâm xuyên qua. Phần lớn các nạn nhân khi nhập viện đều phát hiện dấu hiệu rách hoặc chảy máu trong, nếu không điều trị kịp thời sẽ để lại hệ lụy về lâu dài.
Bỏng không quá phổ biến trong tai nạn giao thông, hy hữu gặp với những trường hợp nổ do rò rỉ xăng, tiếp xúc với động cơ đang nóng hoặc hóa chất. Vết bỏng không được can thiệp xử trí sớm tiềm ẩn nhiều nguy cơ nhiễm trùng, nguy hiểm đến tính mạng cũng như tính thẩm mỹ về sau.
Tình trạng bỏng hiếm khi xảy ra, thường gặp ở các trường hợp rò rỉ rằng hoặc tiếp xúc với hóa chất
Bên cạnh chấn thương thể chất, không ít bệnh nhân sau tai nạn giao thông đối mặt với những vấn đề về tâm lý. Điển hình như rối loạn lo âu, căng thẳng, trầm cảm kéo dài, khiến cuộc sống bị đảo lộn, sụt giảm chất lượng.
Sơ cứu là công tác quan trọng để cứu sống nạn nhân, giảm thiểu tối đa các nguy cơ biến chứng về sau. Người sơ cứu tuyệt đối không tự ý di chuyển nạn nhân, trừ trường hợp có yếu tố nguy hiểm như ngạt khói hoặc cháy nổ.
Trong thời gian chờ đợi cấp cứu y tế, người xung quanh có thể hỗ trợ sơ cứu, đánh giá tình trạng theo nguyên tắc ABCDE. Cụ thể như sau:
Sơ cứu tai nạn giao thông theo nguyên tắc ABCDE
Chấn thương do tai nạn giao thông được đánh giá nguy hiểm, gây tổn thất nặng nề cho không chỉ nạn nhân mà còn gia đình, xã hội. Đây cũng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và người đang trong độ tuổi lao động.
Phần lớn các trường hợp tai nạn giao thông phải chịu những di chứng nặng nề như suy giảm khả năng lao động, rối loạn tinh thần hoặc tàn phế. Vậy nên trong điều kiện lý tưởng nhất, nạn nhân cần được sơ cứu và chuyển điều trị y tế sớm.
Tai nạn giao thông tác động đến nhiều vùng khác nhau trên cơ thể, từ đầu, ngực, bụng đến hệ cơ xương khớp. Nhận diện sớm dấu hiệu tổn thương là giải pháp tối ưu nhất để hạn chế biến chứng cũng như nguy cơ tử vong.
Dấu hiệu cảnh báo chấn thương vùng đầu, mặt, cổ nghiêm trọng có thể đề cập đến vết thương sọ hở, vỡ nền sọ, đồng tử giãn một bên, không phản xạ với ánh sáng. Nguy cơ tổn thương não cao, tính mạng bị đe dọa nếu không xử trí kịp thời.
Chấn thương ngực nổi bật với các triệu chứng như tràn khí màng phổi, tràn máu màng phổi, mảng sườn di động, chèn ép tim. Tình trạng này có nguy cơ làm suy hô hấp, huyết áp tụt, cần cấp cứu trong thời gian sớm nhất.
Xem thêm: Chấn thương ngực kín nguy hiểm như thế nào? Được chẩn đoán ra sao?
Chấn thương ngực thường khiến người bệnh suy hô hấp, tụt huyết áp
Dấu hiệu cảnh báo vùng bụng, xương chậu bị chấn thương bao gồm dập gan, lá lách, xuất huyết ổn định hoặc có vết thương đâm xuyên bụng. Đối với dạng tổn thương này, nạn nhân rất dễ bị sốc mất máu, tiềm ẩn nguy cơ tử vong.
Các trường hợp gãy xương lớn thường xảy ra ở hai bên đùi, các loại xương dài. Một số vấn đề khác có thể kèm theo bao gồm chảy máu không kiểm soát, xương di lệch nhiều, sốc do đau.
Gãy xương lớn nổi bật với biểu hiện chảy máu không kiểm soát, xương di lệch nhiều
Nếu nạn nhân có biểu hiện của liệt, mất cảm giác, mất kiểm soát cơ vòng, người sơ cứu và nhân viên y tế cấp cứu có thể nghi ngờ tổn thương tủy sống hoặc gãy cột sống cổ. Với trường hợp này, tránh tự ý di chuyển nạn nhân, khiến các vùng gãy chuyển nặng hơn.
Khi tiếp nhận ca bệnh tai nạn giao thông, bác sĩ cần đánh giá mức độ tổn thương, phân loại chấn thương và đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể của nạn nhân. Dựa vào các kết quả khám lâm sàng sẽ chỉ định xét nghiệm hình ảnh học chuyên sâu, từ đó xác định phác đồ điều trị phù hợp.
Dựa vào vị trí, số lượng và mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ có những phương án can thiệp khác nhau. Cụ thể:
Điều trị tổn thương tai nạn giao thông tại cơ sở y tế chuyên môn
Phục hồi chức năng là bước quan trọng trong quá trình điều trị chấn thương do tai nạn giao thông. Tùy từng ca bệnh bác sĩ sẽ khuyến nghị một hoặc nhiều phương pháp, đảm bảo đạt các mục đích sau:
Xem thêm: Phục hồi chức năng sau gãy xương cẳng chân như thế nào?
Chấn thương khi tham gia giao thông hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa, dưới đây là một số lời khuyên mà bạn cần chú ý:
Cách phòng tránh, giảm nhẹ tổn thương khi xay ra va chạm giao thông
Chấn thương do tai nạn giao thông chiếm tỷ lệ cao hàng năm, là nguyên nhân gây ra thương tật, di chứng về lâu dài, thậm chí tử vong ở mọi lứa tuổi. Nhận diện sớm dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm vì vậy đóng vai trò quan trọng, góp phần giảm thiểu các hệ lụy nghiêm trọng.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Chấn thương do tai nạn giao thông ảnh hưởng đến nhiều bộ phận, từ đầu, não, cổ, cột sống, các chi đến vùng ngực, nội tạng và mô mềm.
