Chấn thương xương cụt: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Chấn thương xương cụt là gì?

Chấn thương xương cụt (hay chấn thương xương đuôi) là tình trạng đau nhức, khó chịu ở vùng xương cụt - loại xương nhỏ nằm dưới cùng cột sống. Vấn đề này xảy ra do té ngã, chấn thương trực tiếp hoặc ngồi quá lâu trên bề mặt cứng.

Chấn thương xương cụt gây đau nhức, khó khăn vận động ở vùng xương cùng cụt

Xương cụt hay đốt sống cụt nằm ở vị trí thấp nhất trong hệ thống xương cột sống, bao gồm 5 đốt sống tạo thành hình tam giác nối với xương hông. Loại xương này giữ vai trò duy trì trạng thái cân bằng của cơ thể khi ngồi, cũng như các cơ quan xung quanh như gân, cơ và dây chằng.

Biểu hiện chấn thương xương cụt

Loại chấn thương này có thể xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau, từ bầm tím đơn giản, trật khớp hoặc nghiêm trọng hơn là gãy xương cụt. Người bệnh khi này cảm nhận rõ ràng các cơn đau nhức âm ỉ kéo dài hoặc đau nhói đột ngột, đau tăng lên khi ngồi lâu hoặc vùng xương cụt phải chịu áp lực.

Một số triệu chứng khác mà người bệnh có thể gặp phải bao gồm:

• Cơn đau, căng thẳng làm mất khả năng kiểm soát bàng quang, ruột.
• Tình trạng đau nhức tăng lên khi hoạt động như tập thể dục, làm việc nhà hoặc đơn giản như đi vệ sinh.
• Nếu người bệnh là nữ giới, đau xương cụt có thể xuất hiện khi quan hệ tình dục.
• Tình trạng đau nhức có thể lan rộng lên cổ, lưng, mức độ dữ dội.
• Với trường hợp nghiêm trọng, một phần cơ thể có thể xảy ra tình trạng tê liệt, yếu các chi.

Các biểu hiện lâm sàng khi xương cụt bị chấn thương

Nguyên nhân chấn thương xương cụt

Tổn thương vùng xương cụt ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt thường nhật của người bệnh, gây nên những ám ảnh khi xoay người hoặc ngồi xuống. Nếu kéo dài lâu tình trạng chấn thương càng khó điều trị, không đạt hiệu quả mong muốn hoặc đẻ lại biến chứng nặng nề.

Bởi vậy ngoài nhận diện tốt các triệu chứng lâm sàng, người bệnh cũng cần nắm được những nguyên nhân có thể gây chấn thương. Bao gồm:

• Bệnh nhân ngã mạnh ở tư thế ngồi, ngã trên bề mặt cứng.
• Vùng xương cụt chịu một lực mạnh, tác động trực tiếp như ẩu đả, đánh nhau.
• Chấn thương khi chơi thể thao, đặc biệt với những bộ môn tiếp xúc trực tiếp vào xương cụt.
• Nguy cơ chấn thương xương cụt có thể xảy ra trong quá trình sinh nở ở phụ nữ.
• Các hoạt động có tính chất lặp đi lặp lại như chèo thuyền, đạp xe làm ma sát xương cụt, dễ dàng gây tổn thương xương cụt.
• Một số nguyên nhân hiếm khi gặp phải như gai xương, nhiễm trùng cục bộ, chèn ép rễ thần kinh, khối u vùng xương cụt hoặc chấn thương ở các vùng lân cận liên quan.

Nhóm nguyên nhân dẫn đến tình trạng chấn thương

Điều trị chấn thương xương cụt

Việc điều trị tổn thương vùng xương cụt cần phụ thuộc vào nguyên nhân, cấp độ và tình trạng sức khoẻ người bệnh. Một số phương pháp được xem xét thực hiện:

• Chấn thương thể nhẹ: Bác sĩ khuyến nghị bệnh nhân dành thời gian nghỉ ngơi, giảm áp lực vùng bị gãy để tạo điều kiện cho quá trình hồi phục và làm lành xương.
• Chấn thương thể nặng: Phương pháp phẫu thuật là tối ưu nhất, phần xương gãy sẽ được sắp xếp và cố định lại vị trí ban đầu bằng đinh hoặc ốc vít. Nếu nặng hơn, người bệnh có thể phải cắt bỏ hoàn toàn xương cụt.

Hướng dẫn điều trị chấn thương thể nhẹ và thể nặng

Hậu phẫu hoặc điều trị bảo tồn, bệnh nhân có thể áp dụng thêm phương pháp trị liệu thần kinh cột sống, tối ưu hiệu quả phục hồi. Các loại máy móc dùng để vật lý trị liệu có thể kể đến sóng siêu âm, máy chiếu laser, máy kéo dãn cột sống TDS,...

Hướng dẫn chăm sóc hồi phục

Trung bình tình trạng xương cụt gãy cần 8 - 12 tuần để hồi phục hoàn toàn, thời gian có thể ngắn hoặc dài tuỳ theo khả năng làm lành của xương. Trong thời gian điều trị, bệnh nhân nên áp dụng thêm một số cách chăm sóc tại nhà, tối ưu hiệu quả điều trị:

• Chườm nóng giúp cải thiện tình trạng căng cơ, trong khi đó chườm lạnh mang lại hiệu quả giảm sưng.
• Giảm đau bằng thuốc không chứa steroid (NSAID) nhưng cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, tránh sử dụng lâu dài làm ảnh hưởng đến dạ dày, thận và gan.
• Giảm tối đa các hoạt động có thể gây đau, dành thời gian nghỉ ngơi trong thời gian chấn thương. Hạn chế tối đa việc ngồi lâu, ưu tiên nằm sấp để giảm áp lực lên vùng xương cụt.
• Dành thời gian nghỉ ngơi, không ngồi lâu và tạm thời hạn chế các hoạt động gây áp lực lên xương cụt như đi xe đạp hay chạy bộ, nằm sấp,...
• Tập các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng như bài tập Kegel tăng cường sức mạnh cơ sàn chậu, Yoga cải thiện sự dẻo dai của cơ thể,... nhẹ nhàng để hạn chế bị cứng khớp.
• Điều chỉnh tư thế ngồi, ngồi thẳng lưng và nên dùng đệm mềm hoặc đệm chữ U, tránh ghế cứng hoặc ngồi lệch.
• Đứng dậy, đi lại mỗi 10 - 30 phút nếu công việc yêu cầu phải ngồi lâu.

Một số hướng dẫn chăm sóc phục hồi sau tổn thương xương cụt

Biện pháp phòng ngừa chấn thương xương cụt

Chấn thương xương cụt thường xảy ra đột ngột và bất ngờ, ngay cả trong những tình huống vô hại như đang leo cầu thang, lau dọn ở vị trí cao, đi lại trong nhà tắm, đi đường trời mưa, tham gia giao thông hoặc chơi thể thao. Cẩn thận là cách phòng tránh duy nhất, giúp giảm nguy cơ va đập hoặc gãy xương không mong muốn.

Ví dụ giảm thiểu nguy cơ trơn trượt sàn nhà bằng cách giữ không gian luôn khô ráo, tránh đọng nước. Lựa chọn những đôi giày tốt, ôm chân khi tham gia các bộ môn thể thao hoặc tập thể dục. Nếu đang bị chóng mặt, hạ huyết áp cần tránh đi loại ở người đường hoặc leo cầu thang.

Câu hỏi liên quan

Bên cạnh những thông tin chính như biểu hiện lâm sàng, nguyên nhân và cách điều trị khi xương cụt gặp chấn thương. Không ít người bệnh cũng quan tâm đến khả năng tự hồi phục, thời gian lành xương, cách giảm đau và nguy cơ biến chứng.

Chấn thương xương cụt có tự khỏi không?

Va đập xương cụt có thể tự khỏi với trường hợp nhẹ, tuy nhiên cần chú ý cách chăm sóc và chế độ nghỉ ngơi. Ngược lại với chấn thương nặng hoặc xuất hiện biến chứng, can thiệp y tế chuyên sâu là điều bắt buộc để xương hồi phục.

Thời gian phục hồi chấn thương xương cụt

Tuỳ theo mức độ chấn thương, phương pháp điều trị mà thời gian phục hồi của mỗi người là khác nhau. Trung bình gãy xương cụt cần từ vài tuần đến vài tháng để làm lành, hoạt động bình thường trở lại.

Cách giảm đau khi bị chấn thương xương cụt

Sau chấn thương xương cụt người bệnh có thể chườm ấm, chườm lạnh, dùng thuốc không kê đơn, kết hợp với nghỉ ngơi để giảm đau. Hoặc trực tiếp tham vấn y kiến bác sĩ, đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra an toàn và thuận lợi.

Biến chứng khi xương cụt bị chấn thương?

Tổn thương vùng xương cụt không được điều trị kịp thời, đúng cách có thể dẫn đến các cơn đau mãn tính, khó khăn khi ngồi, táo bón, đau khi quan hệ tình dục. Một số ca bệnh nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chức năng bàng quang và ruột.

Kết luận

Chấn thương xương cụt có thể xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau, tuỳ theo nguyên nhân, diện tích tiếp xúc hoặc lực tác động. Chuyên gia khuyến cáo, để giảm thiểu nguy cơ biến chứng, tình trạng đau nhức bệnh nhân nên chủ động phòng ngừa như giữ nhà cửa khô thoáng, tham gia giao thông an toàn và luôn ngồi đúng tư thế.