Đau ức cơ đòn chũm có nguy hiểm không? Khi nào cần phẫu thuật?

Đau cơ ức đòn chũm là gì?

Đau cơ ức đòn chũm (SCM) là tình trạng đau và căng cứng xuất phát từ một trong những nhóm cơ quan trọng nhất ở vùng cổ. Cơ SCM chạy dọc hai bên cổ, bắt đầu từ phía sau tai (mỏm chũm) và bám xuống xương đòn – xương ức. Bạn có thể dễ dàng sờ thấy cơ này khi nghiêng đầu sang một bên.

Cơ này giúp chúng ta thực hiện nhiều hoạt động quen thuộc hằng ngày như cúi – ngửa – xoay đầu, giữ thăng bằng cho cổ, hỗ trợ nhai – nuốt và thậm chí tham gia vào quá trình hít thở. Vì vậy, khi cơ SCM bị kéo căng, co thắt hoặc tổn thương, cơn đau không chỉ dừng lại ở vùng cổ mà còn có thể lan ra sau tai, vai, hàm hoặc đầu.

Cơn đau từ nhóm cơ ức có thể lan ra sau tai, vai, hàm hoặc đầu

Nguyên nhân gây đau cơ ức đòn chũm

SCM là biểu hiện khá phổ biến, đặc biệt ở người trưởng thành. Cơn đau thường xuất phát từ việc cơ bị căng kéo, tổn thương hoặc chịu áp lực quá mức. Một số nguyên nhân thường gặp có thể kể đến như sau:

Bưng bê, mang vác vật nặng sai cách

Khi nâng vật nặng mà không giữ đúng tư thế, hoặc đeo balo lệch sang một bên vai, cơ ức đòn chũm sẽ phải hoạt động nhiều hơn để giữ thăng bằng cho cơ thể. Việc lặp lại thói quen này hằng ngày khiến cơ bị kéo căng quá mức, lâu dần dẫn đến đau nhức, căng cứng.

Thực hiện các cử động lặp đi lặp lại

Những thói quen như xoay cổ liên tục, cúi đầu lâu, nghiêng đầu một bên hoặc gập cổ khi làm việc… dù không dùng nhiều sức nhưng vẫn tạo áp lực lên cơ SCM. Khi lặp lại trong thời gian dài, cơ bị mỏi và các cơn đau dần dần xuất hiện.

Tư thế sinh hoạt sai lệch

Ngồi làm việc gù lưng, cúi đầu khi dùng điện thoại, ngủ gục trên bàn, kê gối quá cao, ngủ nghiêng một bên cổ… đều là các tư thế khiến cơ ức đòn chũm bị căng cứng bất thường. Nếu duy trì trong thời gian dài, cơ bị kích thích và gây đau âm ỉ hoặc đau lan xuống vai – gáy.

Hoạt động thể thao hoặc vận động quá sức

Tập luyện cường độ cao, nâng tạ nặng, chơi thể thao không khởi động kỹ hoặc chỉ tập trung vào một nhóm cơ dễ khiến vùng cổ – vai bị chấn thương. Cơ ức đòn chũm vốn là cơ tham gia nhiều chuyển động đầu cổ nên rất dễ bị ảnh hưởng, gây ra đau nhói, co cứng hoặc co thắt.

Chơi thể thao quá sức có thể khiến bạn cảm thấy đau vùng đầu cổ

Chấn thương do va chạm hoặc té ngã

Tai nạn giao thông, chơi thể thao va chạm mạnh, ngã đập đầu hoặc đổi tư thế đột ngột đều có thể làm tổn thương vùng cổ và vai. Cơ SCM khi bị tác động mạnh sẽ bị căng giãn, thậm chí rách sợi cơ tùy mức độ dẫn đến đau kéo dài.

Căng thẳng, stress kéo dài

Khi căng thẳng, hệ thần kinh khiến các nhóm cơ ở cổ và vai vô thức co lại. Nếu tình trạng này diễn ra liên tục, cơ ức đòn chũm sẽ rơi vào trạng thái co cứng, đau nhức, kèm cảm giác nặng đầu, mệt mỏi và khó chịu.

Các bệnh lý về cột sống và xương khớp

Trên thực tế, theo các bác sĩ chuyên khoa, đau cơ ức đòn chũm có thể là dấu hiệu đi kèm một số bệnh lý như:

• Thoái hóa đốt sống cổ
• Hẹp ống sống
• Rối loạn khớp thái dương hàm
• Hội chứng đau cơ (Myofascial Pain Syndrome – MPS)

Các bệnh lý này gây biến đổi cấu trúc cột sống cổ, chèn ép dây thần kinh và làm cơ SCM bị kích thích dẫn đến đau.

Tổn thương hoặc viêm nhiễm vùng lân cận

Một số tình trạng như viêm hạch cổ, viêm họng, nhiễm trùng vùng hầu họng có thể kích hoạt phản xạ co cơ tự vệ. Cơ SCM khi bị co cứng kéo dài sẽ gây cảm giác đau, khó chịu cả khi nghỉ ngơi lẫn khi vận động.

Dấu hiệu nhận biết đau cơ ức đòn chũm

Khi cơ ức đòn chũm (SCM) bị tổn thương hoặc căng cứng, người bệnh thường xuất hiện một loạt triệu chứng đặc trưng. Một số dấu hiệu dễ nhận biết gồm:

• Đau và căng cứng vùng cổ, nhất là hai bên cổ sát phía dưới tai. Cảm giác đau có thể âm ỉ hoặc nhói khi chạm vào.
• Đau lan theo đường cơ từ phía sau tai lan xuống cổ, vòng qua hàm, thậm chí kéo dài đến vai, cánh tay hoặc bàn tay.
• Khó cử động đầu cổ có thể kể đến như việc cúi đầu, xoay đầu sang hai bên hoặc nghiêng cổ trở nên khó khăn và gây đau tăng lên.
• Đau đầu kiểu căng cơ hoặc đau nửa đầu có thể kèm nhức vùng thái dương hoặc sau đầu, thường tăng khi giữ nguyên một tư thế lâu.
• Cảm giác “vướng” hoặc đau khi nuốt thường xảy ra khi vùng hầu – họng cũng bị kích thích do cơ SCM căng quá mức.

Đối tượng dễ bị đau cơ ức đòn chũm

Mặc dù ai cũng có thể gặp tình trạng này, nhưng một số đối tượng sau có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Nhân viên văn phòng, những người ngồi lâu, làm việc trước máy tính trong nhiều giờ.
• Người dùng điện thoại, laptop, máy tính bảng liên tục, đặc biệt là thói quen cúi đầu lâu.
• Người tập thể thao sai kỹ thuật, không khởi động kỹ hoặc tập quá sức gây căng cơ cổ.
• Người cao tuổi hoặc từng bị chấn thương vùng cổ – vai, hoặc có bệnh lý xương khớp như thoái hóa đốt sống cổ.

Nhân viên văn phòng dễ bị đau cơ ức do ngồi nhiều

Bị đau cơ ức đòn chũm có nguy hiểm không?

Bệnh không chỉ gây khó chịu tại vùng cổ mà còn có thể tác động đến nhiều cơ quan khác do cơ này liên quan trực tiếp đến hoạt động của đầu, cổ, vai và hô hấp. Nếu không xử lý đúng cách, các cơn đau này kéo dài có thể gây ra:

• Cứng và hạn chế vận động cổ: Việc cúi xuống, xoay đầu hoặc nghiêng cổ sang hai bên trở nên khó khăn, thậm chí chỉ cần quay đầu nhẹ cũng gây đau.
• Đau lan rộng sang các vùng khác: Cơn đau từ cổ có thể lan ra sau tai, dọc theo hàm, xuống vai, cánh tay hoặc bàn tay, gây cảm giác tê, nặng hoặc mỏi sâu.
• Ảnh hưởng đến hơi thở và giọng nói: Khi cơ bị co cứng quá mức, người bệnh có thể cảm thấy hụt hơi, khó hít sâu, thở mệt hoặc nói giọng nhỏ yếu.
• Gây mất cân bằng tư thế: Nếu cơ bị tổn thương kéo dài, cổ có thể bị chúi ra trước (tư thế “cổ rùa”) hoặc lệch sang một bên, khiến vai và lưng cũng dễ đau theo.
• Ảnh hưởng đến mắt: Một số trường hợp còn gặp hiện tượng sụp mí, đỏ mắt hoặc nhìn mờ do dây thần kinh và mạch máu quanh cơ bị chèn ép.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Không phải mọi cơn đau cơ đều nguy hiểm, nhưng người bệnh nên đi khám sớm nếu xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu dưới đây:

• Đau kéo dài không cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi.
• Sốt cao kèm đau cổ (gợi ý tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng).
• Cơ cổ, vai hoặc tay bị co giật, yếu hoặc không cử động bình thường.
• Khó thở, khó nuốt, cảm giác nghẹn hoặc tức cổ.
• Khó giữ thăng bằng hoặc không thể xoay – cúi đầu như bình thường.
• Xuất hiện tê bì, mất cảm giác ở tay hoặc bàn tay.

Phương pháp chẩn đoán đau cơ ức đòn chũm

Để chẩn đoán bệnh lý chính xác, bác bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám cách khám lâm sàng trước để khai thác đúng vị trí và mức độ đau, nguyên nhân và tiền sử bệnh lý. 

Sau đó, người bệnh sẽ được kiểm tra khả năng vận động cổ, vai và hàm như xoay, cúi, ngửa, nghiêng đầu... để đánh giá mức độ hạn chế và phản ứng đau.

Trong một vài trường hợp,  các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện thêm các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như sau:

• X-quang, CT, MRI, siêu âm cơ – xương – khớp giúp quan sát rõ cấu trúc cơ, gân, cột sống cổ, loại trừ tổn thương nặng hơn.
• Xét nghiệm máu được thực hiện khi nghi ngờ có nhiễm trùng hoặc bệnh lý nội khoa 

Cách điều trị đau cơ ức đòn chũm

Bệnh nhân sẽ được bác sĩ hướng dẫn thực hiện các phương pháp giảm nhẹ cơn đau bằng cách:

Nghỉ ngơi đúng cách

Khi bị đau, nên hạn chế vận động mạnh và tránh xoay cổ đột ngột. Người bệnh có thể nằm kê cao đầu bằng gối mềm, thư giãn cơ thể để giảm căng cơ. Nghỉ ngơi đúng cách cũng giúp tâm lý thoải mái, tránh làm cơ cổ – vai – gáy căng thẳng hơn.

Dùng thuốc giảm đau

Bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau, thuốc chống viêm (NSAID) hoặc thuốc giãn cơ nếu cần. Người bệnh không nên tự ý mua thuốc hoặc tăng liều để tránh tác dụng phụ trên gan, thận, dạ dày…

Chườm nóng – chườm lạnh

Trong 48 giờ đầu sau khi bị đau hoặc chấn thương, bạn phải ưu tiên chườm lạnh để giảm sưng, viêm. Sau đó có thể chuyển sang chườm nóng để tăng tuần hoàn máu và làm giãn cơ.

Lưu ý: không chườm trực tiếp lên da, không chườm khi có vết thương hở, mỗi lần chỉ nên thực hiện 15–20 phút.

Thay đổi lối sống

Ngoài ra, bạn nên chủ động thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khoẻ dưới đây:

• Tránh cúi gập cổ quá lâu, hạn chế mang vác nặng.
• Ngồi làm việc đúng tư thế, có điểm tựa cho lưng và cổ.
• Tập luyện nhẹ nhàng (ví dụ: yoga, giãn cơ, đi bộ).
• Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, tránh stress kéo dài.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp an toàn và ít xâm lấn, thường được bác sĩ chỉ định khi đau kéo dài. Tùy mức độ bệnh, người trị liệu sẽ kết hợp:

• Bài tập kéo giãn – tăng sức mạnh nhóm cơ cổ – vai
• Điện xung, chiếu hồng ngoại, sóng siêu âm giảm đau
• Hướng dẫn tư thế đúng để tránh tổn thương tái phát

Phương pháp này không chỉ giảm đau hiệu quả mà còn phục hồi chức năng vận động, giảm lệ thuộc thuốc.

Phẫu thuật

Phẫu thuật chỉ được cân nhắc trong một số rất ít trường hợp, chẳng hạn như sau:

• Dị tật cơ ức đòn chũm bẩm sinh
• Sẹo co rút cơ sau chấn thương
• Xuất hiện khối u hoặc áp xe tại vùng cơ

Có thể nói, đau cơ ức đòn chũm là tình trạng khá phổ biến nhưng lại dễ bị bỏ qua hoặc điều trị nhầm sang các bệnh lý khác. Điều may mắn là đa số trường hợp có thể cải thiện tốt nếu được phát hiện sớm, nghỉ ngơi đúng cách, kết hợp vật lý trị liệu và thay đổi thói quen sinh hoạt. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài, kèm sốt, tê tay, khó thở hoặc hạn chế vận động cổ rõ rệt, người bệnh nên đi khám để chủ động kiểm soát các nguy cơ về mặt sức khoẻ.