Gai cột sống là tình trạng hình thành các mỏm xương nhỏ trên thân, mỏm đốt sống, thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh không đơn thuần gây cứng khớp, đau lưng mà còn tác động tiêu cực đến chức năng vận động, suy giảm chất lượng cuộc sống vốn có.
Bệnh gai cột sống (gai đốt sống) là sự phát triển thêm của các phần xương phía ngoài và hai bên cột sống. Đây được coi là hệ quả của quá trình lão hóa tự nhiên, viêm đốt sống, chấn thương hoặc lắng đọng quá mức canxi ở các dây chằng, gân, đốt sống và đĩa sụn.
Gai cột sống là sự phát triển thêm của phần xương phía ngoài và hai bên cột sống
Gai xương có thể phát triển, hình thành ở nhiều vị trí trên xương sống cơ thể, nhưng thường gặp nhất ở vùng cổ và thắt lưng. Trong trường hợp không được phát hiện, điều trị kịp thời có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống và hạn chế phạm vi vận động.
Gai đốt sống được phân loại dựa trên vị trí hình thành, mỗi khu vực bị ảnh hưởng sẽ có mức độ và biểu hiện khó chịu khác nhau. Cụ thể như sau:
Gai đốt sống cổ là thuật ngữ chỉ tình trạng đốt sống cổ bị thoái hóa, chèn ép lên dây thần kinh. Bệnh thường diễn tiến âm thầm với các triệu chứng không quá đặc trưng, người bệnh dễ chủ quan điều trị dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.
Các gai xương hình thành tập trung chèn ép lên các vị trí như tủy cổ, rễ thần kinh vùng cổ, động mạch sống. Từ đó gây nên một số vấn đề điển hình như hội chứng cổ - vai, hội chứng chèn ép tủy cổ, hội chứng động mạch đốt sống - thân mềm và hội chứng cổ - vai - cánh tay.
Hình ảnh gai cột sống cổ chèn ép lên dây thần kinh
Phần lớn bệnh nhân sẽ được tiến hành nắn chỉnh các đốt sống để giảm tối đa áp lực lên các khớp, đĩa đệm cùng dây thần kinh. Đồng thời kết hợp với phương pháp chiếu laser cường độ cao, kéo giảm áp DTS và tập phục hồi chức năng.
Song hơn hết, người bệnh cần chủ động thiết lập chế độ tập luyện, sinh hoạt và dinh dưỡng lành mạnh. Đây là yếu tố hàng đầu để cột sống cổ người bệnh luôn khỏe mạnh, phòng ngừa nguy cơ tái phát về sau.
Gai đốt sống thắt lưng là sự phát triển quá mức của xương tại xương dưới sụn và sụn khớp, do xơ hóa hoặc thoái hóa mạn tính. Bệnh sở hữu đặc điểm tương tự gai đốt sống cổ, thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, chỉ biểu hiện khi vận động mạnh, cúi hoặc xoay người đột sống.
Gai đốt sống thắt lưng giai đoạn đầu không gây triệu chứng khó chịu
Gai xương thắt lưng là dạng thoái hóa tiến triển chậm nhưng gây hệ lụy kéo dài, làm biến dạng cột sống thắt lưng mà không kèm theo phản ứng viêm. Chỉ khi bệnh diễn tiến nặng hoặc chèn ép rễ thần kinh tọa, các cơn đau âm ỉ, đôi khi lan xuống mông, đùi hoặc chân mới xuất hiện.
Mục tiêu điều trị tập trung giảm đau, phục hồi chức năng vận động và kiểm soát tình trạng thoái hóa tiến triển. Các liệu pháp bảo vệ cột sống thường được áp dụng bao gồm vật lý trị liệu, kiểm soát cân nặng, thiết lập chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự hình thành của gai xương sống, chủ yếu bắt nguồn từ việc sụn khớp và đĩa đệm phải chịu tải trọng lớn trong thời gian dài. Dưới đây là nhóm tác nhân chính mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải:
Những tác nhân tạo điều kiện các gai xương phát triển xung quanh cột sống
Gai xương sống có kích thước tương đối nhỏ, chỉ hình thành ở mặt trước và mặt bên cột sống nên ở giai đoạn sớm, bệnh nhân rất khó phát hiện. Chỉ khi gai cọ xát trực tiếp với các xương khác, dây thằng hoặc rễ thần kinh, người bệnh mới cảm nhận rõ cơn đau nhức khó chịu.
Tùy vào vị trí gai phát triển mà người bệnh sẽ cảm nhận được các cơn đau nhức khác nhau. Các triệu chứng rõ ràng nhất có thể kể đến như:
Dấu hiệu nhận biết cột sống phát triển, hình thành thêm gai xương
Gai đốt sống là bệnh nguy hiểm, có thể tác động xấu đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống người bệnh. Nếu chậm trễ can thiệp, xử trí sai cách, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ tàn phế, mất hoàn toàn khả năng vận động.
Một số biến chứng nghiêm trọng khác cần được chủ động phòng tránh như:
Những biến chứng nguy hiểm do gai xương chèn ép lên cột sống
Bệnh nhân nghi ngờ gai cột sống, khi đến thăm khám tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông sẽ trải qua các bước kiểm tra lâm sàng và cận lâm sàng kỹ lưỡng. Cụ thể:
Phương pháp chẩn đoán xác định mức độ, vị trí gai xương
Mục tiêu điều trị gai cột sống là giảm đau, kiểm soát tình trạng thoái hóa tiến triển và phục hồi khả năng vận động cho người bệnh. Dựa theo mức độ nặng nhẹ, vị trí tổn thương, bác sĩ sẽ cung cấp phác đồ phù hợp để giảm áp lực lên rễ thần kinh, phòng ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng đời sống.
Với trường hợp gai cột sống không gây đau, bệnh nhân không nhất thiết phải can thiệp điều trị. Tuy nhiên để kiểm soát triệu chứng, làm chậm quá trình lão hóa mà không lo ngại về tác dụng phụ, bệnh nhân có thể xem xét các phương pháp sau:
Trong trường hợp gai đốt sống gây đau nhức, bệnh nhân có thể được dùng thêm thuốc kháng viêm không steroid và thuốc giãn cơ để kiểm soát. Cụ thể:
Một số loại thuốc được sử dụng khi cột sống phát triển thêm gai xương
Ngoài ra, bệnh nhân có thể xem xét kết hợp với liệu pháp châm cứu, thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày. Tránh lối sống tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo bão hòa, hút thuốc, làm việc quá sức, làm giảm hiệu quả điều trị vốn có.
Phẫu thuật luôn được xem xét thực hiện cuối cùng, cân nhắc áp dụng với trường hợp gai xương phát triển chèn ép vào tủy, hẹp ống tủy, chèn ép hệ thần kinh, rối loạn đại tiểu tiện. Song, phương pháp này vẫn tiềm ẩn nguy cơ tái phát nhất định, bệnh nhân cần chú ý công tác chăm sóc hậu phẫu.
Xem thêm: Mổ gai cột sống có nguy hiểm không? Chi phí phẫu thuật
Chăm sóc gai cột sống tại nhà có ý nghĩa quan trọng đối với mọi bệnh nhân bị gai cột sống, giúp tăng hiệu quả điều trị và phòng ngừa nguy cơ tái phát. Bạn nên dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, hạn chế di chuyển khi đau nhức, áp dụng các biện pháp chườm nhiệt để giảm cơn đau.
Tuy nhiên, người bệnh cũng không nên nằm một chỗ quá lâu, cần tập luyện để hạn chế nguy cơ thoái hóa hoặc biến dạng khớp. Tuân thủ chỉ định y tế uống hoặc tiêm thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không dùng sai liều lượng quy định.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chăm sóc, phục hồi hậu phẫu gai cột sống. Bạn nên ăn uống đầy đủ chất, đặc biệt thực phẩm giàu canxi, vitamin D và omega-3. Đồng thời kiêng các loại đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, chế biến sẵn hoặc quá nhiều đường.
Xem thêm: Gai cột sống nên ăn gì và không nên ăn gì?
Các loại thực phẩm nên và không nên ăn khi bị gai xương sống
Người bệnh gai đốt sống không thể vận động quá nặng, nên ưu tiên các bài nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội để làm chậm quá trình thoái hóa. Bạn cũng nên tập với huấn luyện viên, đảm bảo động tác đúng kỹ thuật, tránh gây tổn thương thứ phát.
Giữ cột sống luôn khỏe mạnh, không mất đi đường cong sinh lý vốn có là phương pháp phòng ngừa gai xương tiến triển. Cụ thể:
Biện pháp phòng ngừa gai xương phát triển tại đốt sống
Trong phần nội dung cuối, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông sẽ tổng hợp các câu hỏi thường gặp xoay quanh gai đốt sống và giải đáp cụ thể. Thông qua đây, bệnh nhân có thể hiểu rõ hơn về căn bệnh, hướng điều trị và lối sinh hoạt phù hợp.
Mặc dù gai cột sống là hệ quả của quá trình tích tụ quá mức canxi ở sụn, dây chằng và các khớp. Nhưng canxi vẫn là dưỡng chất thiết yếu hỗ trợ các xương đốt sống phục hồi và phát triển khỏe mạnh, giúp kiểm soát quá trình thoái hóa cũng như triệu chứng đau nhức.
Bệnh nhân gai xương sống vẫn có thể tập gym nhưng cần lựa chọn bài tập phù hợp với thể trạng bệnh. Bạn chú ý không tập luyện với cường độ cao, động tác nặng, khiến gai xương chèn ép nghiêm trọng hơn.
Nhiều bệnh nhân lầm tưởng gai đốt sống và thoát vị đĩa đệm tương tự nhau. Tuy nhiên thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy đĩa đệm trào ra khỏi vị trí giải phẫu, chèn ép lên ống sống và rễ thần kinh. Còn gai cột sống là kết quả của thoái hóa, hình thành thêm xương bên ngoài hoặc hai bên cột sống.
Gai cột sống là bệnh lý có thể điều trị nhưng không thể dứt điểm hoàn toàn, bao gồm cả khi áp dụng phương pháp phẫu thuật. Các liệu pháp hiện tại chỉ mang lại hiệu quả giảm đau, hạn chế tình trạng phát triển thêm của gai xương.
Xem thêm: Gai cột sống có chữa được không? Các phương pháp điều trị
Gai cột sống là bệnh lý mạn tính không thể hồi phục hoàn toàn, nhưng nếu bệnh nhân áp dụng đúng phương pháp điều trị, các triệu chứng vẫn có thể được kiểm soát hiệu quả. Chuyên gia y tế gợi ý, người bệnh cần tập trung thay đổi lối sinh hoạt cùng chế độ dinh dưỡng để hỗ trợ liệu pháp y tế đạt hiệu quả cao.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Bị gút có nên chườm đá không? Bệnh nhân gút có thể kiểm soát triệu chứng cấp tính bằng cách chườm đá trong 20 - 30 phút, xem xét lặp...
