9 triệu chứng cảnh báo lưỡi bị nứt và 4 bệnh lý liên quan

Lưỡi bị nứt là gì? Có nguy hiểm không?

Lưỡi bị nứt là tình trạng trên bề mặt lưỡi mình xuất hiện những đường rãnh nhỏ chạy dọc theo chiều dài lưỡi, giống như “bản đồ” với nhiều khe nứt li ti. Trong đó, các vết nứt xuất hiện trên khắp bề mặt lưỡi có độ sâu từ 2 - 6mm, dài 5 - 20mm, liên kết với nhau giống như mạng nhện và có xu hướng bị nứt nặng nhất ở phần giữa lưỡi. Nếu bệnh nhân vừa bị nứt lưỡi vừa xuất hiện các nốt nhỏ màu trắng hồng thì khả năng cao là do bệnh viêm lưỡi bản đồ gây ra. 

Theo Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ, khoảng 2–5% dân số thế giới có thể gặp tình trạng này, trong đó phụ nữ thường có tỷ lệ cao hơn. Đáng chú ý, khoảng 80% người bị lưỡi nứt hoàn toàn không cảm thấy khó chịu, thậm chí chỉ tình cờ phát hiện khi soi gương hoặc đi khám răng miệng định kỳ.

Lưỡi bị nứt phản ánh nhiều vấn đề về mặt sức khoẻ

Ngoài ra, trên lâm sàng vẫn ghi nhận một số trường hợp cảm thấy rát lưỡi, nhất là khi ăn đồ cay, nóng hoặc có vị chua, mặn rõ rệt. Điều này là do các vết nứt khiến “lớp bảo vệ” trên lưỡi mỏng đi, khiến vị giác dễ bị kích ứng hơn bình thường. Theo thời gian, bạn có thể cảm thấy khó ăn, chán ăn và hơi thở có mùi do vi khuẩn phát triển mạnh trong các rãnh nứt.

Về mức độ nghiêm trọng, đây chủ yếu là các tổn thương dạng lành tính nhưng khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua vì không gây đau đớn cho bệnh nhân. Tuy nhiên, trong vài trường hợp nút lưỡi cũng có thể báo hiệu tình trạng thiếu vitamin (đặc biệt là B12), bệnh vảy nến, rối loạn miễn dịch hoặc trong một số trường hợp hiếm gặp là hội chứng di truyền như Down,....

Dấu hiệu nhận biết lưỡi bị nứt

Bạn có thể tự kiểm tra xem mình có bị nứt lưỡi không bằng cách soi gương, tự quan sát lưỡi của mình xem có các biểu hiện dưới đây hay không:

Lưỡi bị nứt có các khe nứt sâu chạy ngang, xen kẽ giữa vùng đỏ và mảng hồng nhạt

Nguyên nhân khiến lưỡi bị nứt

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra lưỡi nứt vẫn chưa được xác định rõ, nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ, trong đó nổi bật là di truyền và vệ sinh răng miệng không đúng cách.

Yếu tố di truyền được xem là nguyên nhân hàng đầu. Nếu trong gia đình có nhiều người bị nứt lưỡi thì khả năng cao bạn cũng có thể bị nứt lưỡi. 

Bên cạnh đó, việc không vệ sinh lưỡi thường xuyên sẽ khiến vi khuẩn tích tụ lại trong các khe nứt, dẫn đến viêm và làm cho các vết nứt trở nên sâu hơn. Theo thống kê, những người không có thói quen vệ sinh lưỡi có nguy cơ gặp tình trạng nứt lưỡi nặng gấp 3 lần so với người có thói quen làm sạch lưỡi mỗi ngày.

Răng miệng không được vệ sinh sạch sẽ cũng thúc đẩy nguy cơ bị nứt lưỡi

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ bị nứt lưỡi, bao gồm thói quen hút thuốc, uống rượu bia, ăn đồ cay nóng quá mức. Khảo sát cho hay, người hút thuốc có khả năng bị nứt lưỡi cao hơn tới 35% so với người không hút. Ngoài ra, người thiếu vitamin B12 cũng có nguy cơ cao hơn gần 30%.

Lưỡi bị nứt có phải là dấu hiệu bệnh lý?

Thông thường, lưỡi bị nứt không gây nguy hiểm và được xem như một biến thể lành tính. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh lý như sau:

• Bệnh vảy nến: Ở người mắc vảy nến, lưỡi nứt không phải là hiện tượng hiếm gặp. Theo thống kê, khoảng 1/5 người bệnh có biểu hiện này. Cơ chế là do tế bào biểu mô ở lưỡi tăng sinh nhanh bất thường, tương tự như tình trạng da bị bong tróc trong vảy nến. Những vết nứt ở lưỡi thường sâu và rõ nét, có thể kèm theo mảng trắng xen kẽ vùng đỏ. Đặc biệt, người bị vảy nến nặng (đánh giá qua chỉ số PASI) thì tình trạng lưỡi nứt cũng nghiêm trọng hơn.
• Suy dinh dưỡng, đặc biệt là chế độ ăn thiếu vitamin nhóm B như B2, B3, B9 và B12 thường khiến các tế bào biểu mô lưỡi không thể tái tạo tốt, dẫn đến nứt nẻ. Một nghiên cứu từ Đại học Harvard ghi nhận có đến 68% bệnh nhân bị lưỡi nứt nặng có nồng độ vitamin B12 thấp hơn mức bình thường. Ngoài ra, thiếu kẽm cũng ảnh hưởng đến sức khỏe niêm mạc miệng, khiến quá trình lành vết thương chậm hơn và dễ xuất hiện các tổn thương sâu.
• Bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, hay các hội chứng di truyền như Down hoặc Melkersson-Rosenthal cũng có thể liên quan đến tình trạng nứt lưỡi. Ví dụ, có đến 60–80% người mắc hội chứng Down có biểu hiện này.

Nếu nứt lưỡi đi kèm với các triệu chứng kèm theo như mệt mỏi kéo dài, sút cân không rõ lý do, đau họng dai dẳng,… thì bạn nên đi khám càng sớm càng tốt để được hỗ trợ y tế kịp thời.

Những người bị bệnh vảy nến thường xuyên gặp tình trạng này

Cách xử lý tại nhà khi lưỡi bị nứt đơn giản

Nếu đã được xác nhận tình trạng nứt lưỡi của bạn là tổn thương lành tính, bạn có thể không cần điều trị gì nhiều mà tập trung vào chăm sóc sức khỏe tại nhà như sau:

Vệ sinh răng miệng an toàn

• Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày bằng bàn chải lông mềm để tránh tổn thương thêm vùng nứt
• Dùng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng, hạn chế vi khuẩn tích tụ trong miệng.
• Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ để giảm viêm và ngăn nhiễm trùng.

Khám nha khoa định kỳ

• Đi khám răng miệng định kỳ 6 tháng/lần để được bác sĩ chuyên khoa phát hiện sớm các vấn đề về miệng lưỡi và chỉ định kiểm tra chuyên sâu (nếu cần).
• Nếu thấy rãnh lưỡi ngày càng sâu, lan rộng hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, nên đi khám sớm hơn.

Chăm sóc đúng cách

• Tránh ăn thực phẩm cay, nóng, chua hoặc cứng dễ làm rát và tổn thương lưỡi nhiều hơn.
• Uống đủ nước mỗi ngày để giữ ẩm khoang miệng và hỗ trợ phục hồi mô lưỡi.
• Hạn chế hút thuốc, uống rượu vì các chất kích thích này làm lưỡi lâu lành và dễ bị viêm nhiễm hơn.

Nếu bạn vẫn cảm thấy lo lắng về tình trạng lưỡi của mình, gợi ý bạn đến Khoa Răng hàm mặt Bệnh viện Đa khoa Phương Đông để được đội ngũ nha sĩ thăm khám và chăm sóc sức khỏe răng miệng an toàn, toàn diện.

Có thể nói, lưỡi bị nứt thường không nguy hiểm nhưng có thể gây ra cảm giác bất tiện trong sinh hoạt. Để chấm dứt tình trạng này, bạn nên chủ động giữ vệ sinh răng miệng, duy trì thói quen ăn uống lành mạnh và đi khám càng sớm càng tốt để bảo vệ tốt sức khỏe khoang miệng và phòng tránh những rủi ro không đáng có.