Nẹp bột và máng bột là gì? Ứng dụng điều trị gãy xương

Tổng quan về nẹp bột và máng bột

Nẹp bột và máng bột là hai kỹ thuật bất động xương gãy thường quy, giữ xương ở đúng vị trí giải phẫu, đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi. Tuy đều dùng vật liệu bột để cố định nhưng mỗi phương pháp có cách thức áp dụng, chỉ định riêng biệt, cần tham vấn kỹ lưỡng với bác sĩ.

Nẹp bột là gì?

Nẹp bột là phương pháp sử dụng nẹp để cố định bất động vùng xương bị gãy, tạo điều kiện cho xương liền lại hiệu quả. So với bó bột kín, kích thước vòng nẹp bột chỉ ôm 1/3 chu vi chi thể, vừa hạn chế nguy cơ chèn ép, vừa tạo sự thoải mái cho người bệnh.

Nẹp bột hạn chế nguy cơ chèn ép, đảm bảo độ thoải mái khi vận động

Nẹp bột có thể bất động một hoặc nhiều khớp trên cùng một chi, nên dựa theo vị trí chi chấn thương có thể chia thành các dạng sau:

• Nẹp cẳng tay, bàn tay để cố định vùng cổ tay.
• Nẹp cánh tay, cẳng tay, bàn tay nhằm bất động đồng thời khớp cổ tay và khớp khuỷu.
• Nẹp bột đùi, cẳng chân, bàn chân bất động đồng thời nhiều gối liên quan như bàn chân, gối, cổ chân, ngón chân.

Máng bột là gì?

Máng bột có thể coi là một biến thể của nẹp bột, với phạm vi cố định rộng hơn. Đường kính vòng máng thường chiếm 1/2 chu vi chi thể cần điều trị, tuy nhiên vẫn có thể điều chỉnh linh hoạt theo thực tiễn lâm sàng.

Đường kính vòng máng bột thường chiếm ½ chu vi chi chấn thương

Phương pháp chủ yếu được áp dụng bất định các khớp lớn hoặc khớp nhỏ chịu tổn thương nghiêm trọng. Với khả năng bao phủ toàn diện và chắc chắn, kỹ thuật mang lại hiệu quả cao trong điều trị xương gãy phức tạp hoặc cần cải thiện chức năng khớp.

Ưu điểm của phương pháp nẹp bột và máng bột

Hai phương pháp nẹp bột và máng bột thường được chỉ định trong chấn thương chỉnh hình, nhằm mục đích cố định tạm thời hoặc hỗ trợ phục hồi hậu phẫu. Dù không cố định chắc chắn, toàn diện bằng bó bột toàn phần nhưng các kỹ thuật này vẫn mang lại lợi ích nhất định:

• Tính an toàn cao: Bệnh nhân ít bị chèn ép bột quá mức, hạn chế nguy cơ tác động tiêu cực đến tuần hoàn và mô mềm xung quanh.
• Linh hoạt, dễ sử dụng: Bác sĩ hoàn toàn có thể thao tác nhanh, dễ dàng tháo rời kiểm tra tình trạng hồi phục, tiến triển của vết thương.
• Hữu ích trong cố định tạm thời: Với những trường hợp chỉ yêu cầu cố định ngắn hạn sau mổ, trong khi chờ mổ hoặc cần giảm sưng trước khi bó bột toàn phần.

Ưu điểm của phương pháp nẹp và máng bột

Các trường hợp được chỉ định

Dựa vào đặc điểm, lợi ích, nẹp bột và máng bột phù hợp áp dụng điều trị với những ca bệnh sau:

• Tổn thương khớp nhẹ như bong gân, tụ máu, trật khớp. Đây là các chấn thương không cần cố định lâu dài, chỉ yêu cầu bất động tạm thời giúp giảm đau và ngừa tổn thương thứ phát.
• Bất động tạm thời với trường hợp chưa thể phẫu thuật ngay. Một trong hai phương pháp sẽ mang lại hiệu quả ổn định vùng tổn thương, giảm đau và ngừa bệnh tình chuyển biến xấu.
• Hỗ trợ bảo vệ các vùng khớp, xương hậu phẫu với nẹp, máng bột mang lại hiệu quả về duy trì cấu trúc chỉnh hình, đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra hiệu quả.
• Cố định cấu xương thiếu vững chắc trong trường hợp phẫu thuật kết hợp xương chưa đạt độ chắc chắn lý tưởng, góp phần ổn định và hạn chế di lệch xương.
• Nẹp, máng bột cũng được chỉ định với những ca phẫu thuật tái tạo mô da, tránh làm những vùng da ghép bị tổn thương hoặc dịch chuyển.

Trường hợp chấn thương chỉ định cố định xương gãy bằng nẹp hoặc máng bột

Dù trong điều trị chấn thương hay hỗ trợ phục hồi hậu phẫu, việc chỉ định áp dụng hai kỹ thuật này đều cần được đánh giá kỹ lưỡng bởi đội ngũ y tế chuyên môn. Việc này đảm bảo tính an toàn, hiệu quả hồi phục, giảm ngừa biến chứng nguy hiểm.

Phân biệt các kiểu nẹp bột, máng bột dựa trên vị trí điều trị

Việc áp dụng nẹp bột hay máng bột trong điều trị chấn thương xương khớp cần được đánh giá dựa vào vị trí, mục đích điều trị. Dưới đây là các kiểu bất động xương bằng bột:

• Cẳng - Bàn tay: Thực hiện cố định từ mỏm khuỷu tới khớp bàn tay, ngón tay.
• Cánh - Cẳng - Bàn tay: Nẹp mở rộng từ cánh tay đến bàn tay, giữ khuỷu tay ở tư thế gập 90 độ, phù hợp với chấn thương phức tạp.
• Cẳng - Bàn chân: Cố định từ dưới khoeo đến hết ngón chân, phù hợp áp dụng với tổn thương vùng cẳng chân, cổ chân và bàn chân.
• Đùi - Cẳng - Bàn chân: Kỹ thuật bất động hoàn toàn các tổn thương từ trên nếp lằn mông tới ngón tay. Khi thực hiện nên hướng dẫn bệnh nhân nằm sấp, giúp thao tác dễ dàng và chính xác.
• Đùi - Cổ chân: Việc cố định chỉ thực hiện từ phần mông tới cổ chân, không nẹp bàn chân.

Phân biệt các chỉnh hình xương bằng nẹp hoặc máng bột

Nẹp bột, máng bột tuy là phương pháp điều trị an toàn, ít nguy cơ biến chứng nhưng vẫn có thể gây ra các rủi ro nguy hiểm như rối loạn hô hấp, huyết áp cao, mạch đập nhanh bất thường. Bệnh nhân ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường cần nhanh chóng di chuyển tới cơ sở y tế, tiếp nhận truyền dịch hoặc hỗ trợ hô hấp.