Nhiễm trùng do Babesia: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Doan Nguyen

22-09-2023

goole news
16

Bệnh Babesia là bệnh nhiễm trùng khởi phát do một loài ký sinh trùng rất nhỏ có tên Babesia. Bệnh có khả năng lây truyền sang người qua vết cắn của một số loài bọ ve và gây ra các triệu chứng nguy hiểm.

Tổng quan về bệnh Babesia (nhiễm trùng do Babesia)

Bệnh Babesia là bệnh nhiễm trùng hiếm gặp do một loài ký sinh trùng rất nhỏ có tên Babesia gây ra. Bệnh lây truyền sang người thông qua vết cắn của một số loài bọ ve. Trong bệnh babesia, ký sinh trùng sẽ xâm nhập và ký sinh ở trong hồng cầu của người bệnh. Do đó, người mắc bệnh sẽ có các biểu hiện là sốt, tan máu và đái ra huyết cầu tố. 

Bệnh Babesia là bệnh nhiễm trùng do một loài ký sinh trùng rất nhỏ có tên Babesia gây ra
Bệnh Babesia là bệnh nhiễm trùng do một loài ký sinh trùng rất nhỏ có tên Babesia gây ra

Bệnh Babesia chủ yếu xảy ra là do nhiễm ký sinh trùng Babesia microti, thường là do bị bọ ve hươu cắn. Vật chủ tự nhiên của B. microti là những loài động vật hoang dã và gia súc, nhất là chuột chân trắng và hươu đuôi trắng. Cùng với việc mở rộng vùng sinh sống của hươu, tỷ lệ nhiễm bệnh Babesia ở người cũng có xu hướng tăng lên.

Con người bị nhiễm bệnh Babesia chủ yếu là do bị loài ve Ixode dammini cắn Tuy nhiên trường hợp lây nhiễm bệnh này do bị truyền phải máu có chứa mầm bệnh cũng đã xuất hiện.

Nguyên nhân gây bệnh Babesia

Bệnh Babesia chủ yếu xảy ra là do nhiễm ký sinh trùng Babesia microti, nhiễm trùng do Babesia divergens vẫn có nhưng hiếm gặp hơn. B. microti là loài gây bệnh chủ yếu tại châu Mỹ, ngược lại B. divergens là dòng chiếm ưu thế tìm thấy ở châu Âu. 

Nguy cơ mắc bệnh Babesia cao nhất xảy ra trong khoảng cuối tháng năm đến tháng chín, đây chính là thời điểm các loài bọ ve hoạt động mạnh nhất. Bọ ve phải bám vào cơ thể vật chủ và hút máu trong thời gian từ 36 đến 48 giờ đồng hồ trước khi có thể truyền mầm mống bệnh sang người.

Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết

Đa phần những người mắc bệnh gây ra bởi loại ký sinh trùng Babesia chỉ có những triệu chứng nhẹ hoặc không có biểu hiện nào. Tuy nhiên cũng có những trường hợp biểu hiện ra những dấu hiệu đặc trưng, dễ nhận biết.

Với những người có biểu hiện bệnh Babesia rõ ràng, các triệu chứng của bệnh có thể tiến triển từ nhẹ tới nặng và có thể kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần. Giai đoạn ủ bệnh kéo dài 1- 4 tuần, bệnh nhân thường không nhớ là mình đã từng bị ve đốt hay không.

Các triệu chứng nhiễm trùng do Babesia bao gồm: 

  • Sốt thất thường, 
  • Ớn lạnh hoặc rét run, 
  • Đau đầu, 
  • Vã mồ hôi, 
  • Buồn nôn, nôn, 
  • Đau bụng, 
  • Mệt mỏi, 
  • Đau nhức cơ và các khớp, 
  • Nước tiểu sẫm màu.
  • Thiếu máu do tan máu: Nguyên nhân là do ký sinh trùng B. microti xâm nhập tế bào hồng cầu và nhân lên,điều này đã dẫn đến tình trạng vỡ hồng cầu và khởi đẩu quá trình nhiễm các hồng cầu khác.
  • Trường hợp nặng, người bệnh Babesia có thể thấy có các dấu hiệu vàng da và gan to, lách to.

Người nhiễm trùng do babesia có thể bị sốt cao
Người nhiễm trùng do babesia có thể bị sốt cao

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh Babesia

Bất cứ ai cũng có thể nhiễm bệnh nhiễm trùng do Babesia. Tuy nhiên, những người thường xuyên hoạt động, làm việc ngoài trời thường dễ bị lây nhiễm hơn, do dễ bị bọ ve cắn phải. Do đó, chúng ta có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ.

Ngoài ra, thông kê cho thấy bọ ve nhiễm bệnh babesiosis thường có tại các vùng bờ biển, chẳng hạn như Nantucket, Martha’s Vineyard và Cape Cod. Ngoài ra, bạn se có khả năng mắc bệnh này cao hơn vào các mùa có nhiệt độ ấm áp, đặc biệt là mùa hè bởi vì đây là thời gian bọ ve xuất hiện nhiều nhất.

Đường lây nhiễm bệnh Babesia

Bệnh Babesia thường được lây truyền sang người thông qua vết chích của một loại bọ ve nhỏ xíu đã bị nhiễm bệnh (tại Massachusetts, là bọ ve trên hươu nai).

Đáng chú ý, chứng bệnh này còn có thể lây lan thông qua việc truyền máu nhiễm bệnh, hay từ phụ nữ mang thai lây sang cho con. Tuy nhiên, những trường hợp này rất hiếm khi xảy ra.

Biến chứng của bệnhnhiễm trùng do Babesia

Mặc dù ký sinh trùng Babesia lưu hành trong máu nhưng nó có thể không gây ra triệu chứng. Những người mắc bệnh Babesia thường tự khỏi, và sau vài tuần hoặc vài tháng, phần lớn bệnh nhân khỏi không để lại di chứng. 

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, bác sĩ, bệnh Babesia có thể gây ra các biến chứng đặc biệt nghiêm trọng đối với những đối tượng sau:

  • Người cao tuổi.
  • Người có lá lách yếu.
  • Người có hệ miễn dịch suy yếu.
  • Người mắc các bệnh lý mạn tính.

Một vài trường hợp nhiễm B. divergens có triệu chứng nghiêm trọng đã được thông báo, tất cả đều xảy ra ở bệnh nhân đã được phẫu thuật cắt lách. Các trường hợp bệnh này diễn biến nhanh với biểu hiện sốt cao, thiếu máu tan huyết nặng, hoàng đảm, hemoglobin niệu và suy thận. Hậu quả của các biến chứng này thường là dẫn đến tử vong.

Hãy liên hệ bác sĩ nếu ngay bạn có các dấu hiệu và triệu chứng như bị sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, đau nhức cơ, đau đầu, sốt phát ban,....Đây là những dấu hiệu nhiễm trùng do Babesia điển hình, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

Biện pháp chẩn đoán nhiễm trùng do Babesia

Chẩn đoán xác định dựa trên việc tìm thấy ký sinh trùng trong hồng cầu khi soi tiêu bản trên kính hiển vi quang học. Một hồng cầu có thể mang các giai đoạn khác nhau của ký sinh trùng, bên cạnh đó tỷ lệ hồng cầu nhiễm có thể quá 10%. Bác sĩ có thể cần phải làm xét nghiệm này lại nhiều lần. Thông thường ký sinh trùng lưu hành trong máu có thể thấy rõ sau 2 - 4 tuần. 

Do bệnh nhiễm trùng do Babesia có nhiều đặc điểm giống với sốt rét nên bác sĩ cần phân biệt nó với ký sinh trùng sốt rét, nhất là Plasmodium falciparum. 

  • Về mặt lâm sàng, bệnh  Babesia  có các biểu hiện như sốt thất thường, rét run, đau đầu, vã mồ hôi, đau cơ và mệt mỏi. Tuy nhiên nhưng các triệu chứng trên không có tính chu kỳ như sốt rét. 
  • Về mặt xét nghiệm, bác sĩ thực hiện phân lập qua cấy máu của bệnh nhân cho chuột họặc gerbil (một loài gặm nhấm khác), tiếp theo dùng phương pháp miễn dịch huỳnh quang gián tiếp để có thể so sánh hiệu giá kháng thể nhằm chẩn đoán phân biệt. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể xét nghiệm PCR có độ đặc hiệu tương đương nhưng có độ nhạy cao hơn.

Phương pháp điều trị

Hầu hết các trường hợp nhiễm trùng Babesia thường tự khỏi mà không cần điều trị gì đặc hiệu, bác sĩ chủ yếu can thiệp để điều trị triệu chứng. Ngoài ra, nhiễm B. microti ở bệnh nhân có lách nguyên lành thường tự khỏi. 

Ở một số bệnh nhân, nhất là những người đã phẫu thuật cắt lách thì cần điều trị Babesia bằng kháng sinh (Clindamycin, Azythromycin) kết hợp với các thuốc diệt ký sinh trùng, chẳng hạn như Quinin, Atovaquon. Trong một số trường hợp nặng, truyền máu cũng cần được thực hiện để làm giảm thấp mật độ ký sinh trùng trên bệnh nhân. Phương pháp điều trị này cũng có hiệu quả ở một số bệnh nhân bị bệnh nặng với tỷ lệ hồng cầu nhiễm lớn hơn 10%. Trong những trường hợp đe dọa tới tính mạng, bác sĩ có thể thực hiện truyền máu trao đổi, khi đó hồng cầu nhiễm sẽ bị loại bỏ hoàn toàn và thay bằng hồng cầu tươi.

Biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm trùng do Babesia

Để phòng ngừa bệnh Babesia cũng như các loại bệnh khác lây truyền qua bọ ve, tốt nhất bạn hãy tránh tiếp xúc với loài bọ này. Khi làm việc hay vui chơi ngoài trời tại khu vực có nguy cơ cao xuất hiện bọ ve, thường là những vùng có cỏ cao, rừng rậm rạp, nhiều lá cây thì bạn nên: 

  • Mặc quần áo sáng màu để có thể dễ dàng phát hiện bọ chét và loại bỏ chúng.
  • Tạo ra một “rào cản bọ chét” bằng cách  mặc quần dài và áo dài tay, nhét ống quần vào vớ và nhét áo vào trong quần. 
  • Sử dụng thuốc chống côn trùng khi theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên nhãn. Sau khi trở vào nhà, bạn hãy rửa sạch thuốc bằng xà bông và nước ấm. 
  • Kiểm tra kỹ quần áo và da, nhất là ở khu vực đùi, háng, cánh tay, dưới nách, chân và da đầu ngay sau khi đi vào khu vực có bọ chét. Nếu phát hiện có bọ chét, tốt nhất hãy dùng nhíp đầu nhọn gỡ chúng ra ngay lập tức. Chú ý, dùng nhíp kẹp bọ chét càng sát da càng tốt đồng thời kéo thẳng mạnh tay. Sau khi gỡ bọ chét, hãy dùng cồn để khử trùng toàn bộ vùng da đó. Tuyệt đối không được ép hay nghiền bọ ve khi nó còn bám trên da.
  • Trao đổi với bác sĩ thú y về cách phòng ngừa bọ chét tốt nhất cho thú cưng của mình.

Ngoài ra, những người nhiễm Babesia có thể được kiểm soát tốt bệnh nếu lưu ý vài điều sau:

  • Đi thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt.
  • Không tự ý uống thuốc hạ sốt ở nhà.
  • Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ đồng thời thông báo ngay cho bác sĩ nếu xuất hiện thêm triệu chứng bất thường mới.
  • Ăn uống đầy đủ, đa dạng dưỡng chất, nhất là các loại trái cây, rau xanh chứa nhiều vitamin.

Như vậy có thể thấy bệnh Babesia không quá nguy hiểm và có thể được chữa khỏi hoàn toàn bằng những biện pháp thông thường. Tuy nhiên, người có lá lách yếu, người cao tuổi, có hệ miễn dịch kém cần cẩn trọng nếu mắc bệnh lý này. Bởi nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí là tử vong. Hãy liên hệ với bác sĩ ngay để hẹn lịch thăm khám nếu như bạn phát hiện một hoặc nhiều triệu chứng có liên quan tới bệnh nhiễm trùng do Babesia.

1,145

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

19001806 Đặt lịch khám