Nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh là gì?

Nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh là tình trạng các tác nhân gây hại như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng,... xâm nhập và gây viêm tại vùng ruột của trẻ. Tình trạng phổ biến trong 28 ngày đầu sau sinh do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện khiến cơ thể dễ bị tác nhân gây bệnh tấn công. Đây được coi là một dạng của nhiễm trùng sơ sinh, trong đó gồm các bệnh lý nghiêm trọng viêm ruột hoại tử, nhiễm trùng do Rotavirus. 

Tình trạng này thuộc nhóm nhiễm trùng sơ sinh, có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm viêm ruột hoại tử hoặc nhiễm trùng do Rotavirus. Mức độ nguy hiểm của bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể, phạm vi viêm và thời điểm phát hiện. Nếu không được điều trị kịp thời, trẻ có thể gặp các biến chứng nặng như mất nước, rối loạn điện giải, suy dinh dưỡng, sốc nhiễm trùng hoặc tổn thương niêm mạc ruột vĩnh viễn.

Nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh là tình trạng các tác nhân gây hại xâm nhập và gây viêm tại ruột của trẻ

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các bệnh lý về tiêu hóa, trong đó có nhiễm trùng đường ruột ở trẻ sơ sinh, là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nhóm trẻ dưới 1 tháng tuổi, đặc biệt tại các khu vực có điều kiện y tế còn hạn chế. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ, hầu hết các trường hợp đều có thể hồi phục hoàn toàn, không để lại di chứng lâu dài.

Nguyên nhân gây ra nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh

Bệnh hình thành khi hệ tiêu hóa của trẻ bị các tác nhân gây hại tấn công, làm xuất hiện phản ứng viêm trong ruột. Hệ quả là trẻ bị tiêu chảy, đau bụng, đi ngoài nhiều lần trong ngày, thậm chí có lẫn chất nhầy hoặc máu trong phân.

Những tác nhân phổ biến nhất bao gồm vi khuẩn E. Coli, Campylobacter, Shigella, Salmonella và Vibrio cholerae. Trong đó, vi khuẩn E. Coli được xem là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh. Ngoài ra, yếu tố môi trường, thức ăn và thói quen vệ sinh cũng đóng vai trò quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Các yếu tố khiến trẻ mắc nhiễm trùng đường ruột: 

• Nhiễm khuẩn từ sữa và thức ăn: Nếu sữa hoặc đồ ăn dặm không được bảo quản, chế biến đúng cách, vi khuẩn có thể phát triển và xâm nhập vào cơ thể trẻ. Cha mẹ tuyệt đối không nên cho trẻ dùng sữa đã hỏng, đồ ăn có mùi lạ hoặc thực phẩm không rõ nguồn gốc.
• Dụng cụ ăn uống không đảm bảo: Bình sữa, núm ti, thìa, bát hoặc cốc uống nước,... nếu không được rửa sạch và tiệt trùng kỹ lưỡng có thể trở thành nguồn lây nhiễm vi khuẩn. Vi sinh vật dễ dàng bám trên bề mặt dụng cụ và đi vào cơ thể trẻ khi bú hoặc ăn dặm.
• Môi trường sống ô nhiễm: Không khí, nước sinh hoạt hoặc các vật dụng xung quanh nếu chứa mầm bệnh cũng có thể khiến trẻ mắc nhiễm trùng. Vi khuẩn tồn tại trên chăn, gối, tay người chăm sóc hoặc đồ chơi của trẻ là nguồn lây nhiễm phổ biến trong giai đoạn sơ sinh.

Vi khuẩn E. Coli là một trong những tác nhân phổ biến gây bệnh

Xem thêm:

• Nhiễm trùng đường ruột có nguy hiểm không?
  

Các triệu chứng thường gặp ở trẻ

Tùy thuộc vào nguyên nhân và thể trạng, trẻ có thể xuất hiện các biểu hiện khác nhau. Một số dấu hiệu điển hình giúp cha mẹ nhận biết sớm gồm:

Tiêu chảy

Tiêu chảy là triệu chứng phổ biến nhất. Trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân lỏng, có mùi chua, đôi khi lẫn nhầy hoặc máu. Tình trạng tiêu chảy kéo dài dễ dẫn đến mất nước nghiêm trọng. Nếu không được bù nước kịp thời, trẻ có thể bị suy hô hấp, nhiễm trùng máu hoặc nguy hiểm đến tính mạng.

Đau bụng

Trẻ sơ sinh chưa thể nói, nhưng cha mẹ có thể nhận biết qua biểu hiện quấy khóc, co người, ôm bụng hoặc không chịu nằm yên. Một số trường hợp kèm theo sốt, đầy hơi, chướng bụng.

Nôn trớ

Khi hệ tiêu hóa bị tổn thương, phản xạ nôn xuất hiện thường xuyên, đặc biệt sau khi bú hoặc ăn.

Mệt mỏi và bỏ bú

Tiêu chảy, nôn và đau bụng khiến trẻ mệt mỏi, kém ăn, thậm chí bỏ bú hoàn toàn. Nếu kéo dài, tình trạng này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng.

Trẻ bú kém hoặc bỏ bú khi mắc bệnh

Phương pháp chẩn đoán và điều trị khi trẻ mắc bệnh

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Để xác định chính xác nguyên nhân gây nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh, bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm chuyên sâu như:

• Khai thác bệnh sử và thói quen chăm sóc tr
• Khám thể chất để đánh giá dấu hiệu mất nước hoặc rối loạn tiêu hóa
• Xét nghiệm máu để phát hiện phản ứng viêm
• Xét nghiệm phân nhằm tìm tác nhân gây bệnh
• Nội soi ruột trong trường hợp cần thiết

Xác định đúng nguyên nhân giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị hiệu quả, hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp điều trị bệnh

Ngay khi phát hiện các biểu hiện nghi ngờ, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám. Tùy theo mức độ nặng nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định:

• Bù nước và điện giải: Sử dụng dung dịch Oresol đường uống hoặc truyền dịch khi trẻ bị mất nước nặng.
• Thuốc điều trị đặc hiệu: Sử dụng kháng sinh nếu nguyên nhân là vi khuẩn; thuốc kháng virus hoặc kháng nấm trong các trường hợp tương ứng.
• Theo dõi sát sao: Trẻ cần được kiểm tra thường xuyên về nhiệt độ cơ thể, nhịp thở, cân nặng và chức năng tiêu hóa trong suốt quá trình điều trị.
• Thời gian điều trị thông thường kéo dài từ 7 đến 14 ngày tùy theo mức độ bệnh và đáp ứng của trẻ.

Sau khi điều trị ổn định, chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa tái nhiễm. Cha mẹ cần đảm bảo vệ sinh tuyệt đối cho nguồn sữa và nước pha sữa, tiệt trùng bình sữa, núm ti, muỗng, đồ chơi,... của trẻ trước mỗi lần sử dụng. 

Trẻ được chỉ định điều trị bằng kháng sinh để loại bỏ các tác nhân gây bệnh

Phòng ngừa tái nhiễm

• Tiệt trùng đầy đủ các dụng cụ ăn uống, đồ chơi của trẻ
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để tăng cường miễn dịch tự nhiên
• Đảm bảo vệ sinh cá nhân và thực hiện nguyên tắc ăn chín uống sô
• Tránh để trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh đường tiêu hóa
• Tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt là vắc xin Rotavirus giúp phòng ngừa tác nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh là bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Cha mẹ cần theo dõi sát sao biểu hiện của trẻ, đặc biệt khi trẻ tiêu chảy, nôn hoặc bỏ bú, và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về tình trạng nhiễm trùng đường ruột trẻ sơ sinh. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc nào có thể liên hệ BVĐK Phương Đông để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.