Trật khớp háng bẩm sinh có cách nào để phòng tránh? Điều trị như thế nào?

Trật khớp háng bẩm sinh là gì?

Trật khớp háng bẩm sinh (Developmental Dysplasia of the Hip - DDH) hay còn gọi là loạn sản khớp háng bẩm sinh là tình trạng khớp háng bị lệch ra khỏi ổ cối, có thể phát hiện sớm ngay từ khi sinh ra. Biến dạng này thường xuất hiện ở chỏm xương đùi hoặc ổ cối thuộc xương chậu.

Cá biệt ở một số em bé, ổ cối quá nông làm chỏm xương đùi bị trượt 1 phần hoặc toàn bộ ra khỏi ổ cối, có thể phát hiện sớm ngay từ khi sinh ra. Tuy nhiên ở một số bé chứng loạn sản khớp háng biểu hiện rất nhẹ, chỉ được phát hiện sau một thời gian dài và gây khó khăn cho quá trình điều trị. 

Bệnh còn có tên gọi khác là loạn sản khớp háng bẩm sinh

Dấu hiệu trật khớp háng bẩm sinh là gì?

Bệnh lý này thường không có triệu chứng điển hình. Do đó các bác sĩ phải kiểm tra thường xuyên để phát hiện bệnh kịp thời. Theo các chuyên gia về Nhi khoa, các biểu hiện thường gặp bao gồm:

• Chân hướng ra bên ngoài hoặc chiều dài 2 chân chênh lệch nhau
• Tầm vận động khớp háng bị hạn chế
• Chậm phát triển vận động thô như ngồi, bò và đi

Tại sao trẻ sơ sinh bị trật khớp háng?

Đa phần các trường hợp trật khớp háng bẩm sinh thường xuất phát từ ổ cối nông, khiến chỏm xương đùi không vừa khít với ổ cối. Mặt khác, các dây chằng cố định quanh khớp có thể bị kéo căng hoặc lỏng lẻo quá mức cũng góp phần thúc đẩy hiện tượng này diễn ra nhanh hơn.

Mức độ trật khớp háng hoặc mất ổn định thường thể hiện khác nhau ở mỗi trẻ sơ sinh như sau:

• Nguy hiểm: Chỏm xương đùi bị trật ra hoàn toàn khỏi ổ cối
• Cần theo dõi thêm, có thể diễn biến nghiêm trọng: Chỏm xương đùi nằm trong ổ cối nhưng có thể bị đẩy ra khỏi ổ cối trong quá trình khám thực thể
• Nhẹ, không đáng lo ngại: Chỏm xương đùi chỉ bị lỏng trong ổ khớp. có thể di chuyển trong ổ khớp khi khám thực thể nhưng không bị trật ra ngoài. Bằng cách test lâm sàng đặc hiệu, chúng ta có thể nghe thấy những tiếng lục cục trong khớp háng

Xem thêm: Tiêu chỏm xương đùi: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Các bậc phụ huynh phải đặc biệt lưu ý rằng: Trật khớp háng bẩm sinh có xu hướng di truyền, thường xảy ra ở khớp háng trái. Một số đối tượng có nguy cơ bị trật khớp háng từ khi sinh ra cao hơn bình thường bao gồm:

• Nữ giới
• Con đầu lòng
• Thai nhi ngôi mông (gần đến ngày sinh nhưng em bé chưa quay đầu xuống, phần mông hướng xuống cổ tử cung, trong khi phần đầu nằm ở đáy tử cung)
• Thai phụ ít nước ối 

Thai nhi ngôi mông (phải) có nguy cơ bị trật khớp háng cao 

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Cha mẹ cần đưa con đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu phát hiện bé có các dấu hiệu bất thường như sau:

• 2 chân có độ dài khác nhau
• Khó vận động khớp háng, vận động không đều giữa 2 bên, hạn chế dạng khép khớp háng khi tắm thay tã
• Đi khập khiễng, đi bằng ngón chân hoặc dáng đi lạch bạch

Biến chứng của trật khớp háng bẩm sinh

Tình trạng trật khớp háng có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như sau:

• Bé được điều trị bằng phương pháp bó bột có thể chậm đi hơn bạn bè cùng trang lứa
• Bé được điều trị bằng các thiết bị cố định tư thế khớp háng có thể bị kích ứng da tại vị trí đó
• Rối loạn tăng trưởng ở xương đùi do tuần hoàn máu bị rối loạn tuy nhiên biến chứng này rất hiếm gặp
• Ổ khớp háng nông vẫn tồn tại, bạn có thể chỉ định phẫu thuật nhằm phục hồi cấu trúc giải phẫu bình thường

Các em bé phải bó bột để điều trị có thể đi chậm hơn bạn bè đồng trang lứa

Chẩn đoán trật khớp háng bẩm sinh như thế nào?

Với các ca loạn sản khớp háng nếu chưa có dấu hiệu sụn dần phát triển thành xương thì siêu âm là phương pháp tối ưu nhất. Trong trường hợp có cốt hóa đáng kể, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân chụp X Quang. 

Siêu âm

Đây là cách kiểm tra khớp háng thường quy dành cho đa số các em bé sơ sinh dưới 6 tháng tuổi do xương đùi vẫn chưa cốt hóa đáng kể. Chỉ định này cúng hỗ trợ đánh giá mức độ ổn định của khớp háng. 

Với siêu âm, các bác sĩ sẽ dựa vào một số tiêu chí sau để đánh giá tình trạng trật khớp háng, bao gồm:

• Góc alpha được tạo bởi bờ cánh xương chậu và đường nối điểm đáy ổ cối với góc bên ngoài ổ cối. Giá trị bình thường lớn hơn hoặc bằng 60 độ
• Góc beta tạo được hợp bởi xương cánh chậu và đường kẻ góc bên ngoài ổ cối tiếp tuyến với chỏm xương đùi. Giá trị bình thường nhỏ hơn 55 độ, chỉ hữu ích khi kết hợp với góc alpha trong trường hợp đánh giá khớp háng chưa trưởng thành.

Chụp X Quang thường quy

Nếu như siêu âm là phương pháp tiêu chuẩn dành cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi thì các bé trên 1 tuổi sẽ được chỉ định chụp X Quang. Các bác sĩ sẽ đánh giá dấu hiệu bất đối xứng của trung tâm cốt hoá dựa trên phim chụp. Góc ổ cối cũng được xem xét, góc này phải nhỏ hơn 30 độ khi mới sinh và giảm dần khi khớp trưởng thành, thấp hơn 22 độ lúc 1 tuổi.

Chụp X Quang có thể thể hiện rất rõ em bé có bị trật khớp hay không

Các phương pháp điều trị trật khớp háng bẩm sinh

Tuỳ mức độ trật khớp háng và sức khỏe của mỗi bé mà bác sĩ sẽ điều trị cho bệnh nhân theo các phương hướng khác nhau như sau:

Điều trị không phẫu thuật

Điều trị bằng phẫu thuật 

Với các bé bị trật khớp háng từ khi sinh ra đã tròn 6 tháng - 2 tuổi, nếu điều trị bảo tồn không hiệu quả, các bác sĩ sẽ cân nhắc thực hiện phẫu thuật trật khớp háng bẩm sinh. Vết mổ thường được rạch ngay vị trí hông để quan sát rõ xương và mô mềm bên trong.

Với một số trường hợp, xương đùi sẽ được phẫu thuật rút ngắn lại để khớp xương vào ổ cối một cách chính xác. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân chụp X Quang trong quá trình phẫu thuật để xác nhận rằng xương đã nằm ở đúng vị trí, sau đó mới tiến hành bó bột. 

Với các bé hơn 2 tuổi, tình trạng trật khớp háng thường đã trở nên khá nghiêm trọng, cần mổ mở để sắp xếp lại khớp háng và bó bột để tiếp tục duy trì khớp háng trong ổ cối. 

Các bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật để điều trị cho bệnh nhân

Thời gian phục hồi sau điều trị trật khớp háng là bao lâu?

Với các bệnh nhi bị trật khớp háng từ khi mới ra đời, ước tính thời gian bó bột sẽ kéo dài trong vòng 2 - 3 tháng. Trong giai đoạn này, các bác sĩ sẽ liên tục chỉ định chụp X Quang và tái khám để nắm bắt được tiến trình điều trị, mức độ phục hồi và các vấn đề sức khoẻ có thể có. 

Làm thế nào để phòng ngừa trật khớp háng?

Trên thực tế, chưa có biện pháp nào để phòng ngừa trật khớp háng. Do đó, cách duy nhất để phát hiện bệnh sớm là cha mẹ hãy lựa chọn các Bệnh viện uy tín để thăm khám và kiểm tra toàn diện các vấn đề sức khoẻ cho con trước và sau khi ra đời. 

Có thể nói, trật khớp háng bẩm sinh là một trong số các dị tật bẩm sinh hiếm gặp nhất trên lâm sàng. Nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời có thể để lại các di chứng nghiêm trọng về xương khớp, gây biến dạng khung xương chậu ảnh hưởng đến khả năng đi lại, thẩm mỹ ở cả hai giới và chức năng sinh sản ở bé gái.