Viêm đại tràng màng giả: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm đại tràng màng giả là gì?

Viêm đại tràng màng giả là một bệnh lý về đường tiêu hóa liên quan đến kháng sinh do vi khuẩn Clostridioides difficile phát triển quá mức gây ra. Bệnh thường liên quan đến thời gian nằm viện gần hoặc điều trị bằng kháng sinh. 

Viêm đại tràng màng giả là một bệnh lý về đường tiêu hóa

Những triệu chứng thường gặp khi mắc bệnh

Viêm đại tràng màng giả còn được gọi là viêm đại tràng liên quan đến kháng sinh hoặc viêm đại tràng do C. difficile. Đây là tình trạng đại tràng bị tổn thương do sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridioides difficile. Bệnh thường xảy ra sau thời gian điều trị kháng sinh hoặc sau khi người bệnh nằm viện.

Triệu chứng nhận biết

Người bệnh thường bắt đầu xuất hiện rối loạn tiêu hóa trong khoảng năm đến mười ngày sau khi dùng kháng sinh. Tuy nhiên triệu chứng có thể xuất hiện ngay từ ngày đầu tiên hoặc muộn hơn đến hai tháng. Một số biểu hiện hay gặp gồm:

• Đi tiêu phân lỏng nhiều lần trong ngày
• Phân bán lỏng hoặc có lẫn máu
• Đau quặn bụng và chuột rút
• Cảm giác chướng nhẹ vùng bụng
• Buồn nôn ít gặp

Trường hợp bệnh tiến triển nặng thành viêm đại tràng nhiễm độc, người bệnh có thể đau bụng dữ dội, nhịp tim nhanh, mệt mỏi rõ rệt. Khi đại tràng bị thủng sẽ xuất hiện dấu hiệu viêm phúc mạc với nguy cơ đe dọa tính mạng.

Biến chứng nguy hiểm của viêm đại tràng màng giả

Một số biến chứng nếu không được can thiệp điều trị kịp thời:

• Mất nước do tiêu chảy kéo dài khiến cơ thể thiếu hụt dịch và điện giải dẫn đến tụt huyết áp nặng.
• Suy thận cấp có thể xuất hiện khi tình trạng mất nước diễn ra quá nhanh.
• Phình đại tràng nhiễm độc còn gọi là megacolon khiến đại tràng căng phồng bất thường và có nguy cơ vỡ. Tình trạng này cần được can thiệp ngoại khoa khẩn cấp.
• Thủng ruột xảy ra khi lớp niêm mạc đại tràng bị tổn thương sâu. Vi khuẩn tràn vào ổ bụng gây viêm phúc mạc đe dọa tính mạng.
• Tử vong có thể xảy ra ngay cả khi nhiễm C. difficile ở mức độ nhẹ nếu người bệnh không được điều trị kịp thời.

Suy thận cấp có thể gặp khi tình trạng mất nước diễn ra quá nhanh

Nguyên nhân gây viêm đại tràng màng giả

Trong đại tràng luôn tồn tại nhiều loại vi khuẩn có lợi giữ vai trò cân bằng hệ vi sinh. Khi dùng kháng sinh, cân bằng này bị phá vỡ khiến C. difficile phát triển nhanh và tiết ra độc tố gây viêm.

Một số loại kháng sinh có nguy cơ cao gây viêm đại tràng màng giả gồm:

• Fluoroquinolon gồm ciprofloxacin và levofloxacin
• Penicillin gồm amoxicillin và ampicillin
• Clindamycin
• Cephalosporin như cefixime

Các yếu tố khác có thể gây rối loạn hệ vi sinh gồm:

• Thuốc hóa trị dùng trong điều trị ung thư
• Bệnh lý đại tràng như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn
• Lây nhiễm từ bào tử C. difficile trong môi trường y tế
• Tình trạng C. difficile mắc phải cộng đồng ở người không dùng kháng sinh hoặc không nhập viện gần đây

Đối tượng có nguy cơ mắc viêm đại tràng màng giả

Mọi người đều có thể mắc bệnh, tuy nhiên một số yếu tố làm tăng nguy cơ gồm:

• Sử dụng kháng sinh
• Điều trị nội trú tại bệnh viện hoặc viện dưỡng lão
• Tuổi cao đặc biệt từ sáu mươi lăm tuổi trở lên
• Suy giảm miễn dịch
• Bệnh lý đại tràng hoặc ung thư đại trực tràng
• Phẫu thuật vùng ruột
• Đang điều trị hóa trị ung thư

Xem thêm:

• Viêm đại tràng: Dấu hiệu, nguyên nhân và phương pháp điều trị
  

Phương pháp chẩn đoán viêm đại tràng màng giả

Các bác sĩ có thể chỉ định:

• Xét nghiệm phân kiểm tra kháng nguyên GDH và độc tố C. difficile
• Xét nghiệm PCR tìm gen độc tố
• Nội soi đại tràng để quan sát trực tiếp màng giả
• Chụp X quang hoặc CT bụng trong trường hợp nghi ngờ viêm đại tràng tối cấp hoặc thủng

Xét nghiệm thường chỉ thực hiện khi người bệnh có đi tiêu phân lỏng. Kết hợp nhiều loại xét nghiệm giúp tăng độ chính xác vì mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng.

Nội soi đại tràng giúp quan sát tình trạng bệnh trực tiếp

Điều trị viêm đại tràng màng giả

Điều trị nội khoa

Bác sĩ có thể chỉ định điều trị nội khoa nếu tình trạng không quá nguy hiểm. Các thuốc được dùng phổ biến gồm:

• Vancomycin uống với liều từ một trăm hai mươi lăm đến năm trăm miligam mỗi sáu giờ trong mười ngày đối với trường hợp nặng
• Fidaxomicin hai trăm miligam mỗi mười hai giờ trong mười ngày giúp giảm nguy cơ tái phát
• Metronidazole chỉ dùng khi không có sẵn vancomycin hoặc fidaxomicin
• Nitazoxanide năm trăm miligam mỗi mười hai giờ

Cấy vi sinh vật trong phân FMT

Trong trường hợp bệnh nặng hoặc tái phát nhiều lần, FMT có thể được sử dụng. Phân từ người hiến tặng khỏe mạnh chứa vi sinh vật có lợi được đưa vào đại tràng nhằm khôi phục sự cân bằng tự nhiên.

Xử trí tái phát

Tình trạng tái phát xuất hiện ở mười lăm đến hai mươi phần trăm người bệnh. Các phương án điều trị gồm:

• Lặp lại phác đồ kháng sinh
• Vancomycin liều giảm dần trong vài tuần kết hợp rifaximin
• Fidaxomicin cho những trường hợp tái phát nhiều lần
• FMT
• Dùng bezlotoxumab là kháng thể đơn dòng giúp giảm nguy cơ tái phát

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật được chỉ định khi có suy cơ quan, viêm phúc mạc hoặc vỡ đại tràng. Hiện nay có kỹ thuật phẫu thuật ít xâm lấn như tao quai đại tràng kết hợp rửa sạch cho kết quả tốt.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị khi bệnh tiến triển nặng

Viêm đại tràng màng giả là bệnh lý nguy hiểm do sự phát triển quá mức của vi khuẩn C. difficile, có thể nhanh chóng tiến triển thành biến chứng nặng nếu không được điều trị kịp thời. Nhận biết sớm triệu chứng và chủ động thăm khám giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Sử dụng kháng sinh hợp lý cùng các biện pháp phòng ngừa đóng vai trò quan trọng trong hạn chế nguy cơ mắc bệnh. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về viêm đại tràng màng giả. Nếu Quý khách gặp các vấn đề về đường tiêu hóa có thể liên hệ BVĐK Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.