Viêm manh tràng: Cẩn trọng với những cơn đau bụng dữ dội

Cấu trúc và vai trò của manh tràng

Manh tràng là phần đầu tiên của đại tràng, nối tiếp với hồi tràng (phần cuối của ruột non). Nó nằm ở hố chậu phải và thường có ruột thừa bám vào mặt sau. Chức năng chính của manh tràng là tiếp nhận thức ăn chưa tiêu hóa hết từ ruột non và bắt đầu quá trình hấp thu nước, chất điện giải để tạo thành phân. Do vị trí đặc biệt và tiếp xúc nhiều với vi khuẩn từ ruột non và đại tràng, manh tràng dễ bị tổn thương khi có rối loạn tiêu hóa hoặc nhiễm trùng đường ruột.

Vị trí của manh tràng (cecum) trong đường tiêu hoá.

Nguyên nhân gây viêm manh tràng

Viêm manh tràng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau:

• Nhiễm khuẩn: do vi khuẩn E. coli, Salmonella, Shigella, Campylobacter hoặc Clostridium difficile
• Nhiễm ký sinh trùng: như amip, giun đũa, giun móc
• Viêm do Crohn: bệnh viêm ruột mạn tính tự miễn có thể ảnh hưởng tới manh tràng
• Thiếu máu cục bộ: do giảm tưới máu vùng manh tràng
• Tác dụng phụ của thuốc: kháng sinh kéo dài có thể gây loạn khuẩn ruột và viêm
• Biến chứng sau xạ trị vùng bụng hoặc sau phẫu thuật đường tiêu hóa

Triệu chứng lâm sàng

Các triệu chứng viêm manh tràng khá đa dạng, thường gặp:

• Đau bụng vùng hố chậu phải hoặc quanh rốn
• Sốt, ớn lạnh nếu có nhiễm trùng
• Buồn nôn, nôn, chán ăn
• Tiêu chảy (có thể kèm máu hoặc nhầy)
• Bụng chướng, cảm giác đầy hơi
• Có thể kèm theo táo bón, đi ngoài không hết phân
  

Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, kéo dài vài giờ đến vài ngày. Bệnh nhân thường mệt mỏi, suy kiệt nếu tiêu chảy kéo dài hoặc nhiễm trùng nặng.

Đau bụng là triệu chứng dễ nhận biết của người mắc viêm manh tràng

Chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác viêm manh tràng, bác sĩ có thể chỉ định:

• Khám bụng: phát hiện điểm đau hố chậu phải, phản ứng thành bụng
• Xét nghiệm máu: bạch cầu tăng, CRP tăng nếu có viêm nặng
• Xét nghiệm phân: tìm vi khuẩn, ký sinh trùng, độc tố C. difficile
• Siêu âm bụng: phát hiện dày thành manh tràng, phân biệt với viêm ruột thừa
• CT scan ổ bụng: xác định viêm lan rộng, loại trừ áp xe, thủng ruột
• Nội soi đại tràng: quan sát trực tiếp tổn thương niêm mạc nếu nghi ngờ viêm mạn

Siêu âm ổ bụng

Điều trị

Việc điều trị viêm manh tràng phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể:
- Do vi khuẩn:
  + Kháng sinh phổ rộng hoặc theo kháng sinh đồ: ciprofloxacin, metronidazole...
  + Bù nước, điện giải nếu tiêu chảy nhiều
- Do ký sinh trùng:
  + Dùng thuốc diệt amip (metronidazole), tẩy giun định kỳ
- Viêm manh tràng do Crohn:
  + Corticoid, thuốc ức chế miễn dịch (azathioprine, infliximab)
  + Điều trị duy trì lâu dài và theo dõi bằng nội soi
- Điều trị hỗ trợ:
  + Nghỉ ngơi, ăn lỏng dễ tiêu
  + Tránh sữa, thực phẩm nhiều dầu mỡ
  + Theo dõi sát dấu hiệu nhiễm trùng hoặc biến chứng

Biến chứng nếu không điều trị

• Áp xe manh tràng, ổ bụng
• Thủng ruột, viêm phúc mạc
• Hẹp manh tràng, tắc ruột
• Xuất huyết tiêu hóa
• Chuyển sang viêm ruột mạn tính nếu tái phát nhiều lần
  

Các biến chứng này có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Việc phát hiện và điều trị sớm có vai trò rất quan trọng.

Phòng bệnh

• Rửa tay thường xuyên trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh
• Ăn chín, uống sôi, tránh thức ăn sống, tái
• Tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần
• Tránh lạm dụng kháng sinh
• Khám và điều trị sớm các bệnh lý tiêu hóa mạn tính
• Theo dõi hậu môn trực tràng nếu có dấu hiệu tiêu chảy, phân lỏng kéo dài

Rửa tay trước ăn và sau khi đi vệ sinh 

Tình huống thực tế và khuyến cáo

Bé T., 10 tuổi, nhập viện vì đau bụng hố chậu phải và sốt nhẹ. Ban đầu nghi viêm ruột thừa nhưng siêu âm cho thấy dày thành manh tràng, xét nghiệm phân phát hiện Entamoeba histolytica. Sau 7 ngày điều trị metronidazole, bé khỏi hoàn toàn. Đây là ví dụ điển hình cho thấy cần phân biệt viêm manh tràng với các nguyên nhân đau bụng khác để điều trị đúng hướng.

Để bảo vệ sức khỏe bản thân, hãy chủ động thăm khám khi có các dấu hiệu bất thường cũng như tiến hành đi khám định kì 6 tháng 1 lần. Liên hệ hotline 19001806 để được tư vấn chi tiết.