Xẹp đốt sống có nguy hiểm không? Điều trị như thế nào?

Xẹp đốt sống là gì?

Xẹp đốt sống (lún đốt sống) là tình trạng phần thân của đốt sống bị tổn thương, không giữ được chiều cao như ban đầu khiến người bệnh cảm thấy đau đớn dữ dội. Theo các bác sĩ chuyên khoa, lún đốt sống có thể liên quan đến tuổi tác và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của người bệnh, thậm chí gây gãy đốt sống, mất khả năng vận động hay rút ngắn tuổi thọ.

Bệnh thường gặp ở những người bị loãng xương, điển hình là phụ nữ sau mãn kinh. Về cơ bản, nữ giới chiếm tỷ lệ cao hơn, tuy nhiên nam giới cũng không tránh khỏi và nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng dần theo năm tháng.

Theo thống kê của Tổ chức Loãng xương Quốc tế (IOF), ở độ tuổi 65, có khoảng 1% phụ nữ và 0,5% nam giới bị chèn ép đốt sống cấp tính. Đáng lưu ý, những ai từng bị xẹp lún đốt sống do loãng xương sẽ có nguy cơ tái phát gãy lún cao gấp 5 lần so với người chưa từng mắc bệnh.

Không ít bệnh nhân được chẩn đoán đốt sống bị xẹp

Nguyên nhân của xẹp đốt sống là gì?

Trên thực tế, có rất nhiều lý do có thể dẫn đến tình trạng đốt sống bị xẹp như. Trong đó các nguyên nhân phổ biến nhất có thể kể đến như:

• Loãng xương: Đây là nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt ở phụ nữ sau mãn kinh và người cao tuổi. Khi mật độ xương giảm, các hoạt động thường ngày như cúi xuống, hắt hơi mạnh, nâng vật nhẹ cũng có thể gây xẹp đốt sống.
• Chấn thương: Xảy ra do tai nạn giao thông, ngã cao, chấn thương thể thao hoặc tai nạn lao động. Ở người không bị loãng xương, chấn thương nghiêm trọng mới gây xẹp đốt sống.
• Ung thư di căn và bệnh lý ác tính: Các tế bào ung thư di căn đến xương khiến cấu trúc xương yếu đi, dẫn đến xẹp đốt sống dù chấn thương nhẹ.
• Nguyên nhân khác: Một số bệnh lý xương hiếm gặp như viêm xương biến dạng Paget, viêm tủy xương, đa u tủy xương,… cũng có thể gây ra tình trạng này.

Triệu chứng của bệnh xẹp đốt sống lưng

Bạn nên cảnh giác nếu cơ thể có các dấu hiệu đốt sống bị xẹp như sau: 

• Đau lưng đột ngột, cường độ đau tăng lên khi đứng hoặc đi lại, giảm khi nằm nghỉ.
• Giảm khả năng vận động, cử động cột sống khó khăn.
• Chiều cao giảm sút, biến dạng cột sống, gù hoặc vẹo.
• Trong trường hợp nặng, bệnh có thể gây biến chứng thần kinh như tê, yếu chi, thậm chí tàn tật.

Đáng chú ý, có khoảng 2/3 trường hợp đốt sống bị xẹp không có triệu chứng rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với đau lưng do tuổi tác hoặc thoái hóa.

Bệnh nhân có thể bị đau lưng đột ngột

Các trường hợp xẹp đốt sống thường gặp

Bệnh có thể được chia ra làm thành các trường hợp như sau:

Xẹp đốt sống lưng

Có thể bạn chưa biết, đốt sống ngực nằm tiếp giáp đốt sống lưng, đặc biệt là vị trí D12 – đoạn tiếp giáp giữa lưng và thắt lưng (L1) rất dễ bị tổn thương. Khu vực này giữ vai trò quan trọng trong việc cố định xương sườn và bảo vệ nhiều cơ quan sống còn như tim, phổi.

Khi bị xẹp lún đốt sống ngực, người bệnh thường cảm thấy đau tăng lên khi hít thở sâu, ho hoặc vận động mạnh. Nếu tình trạng nặng hơn, tổn thương có thể chèn ép dây thần kinh, gây đau dữ dội, thậm chí ảnh hưởng đến phổi và gây rối loạn tiêu hóa, tắc ruột.

Xẹp đốt sống ngực

Đốt sống lưng nằm giữa xương sườn và xương chậu – vùng phải gánh chịu nhiều trọng lực nhất của cơ thể cũng là khu vực dễ bị xẹp nhất. Cụ thể, các vị trí dễ bị xẹp nhất là đốt sống L1, L2 và L5. Người bệnh thường xuất hiện triệu chứng đau nhức khó chịu, nhất là khi di chuyển hoặc cúi người.

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, xẹp đốt sống lưng có thể khiến các đốt sống dính lại với nhau, làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, từ đó hạn chế đáng kể khả năng vận động và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.

Đối tượng nguy cơ xẹp đốt sống

Mặc dù ai cũng có thể bị chấn thương đốt sống. Tuy nhiên, một số nhóm sau có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, bao gồm:

• Phụ nữ sau mãn kinh dễ bị loãng xương, xương trở nên giòn yếu và dễ bị xẹp.
• Người bệnh loãng xương thứ phát cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường, đặc biệt là những ai từng còi xương, suy dinh dưỡng từ nhỏ, thể chất kém phát triển.
• Người sinh ra trongt gia đình có tiền sử bị loãng xương
• Người ít vận động có thói quen ngồi nhiều, ít chơi thể thao, ít ra ngoài trời làm xương dễ yếu đi.
• Người có thói quen sử dụng rượu bia, cà phê, thuốc lá vì chúng cản trở quá trình hấp thu canxi và làm xương nhanh thoái hóa.
• Người đang điều trị các bệnh như suy buồng trứng sớm, mãn kinh sớm, thiểu năng tinh hoàn, các bệnh nội tiết (cường giáp, cường cận giáp), suy thận mạn, phải chạy thận lâu ngày, hay mắc các bệnh xương khớp mạn tính như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp. 

Chẩn đoán xẹp đốt sống như thế nào?

Để xác định chính xác tình trạng bệnh lý và lựa chọn cách điều trị phù hợp, các bác si có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện một số các phương pháp hỗ trợ chẩn đoán như:

• Đo mật độ xương (DEXA): Đây được xem là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán loãng xương. Khi kết quả đo mật độ khoáng xương có chỉ số T-Score ≤ -2,5, bệnh nhân được chẩn đoán loãng xương và sẽ được thăm khám chuyên sâu, hẹn lịch theo dõi sức khoẻ cơ xương khớp để phát hiện các tổn thương cơ xương khớp kịp thời. 
• Chụp X-quang: Thông qua phim chụp X Quang, các bác sĩ có thể chỉ ra đốt sống bị giảm chiều cao, đồng thời đánh giá mức độ thoái hóa, biến dạng cột sống và cân nhắc phẫu thuật khi cần thiết.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan): Được sử dụng trong trường hợp cần quan sát hình ảnh chi tiết hơn, máy CT cho phép bác sĩ đánh giá mức độ lún xẹp, mảnh rời hay nguy cơ rò rỉ cement vào ống sống.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI):  MRI có thể phân biệt được tình trạng gãy xương cấp, bán cấp hay đã lành, đồng thời phát hiện dấu hiệu xâm nhập ác tính và loại trừ nguy cơ nhiễm trùng với độ chính xác cao.

Các biện pháp điều trị xẹp đốt sống 

Điều trị đốt sống bị lún không cần phẫu thuật

Các biện pháp không phẫu thuật, mục đích chính là bảo tồn chức năng cơ xương khớp.  Ở giai đoạn sớm hoặc khi tình trạng chưa quá nghiêm trọng, bác sĩ thường áp dụng các phương pháp điều trị này, cụ thể như sau:

• Nghỉ ngơi tại giường để giảm áp lực lên cột sống.
• Dùng thuốc: bao gồm thuốc giảm đau, chống viêm không steroid, thuốc giãn cơ, thuốc chống loãng xương, thuốc ức chế hủy xương…
• Đeo nẹp cố định để giữ vững cột sống.

Tuy nhiên, cách điều trị này cũng có hạn chế. Việc nằm bất động lâu ngày có thể khiến bệnh nặng hơn do mất xương tiến triển, cơ bắp yếu đi. Ở người cao tuổi, còn dễ phát sinh biến chứng như loét tì đè, viêm phổi ứ đọng hoặc thuyên tắc mạch máu.

Phẫu thuật

Nếu dùng thuốc không mang lại hiệu quả như mong muốn, bác sĩ sẽ xem xét các phương pháp can thiệp ngoại khoa như sau:

Thứ nhất, áp dụng kỹ thuật ít xâm lấn (bơm xi măng cột sống): Vertebroplasty (không bóng) và Kyphoplasty (có bóng) là hai phương pháp phổ biến. Bác sĩ sẽ bơm xi măng sinh học vào thân đốt sống, xi măng sẽ đông cứng lại, giúp tăng độ vững chắc và giảm đau nhanh chóng.

Theo phân loại của Hội Chấn thương Chỉnh hình Đức, gãy lún đốt sống do loãng xương được chia thành 5 type. Với type 1–2 thường chỉ cần bơm xi măng; type 3–5 nặng hơn có thể kết hợp thêm dụng cụ cố định phía sau để giữ vững cột sống.

Thứ hai, phẫu thuật mở cố định cột sống: Can thiệp ngoại khoa này sẽ được tiến hành khi đốt sống bị xẹp nặng, gây biến dạng lớn hoặc chèn ép thần kinh, bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật mở. Phương pháp này sử dụng hệ thống nẹp, vít, lồng titanium… để tái tạo và cố định cột sống. Nếu có tổn thương thần kinh, phẫu thuật sẽ được kết hợp với giải ép thần kinh.

Bạn có thể phải phẫu thuật để điều trị

Điều trị sau phẫu thuật

Trên thực tế, phẫu thuật không thể chữa trị dứt điểm bệnh lý này. Để phòng ngừa bệnh tái phát, người bệnh cần tiếp tục điều trị nguyên nhân gốc rễ là loãng xương. Sau phẫu thuật, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện:

• Điều trị loãng xương lâu dài bằng thuốc chống hủy xương (nhóm Biphosphonate).
• Thực hiện theo chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung canxi và vitamin D.
• Tập phục hồi chức năng bằng cách áp dụng các bài tập vật lý trị liệu, vận động phù hợp giúp xương chắc khỏe và cải thiện khả năng di chuyển.
  

Có thể nói, xẹp đốt sống là bệnh lý phức tạp, diễn biến khó lường và có thể gây ra các vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng. Do đó, ngay khi có dấu hiệu đau lưng bất thường, giảm chiều cao hoặc biến dạng cột sống, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.