Xơ phổi hậu Covid là gì?
Bệnh xơ phổi là tình trạng các mô của phổi bị tổn thương, khiến chúng trở nên dày và cứng, mất khả năng đàn hồi. Tình trạng này có thể khiến hoạt động hít thở bị cản trở và làm giảm chức năng trao đổi khí CO2 và O2 ở phổi.
Xơ phổi hậu Covid (bệnh phổi kẽ hậu Covid) là xơ phổi thứ phát, đây là tình trạng nhu mô phổi bị phá hủy ở giai đoạn cấp tính và không thể hồi phục nhu mô phổi bình thường. Bệnh có thể xảy ra ở những bệnh nhân nhiễm virus Corona có viêm nhiễm đường hô hấp dưới và có thể giải thích theo 2 cơ chế:
- Virus Corona gây tổn thương trực tiếp lên nhu mô phổi, tình trạng viêm nhiễm kéo dài khiến quá trình hồi phục diễn ra bất thường, dẫn đến sẹo hóa và làm mất tính đàn hồi của mô phổi.
- Hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ khi virus xâm nhập, kích hoạt các tế bào miễn dịch như đại thực bào, bạch cầu trung tính, bạch cầu ái toan và tế bào Th2. Các tế bào này giải phóng nhiều chất trung gian hóa học vừa có tác dụng chống viêm, vừa kích thích xơ hóa. Kết quả là mô phổi bị biến đổi cấu trúc, hình thành các tổn thương xơ và u hạt.
Người chỉ mắc Covid-19 thể nhẹ, không bị viêm phổi, thường không xuất hiện biến chứng xơ phổi hậu Covid.
Xơ phổi hậu Covid là tình trạng mô phổi bị tổn thương sau khi mắc bệnh Covid-19
Nguyên nhân gây ra tình trạng xơ phổi hậu Covid
Xơ phổi hậu Covid hình thành khi mô phổi bị tổn thương nặng nề trong quá trình cơ thể phục hồi sau nhiễm virus. Quá trình viêm kéo dài hoặc phản ứng miễn dịch quá mức khiến mô phổi bị sẹo hóa vĩnh viễn, gây suy giảm chức năng hô hấp.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh gồm:
- Tình trạng viêm phổi kéo dài: Khi phản ứng miễn dịch quá mạnh, tế bào phổi bị tổn thương và sẹo hóa dần theo thời gian.
- Bệnh lý nền: Người có bệnh nền như tiểu đường, bệnh phổi mạn tính, tim mạch hay béo phì thường dễ phát triển biến chứng xơ phổi hơn.
- Thở máy trong giai đoạn cấp tính: Những bệnh nhân nặng phải thở máy có nguy cơ cao tổn thương phổi cơ học, từ đó dẫn đến xơ hóa.
- Thời gian nhiễm bệnh kéo dài: Phổi chịu tổn thương trong thời gian dài khiến khả năng hồi phục giảm, dễ tiến triển thành xơ phổi mạn tính.
Các triệu chứng thường gặp khi mắc bệnh
Xơ phổi hậu Covid là biến chứng nặng nề, thường gặp ở người từng bị viêm phổi nặng, phải thở máy hoặc sử dụng oxy liều cao. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể xuất hiện ở người trẻ, không có bệnh nền và từng mắc Covid-19 thể nhẹ.
Các biểu hiện thường gặp bao gồm:
- Ho khan, khó thở kéo dài, đặc biệt khi gắng sức hoặc vận động. Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt thường ngày.
- Cảm giác mệt mỏi, đau tức ngực, giảm cân không rõ nguyên nhân.
- Tình trạng ứ trệ máu, tăng đông dẫn đến hình thành huyết khối hoặc thuyên tắc động mạch phổi.
Người bệnh xuất hiện tình trạng ho khan kéo dài
Mức độ nguy hiểm của xơ phổi hậu Covid
Xơ phổi hậu Covid là bệnh lý nguy hiểm, có thể gây nhiều biến chứng đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
- Suy hô hấp cấp hoặc mạn tính: Phổi mất khả năng cung cấp đủ oxy cho cơ thể, khiến người bệnh dễ hụt hơi, khó thở, đặc biệt khi vận động.
- Tăng áp động mạch phổi: Khi phổi bị xơ hóa, áp lực trong hệ thống mạch máu phổi tăng lên, tim phải hoạt động mạnh hơn để bơm máu, lâu ngày dẫn đến suy tim phải với các triệu chứng sưng phù, mệt mỏi, đau ngực và khó thở.
- Nhiễm trùng phổi tái phát: Do cấu trúc phổi bị biến đổi, chức năng bảo vệ tự nhiên bị suy yếu, người bệnh dễ tái nhiễm vi khuẩn, virus gây viêm phổi hoặc viêm phế quản nhiều lần.
- Giảm chất lượng cuộc sống: Người bệnh thường xuyên mệt mỏi, khó thở, không thể tham gia các hoạt động thường nhật, dễ rơi vào trạng thái lo âu, trầm cảm và giảm hứng thú sống.
- Tổn thương phổi không thể hồi phục: Dù điều trị tích cực, mô sẹo ở phổi không thể biến mất hoàn toàn, bệnh nhân phải sống chung với di chứng này suốt đời.
- Nguy cơ tử vong cao: Trong trường hợp nặng, khi phổi mất khả năng trao đổi khí, người bệnh có thể tử vong do suy hô hấp hoặc suy tim.
Xem thêm:
Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh
Phương pháp chẩn đoán bệnh
Người từng mắc Covid-19, đặc biệt thuộc nhóm có nguy cơ cao, nên khám sàng lọc di chứng phổi. Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh, kiểm tra khả năng vận động và chỉ định các xét nghiệm cần thiết như:
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) lồng ngực.
- Đo chức năng hô hấp để đánh giá mức độ tổn thương.
- Xét nghiệm máu nhằm phát hiện tình trạng viêm và rối loạn khí máu.
- Sinh thiết phổi trong trường hợp cần xác định tổn thương mô học.
Phương pháp điều trị xơ phổi hậu Covid:
Phác đồ điều trị phụ thuộc vào mức độ xơ hóa và triệu chứng của từng người bệnh. Một số hướng điều trị thường được áp dụng gồm:
- Liệu pháp corticosteroid: Được sử dụng ở bệnh nhân thiếu oxy nhằm giảm viêm phổi, tuy nhiên cần tuân thủ liều lượng do thuốc có thể ảnh hưởng đến cơ và làm chậm phục hồi vận động.
- Thuốc kháng xơ: Các loại thuốc này được dùng cho người có biểu hiện xơ phổi tiến triển, giúp làm chậm sự lan rộng của mô sẹo và cải thiện chức năng hô hấp.
- Thuốc thử nghiệm mới: Nhiều loại thuốc tác động lên con đường TGF-β và cơ chế tổn thương phổi do virus đang được nghiên cứu như BG00011, PLN-74809 hoặc TD-139.
- Hỗ trợ điều trị: Bệnh nhân có thể cần thở oxy tại nhà, tập phục hồi chức năng phổi, sử dụng thuốc chống đông hoặc tiêm vaccine phế cầu và Hemophilus influenza để phòng biến chứng.
Sử dụng thuốc phụ vào tình trạng và các triệu chứng của bệnh
Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách trong giai đoạn cấp tính, nhiều người bệnh có thể phục hồi gần như hoàn toàn chức năng phổi. Vì vậy, khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như ho, khó thở hoặc mệt mỏi kéo dài sau khi khỏi Covid-19, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời.
Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về xơ phổi hậu Covid. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc hoặc có nhu cầu thăm khám và điều trị có thể liên hệ BVĐK Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.
