Bệnh Blount và những điều cha mẹ không nên bỏ qua!

Bệnh Blount là gì?

Bệnh Blount là rối loạn tăng trưởng xương hiếm gặp, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh khiến phần xương chày (xương ống chân) gần đầu gối bị cong vào trong tạo nên biến dạng chân vòng kiềng (bowlegged) rõ rệt.

Nguyên nhân là do sụn tăng trưởng ở mặt trong đầu gối phát triển chậm lại hoặc ngừng hẳn, trong khi phần sụn bên ngoài vẫn phát triển bình thường. Sự phát triển mất cân đối này khiến xương bị cong ra ngoài theo thời gian, làm thay đổi trục chân và ảnh hưởng đến khả năng vận động nếu không được điều trị sớm.

Blount là bất thường về xương gặp thường gặp ở trẻ em

Các dạng bệnh Blount thường gặp

Theo các bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp, hội chứng rối loạn tăng trưởng xương này có thể chia ra làm hai dạng chính, tùy theo độ tuổi khởi phát như sau:

Bệnh Blount ở trẻ nhỏ

Hiện tượng biến dạng xương này thường gặp ở trẻ sơ sinh đến khoảng 3 tuổi. Ở giai đoạn đầu đời, chân vòng kiềng nhẹ là hiện tượng bình thường, đặc biệt là thời kỳ trước 2 tuổi. Tuy nhiên, ở trẻ mắc hội chứng Blount, tình trạng chân bị cong không tự cải thiện mà ngày càng nặng hơn theo thời gian. Bệnh điển hình bởi các dấu hiệu dưới đây: 

• Ảnh hưởng cả hai chân (song phương).
• Biến dạng chủ yếu ở xương chày – phần xương dưới đầu gối.
• Khi trẻ lớn dần, trục chân cong rõ, dáng đi lệch, dễ té ngã hoặc đau khớp gối.

Nếu không can thiệp kịp thời, biến dạng xương có thể trở nên rất khó hoặc không thể chỉnh sửa bằng cách áp dụng các phương pháp bảo tồn.

Bệnh Blount ở người lớn

Bệnh còn được gọi là Blount thể người lớn (Adolescent Blount’s disease) thường xuất hiện ở trẻ trên 10 tuổi hoặc thanh thiếu niên.

Khác với hội chứng Blount xuất hiện ở trẻ nhỏ, trên thực tế lâm sàng, các bác sĩ Cơ xương khớp quan sát và nhận thấy bệnh xảy ra với người lớn có các đặc điểm sau:

• Thường chỉ ảnh hưởng một bên chân (đơn phương).
• Biến dạng có thể xuất hiện ở cả xương đùi (femur) và xương chày (tibia).
• Người bệnh thường cảm thấy đau đầu gối, đau khớp hoặc cảm giác lỏng khớp khi vận động mạnh.

Riêng đối với người lớn, bệnh xuất hiện khi xương đã phát triển cứng cáp. Vì vậy các biện pháp nẹp chỉnh hình ít hiệu quả và đa số trường hợp cần can thiệp phẫu thuật để đưa trục chân về vị trí bình thường.

Bệnh có thể gây biến dạng ở cả xương đùi và xương chày

Triệu chứng của bệnh Blount

Như đã đề cập đến ở trên, triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh lý này là tình trạng chân bị cong vào trong rõ rệt ở dưới đầu gối (gọi là genu varum). Các dấu hiệu cảnh báo bệnh khác bao gồm:

• Dáng đi lệch, bước khập khiễng.
• Một hoặc hai chân cong hình chữ C.
• Ngón chân hướng vào trong thay vì hướng thẳng.
• Ở trẻ lớn hoặc thanh thiếu niên có thể đau khớp gối, đau cẳng chân, hoặc cảm giác khớp gối yếu, không ổn định khi chạy nhảy.

Nếu bệnh tiến triển lâu dài mà không điều trị, xương cong có thể làm sai khớp gối gây tổn thương sụn khớp. Điều này có thể dẫn đến viêm khớp sớm hoặc chênh lệch chiều dài hai chân.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng Blount

Hiện nay, nguyên nhân chính xác của bệnh lý vẫn chưa được tìm ra và xác định rõ. Tuy nhiên theo các nghiên cứu, các yếu tố dưới đây có thể trở thành nhân tố nguy cơ:

• Trẻ biết đi sớm (trước 12 tháng tuổi) thường có xương và sụn tăng trưởng còn yếu, dễ bị biến dạng do chịu lực sớm.
• Thừa cân hoặc béo phì, khi đó trọng lượng cơ thể lớn tạo áp lực lên đầu gối khiến phần sụn bên trong bị chậm phát triển.
• Di truyền và yếu tố gia đình
• Tăng cân nhanh ở tuổi dậy thì

Chẩn đoán bệnh Blount như thế nào?

Bác sĩ sẽ khám lâm sàng để kiểm tra dáng đi, mức độ cong của chân và sự cân đối của hai bên. Ngoài ra, bác sĩ thường chỉ định chụp X-quang toàn bộ chân (từ hông đến mắt cá) để hỗ trợ: 

• Quan sát độ cong và trục xương.
• Kiểm tra tình trạng sụn tăng trưởng ở đầu gối.
• Phân biệt với các nguyên nhân khác gây chân vòng kiềng.

Chẩn đoán thường được xác nhận sau 2 tuổi vì ở giai đoạn này, hiện tượng chân cong sinh lý đã tự biến mất. Nếu sau 2 tuổi mà chân trẻ vẫn cong hoặc nặng dần, bác sĩ có thể nghi ngờ trẻ mắc các hội chứng rối loạn xương hiếm gặp như Blount.

Bệnh nhân sẽ được chỉ định chụp X Quang để đánh giá bất thường ở xương

Điều trị bệnh Blount như thế nào?

Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau tuỳ theo độ tuổi và tình trạng bệnh. Tuy nhiên, mục tiêu điều trị chung là hướng đến chỉnh lại trục xương, phục hồi dáng chân thẳng và ngăn ngừa biến chứng khớp.

Điều trị bảo tồn

Cách điều trị này có thể được cân nhắc áp dụng cho trẻ dưới 3–4 tuổi và biến dạng nhẹ. Phương pháp phổ biến nhất là nẹp chỉnh hình (bracing) với nẹp kéo dài từ đùi đến bàn chân.

Nẹp có tác dụng giúp định hướng chân dần về vị trí thẳng trong khi trẻ tiếp tục phát triển. Bệnh nhi thường được chỉ định đeo vào ban đêm hoặc khi nghỉ ngơi. Hiệu quả có thể được quan sát sau khoảng 12 tháng điều trị.

Nếu sau 4 tuổi mà chân vẫn cong, hoặc biến dạng tiến triển nhanh, bác sĩ sẽ cân nhắc phẫu thuật chỉnh trục.

Phẫu thuật

Phẫu thuật có thể được cân nhắc trong các trường hợp dưới đây:

• Trẻ không còn đáp ứng với nẹp
• Xương đã biến dạng nặng, ảnh hưởng dáng đi hoặc gây đau,
• Bệnh nhân đã qua tuổi điều trị bảo tồn.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, để điều trị bệnh lý này các thao tác sau thường được áp dụng:

• Cắt xương chỉnh trục (Osteotomy): Bác sĩ cắt và chỉnh lại xương chày để đưa về vị trí thẳng. Biến dạng được sửa ngay lập tức, giúp cải thiện dáng đi nhanh chóng.
• Chặn tăng trưởng một bên (Hemiepiphysiodesis): Bác sĩ gắn tấm kim loại nhỏ hoặc ghim vào một bên sụn tăng trưởng (thường là phía ngoài) để ngăn xương phát triển thêm ở bên đó. Trong khi bên kia vẫn phát triển bình thường, xương sẽ dần tự chỉnh về vị trí thẳng.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần hạn chế đi lại trong 6–8 tuần, tái khám định kỳ để theo dõi sự lành xương và điều chỉnh nếu cần.

Trong một vài trường hợp, bác sĩ sẽ cân nhắc thực hiện phẫu thuật cho bệnh nhân

Bệnh Blount có nguy hiểm không?

Nếu được phát hiện và điều trị sớm, tiên lượng điều trị của các ca mắc Blount rất tốt. Trẻ có thể đi lại, chạy nhảy, vận động bình thường sau khi dáng chân được chỉnh về trục thẳng. Biến chứng thường chỉ xảy ra khi điều trị muộn, bao gồm: 

• Biến dạng vĩnh viễn của xương chày
• Chênh lệch chiều dài hai chân
• Tổn thương sụn khớp và viêm khớp sớm,
• Thậm chí ảnh hưởng đến cột sống và dáng đi lâu dài.

Câu hỏi thường gặp

Blount và bệnh chân vòng kiềng có giống nhau không?

Không. Cả hai bệnh đều là nguyên nhân gây ra biểu hiện chân bị cong, nhưng chân vòng kiềng sinh lý là hiện tượng bình thường ở trẻ nhỏ và sẽ tự hết khi trẻ lớn. Trong khi đó, Blount là rối loạn tăng trưởng xương thật sự khiến phần chân dưới đầu gối bị cong nặng dần theo thời gian và không thể tự phục hồi nếu không can thiệp y khoa.

Phòng ngừa bệnh Blount như thế nào?

Hiện nay chưa có cách phòng ngừa hội chứng Blount tuyệt đối nhưng bạn có thể hỗ trợ xương bé phát triển khỏe mạnh, bình thường bằng cách thực hiện các biện pháp chăm sóc dưới đây:

• Duy trì chế độ ăn giàu canxi và vitamin D.
• Duy trì chơi thể thao, hoạt động ngoài trời đều đặn, tránh ngồi – nằm quá lâu.
• Không để trẻ tập đi quá sớm khi cơ xương chưa sẵn sàng.
• Giữ cân nặng ở mức khỏe mạnh để giảm áp lực lên đầu gối.

Xem thêm: Người trẻ đau lưng, mỏi khớp – Cẩn thận, có thể bạn đang thiếu Vitamin D3!

Blount có chữa khỏi được không?

Có. Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh Blount hoàn toàn có thể chữa trị dứt điểm, trẻ đi lại bình thường và không ảnh hưởng đến sự phát triển xương khớp sau này. Tuy nhiên, nếu để lâu, biến dạng xương có thể trở nên cố định hoặc tái phát, vì vậy cần theo dõi định kỳ và tái khám thường xuyên để kiểm soát tốt bệnh.

Có thể nói, bệnh Blount tuy hiếm gặp nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến dáng đi và khớp gối nếu không điều trị sớm. Việc nhận biết sớm dấu hiệu chân cong bất thường và thăm khám định kỳ với bác sĩ chỉnh hình sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.