Bệnh não mô cầu và vaccine mới

Bệnh não mô cầu

Bệnh não mô cầu (viêm màng não do não mô cầu) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm tại Việt Nam. Bệnh khởi phát đột ngột với các triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ, ban xuất huyết… và diễn biến cực nhanh dẫn đến nhiễm trùng huyết và suy đa cơ quan. Khả năng tử vong rất cao, thường trong vòng 24 đến 48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên, đặc biệt ở những người không được phát hiện và điều trị sớm. Tỷ lệ tử vong có thể lên đến 50% nếu không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi được điều trị bằng kháng sinh, vẫn có đến 10 - 15% số người mắc bệnh viêm màng não mô cầu tử vong và có tới 20% số người sống sót  có thể mang di chứng nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến khả năng phục hồi hoàn toàn. Một số bệnh nhân có thể bị tổn thương não, dẫn đến các vấn đề về trí nhớ, khả năng tư duy, và thậm chí là thay đổi hành vi. Những người khác có thể bị mất thính lực, làm ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và cần hỗ trợ đặc biệt. Đôi khi, bệnh nhân cũng phải đối mặt với tình trạng suy yếu cơ thể kéo dài, mất khả năng làm việc hoặc học tập bình thường, và cần một thời gian dài để hồi phục thể chất và tinh thần.

Bệnh não mô cầu có thể xuất hiện rải rác quanh năm, nhưng thường bùng phát thành ổ dịch nhỏ vào mùa đông – xuân khi thời tiết lạnh và ẩm. Vi khuẩn gây bệnh thường khu trú ở bề mặt niêm mạc của vùng hầu họng và lây truyền trực tiếp qua tiếp xúc với các hạt chất tiết đường hô hấp (nước bọt, dịch mũi họng) từ người bệnh và người lành mang vi khuẩn. Ở Việt Nam bệnh gặp rải rác tại nhiều tỉnh, thành phố, trong đó có thành phố Hà Nội. Các ca bệnh thường ghi nhận lẻ tẻ và luôn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát thành dịch. Bệnh đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, thanh thiếu niên, người lớn tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm. 

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm màng não mô cầu bao gồm việc sống trong môi trường đông đúc như ký túc xá, trại quân sự, hoặc các khu dân cư tập trung. Tuổi trẻ, đặc biệt từ 15 đến 24 tuổi, cũng là nhóm tuổi có nguy cơ cao do thường tham gia vào các hoạt động cộng đồng và tiếp xúc gần. Các yếu tố khác như suy giảm miễn dịch, hút thuốc lá, và việc tiếp xúc gần với người bệnh cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Những người chưa được tiêm phòng hoặc sống ở khu vực có dịch bệnh bùng phát cũng đặc biệt dễ mắc bệnh.

Bệnh não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Hiện nay phân lập được 13 nhóm huyết thanh, trong đó các nhóm A, B, C, W, Y là những nhóm có độc lực cao, gây bệnh nặng thường gặp ở người. Trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng, đã có các loại vắc xin phòng ngừa 5 nhóm A, B, C, Y và W. Trong đó có vắc xin MenQuadfi được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Sanofi Pasteur (Pháp), sản xuất tại Mỹ, được chỉ định để phòng ngừa bệnh do 4 nhóm huyết thanh A, C, W - 135 và Y của vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, bao gồm các bệnh não mô cầu xâm lấn (viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi du khuẩn huyết) và các bệnh não mô cầu không xâm lấn (viêm phổi, viêm khớp, viêm màng niệu đạo, viêm kết mạc…).

Vắc xin phòng bệnh não mô cầu

Vắc xin MenQuadfi được chỉ định tiêm cho trẻ em từ tròn 6 tuần tuổi trở lên và người lớn, không giới hạn tuổi. Lịch tiêm cụ thể sẽ do bác sĩ tiêm chủng dựa vào lứa tuổi và lịch sử tiêm chủng để tư vấn và chỉ định.

Viêm não mô cầu là bệnh nguy hiểm có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng ở cả trẻ em và người lớn. Tiêm phòng không chỉ giúp tạo miễn dịch cá nhân mà còn giúp giảm tỷ lệ người mang mầm bệnh không triệu chứng, từ đó ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng.Tiêm vắc xin là phương pháp tối ưu để phòng ngừa bệnh và giảm nguy cơ tử vong. Việc tiêm phòng đầy đủ, đúng lịch là biện pháp phòng ngừa quan trọng và hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc và bùng phát dịch viêm màng não mô cầu.