Bệnh sùi mào gà ở trẻ em: Nhận biết dấu hiệu theo 5 phân loại

Tìm hiểu về bệnh sùi mào gà ở trẻ em 

Trẻ em cũng có thể mắc phải bệnh sùi mào gà thường là do lây nhiễm từ người lớn qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp

Sùi mào gà ở trẻ em, còn gọi là mụn cóc sinh dục, là một bệnh lý nhiễm trùng da và niêm mạc do virus Human Papillomavirus (HPV) gây ra. Đây là một trong những bệnh lý u nhú phổ biến ở vùng sinh dục, hậu môn hoặc khoang miệng ở trẻ. Mặc dù thường gặp ở người trưởng thành, song trẻ em vẫn có thể mắc phải căn bệnh này qua các con đường lây truyền đặc thù.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), HPV là loại virus có thể gây ra các tổn thương u nhú lành tính hoặc ác tính, trong đó có sùi mào gà – một bệnh lý lây truyền qua tiếp xúc với vùng da hoặc niêm mạc bị nhiễm virus. Trường hợp trẻ em bị nhiễm HPV thường là do lây truyền không tình dục, đặc biệt là qua tiếp xúc trực tiếp với vật dụng hoặc người mang mầm bệnh.

Dịch tễ học

Các dữ liệu về dịch tễ bệnh sùi mào gà vẫn còn hạn chế, tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hiện chưa rõ. Theo ước tính, độ tuổi trung bình mắc bệnh ở trẻ từ khoảng 2,8 - 5,6 tuổi. Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng mắc bệnh cao ở nam giới hơn so với nữ giới. 

Con đường lây nhiễm của bệnh sùi mào gà ở trẻ em 

Virus HPV chính là tác nhân gây ra bệnh sùi mào gà ở trẻ em, có khả năng lây truyền từ người này sang người khác bằng nhiều con đường khác nhau. Một số con đường truyền nhiễm phổ biến bao gồm: 

• Trẻ tiếp xúc gần với người chăm sóc hoặc người bệnh có khả năng cao bị lây bệnh;
• Tự lây lan các tổn thương ở niêm mạc hoặc da ra các vùng khác trên cơ thể; 
• Lây lan qua đường tình dục/bị lạm dụng tình dục. Xảy ra khi bộ phận sinh dục chứa virus (âm đạo, dương vật, tử cung hoặc hậu môn) của người mang virus; 
• Sùi mào gà ở trẻ sơ sinh lây truyền từ mẹ sang con thông qua quá trình sinh nở, nếu mẹ bị nhiễm virus HPV; 
• Sử dụng chung đồ với người bệnh. Chẳng hạn như quần lót, khăn, dụng cụ cắt móng tay,...của người bị nhiễm HPV. 

Dấu hiệu nhận biết bệnh sùi mào gà ở trẻ em 

Khi bị nhiễm HPV trên da, thường mất từ 3 – 6 tháng để mụn cóc lộ rõ. Biểu hiện của bệnh ở trẻ thường khó nhận biết, dễ nhầm với các tổn thương da lành tính khác. Tuy nhiên, nếu được phân loại rõ ràng, phụ huynh sẽ dễ dàng phát hiện sớm để điều trị kịp thời. Có nhiều phân loại sùi mào gà và biểu hiện khác nhau, cụ thể: 

Sùi mào gà thông thường 

Theo Mayo Clinic, hơn 30% trường hợp trẻ nhỏ có tổn thương sùi da thông thường sẽ tự khỏi sau 6 tháng, tuy nhiên vẫn cần theo dõi nếu tổn thương lan rộng hoặc chảy máu. Đây là dạng tổn thương phổ biến nhất, thường gặp ở trẻ em có tiếp xúc với môi trường chứa virus HPV (đặc biệt là HPV tuýp 2 và 4). Chúng thường xuất hiện ở vùng tay, ngón tay, đầu gối hoặc khuỷu tay.

Dấu hiệu điển hình:

• Các nốt sùi có màu giống màu da hoặc xám, bề mặt sần sùi, thô ráp như súp lơ.
• Kích thước đa dạng từ 1–10 mm, có thể mọc đơn lẻ hoặc thành cụm.
• Thường không gây đau, nhưng có thể khó chịu nếu ở vị trí ma sát.

Sùi mào gà ở lòng bàn chân 

Sùi mào gà ở lòng bàn chân có thể gây ra sự khó khăn trong việc đi lại và sinh hoạt hàng ngày của trẻ

Dạng sùi này hình thành ở lòng bàn chân, nơi có áp lực lớn khi đi lại, thường lây lan trong môi trường công cộng ẩm ướt như phòng thay đồ, hồ bơi hoặc nhà vệ sinh. Trẻ thường bị nhầm lẫn với chai chân, vết cắt hoặc mụn nước.

Dấu hiệu thường gặp:

• Tổn thương cứng, lõm vào bên trong da, có thể thấy chấm đen nhỏ (mạch máu vỡ).
• Trẻ có cảm giác đau khi đứng hoặc đi lại lâu.
• Có thể đơn độc hoặc lan rộng thành đám lớn gọi là “mosaic warts”.

Sùi mào gà dạng phẳng 

Dạng này thường khó phát hiện do đặc điểm tổn thương nhỏ và bằng phẳng. Trẻ em gái thường gặp hơn do dễ nhạy cảm với virus qua các vật dụng sinh hoạt chung hoặc lây qua tay, móng tay trầy xước. Sùi phẳng ở trẻ có thể bị nhầm lẫn với mụn trứng cá hoặc dị ứng da nếu không quan sát kỹ.

Dấu hiệu nhận biết: 

• Mảng sùi bằng phẳng, nhẵn, màu vàng nâu hoặc hồng nhẹ.
• Kích thước rất nhỏ, chỉ 1–3 mm, thường mọc nhiều và tập trung thành từng cụm.
• Vị trí thường gặp: mặt, trán, cánh tay hoặc mu bàn tay.

Sùi mào gà filiform  

Theo Journal of Clinical Virology (2022), sùi dạng filiform chủ yếu gây bởi HPV tuýp 1, 2 hoặc 7 và chiếm khoảng 3–5% tổng số ca sùi ở trẻ em. Dạng sùi này có hình dạng đặc biệt, thường xuất hiện ở vùng da mỏng của mặt, cổ hoặc quanh mi mắt, gây ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và dễ bị tổn thương.

Đặc điểm phân biệt

• Tổn thương mọc dài như sợi chỉ, có thể cao 1–3 mm, đầu nhọn, mềm.
• Màu giống da hoặc nâu nhạt, dễ bị trầy xước hoặc chảy máu nếu va chạm.
• Thường mọc đơn lẻ hoặc một vài nốt quanh miệng, mũi, mí mắt.

Sùi mào gà sinh dục 

Dù hiếm hơn ở trẻ nhỏ, nhưng sùi vùng sinh dục ở trẻ là biểu hiện cần đặc biệt chú ý vì có thể gợi ý lây truyền dọc khi sinh, tự lây từ tay hoặc đồ vật, hoặc bạo hành tình dục. WHO và UNICEF cảnh báo: khi thấy tổn thương sùi sinh dục ở trẻ nhỏ, cần loại trừ các nguyên nhân lây truyền tình dục và thực hiện đánh giá y tế toàn diện.

Dấu hiệu nhận biết:

• Mụn sùi mềm, mọc ở môi lớn, môi bé, quanh hậu môn, bìu hoặc gốc dương vật.
• Màu hồng nhạt, dễ trầy xước, có thể ngứa nhẹ.
• Có thể lan rộng nhanh nếu trẻ gãi hoặc không vệ sinh đúng cách.

Xem thêm:

• Giải đáp thắc mắc sùi mào gà là bệnh gì? Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị
  
• Sùi mào gà ở nữ giới: Dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả
  

Căn nguyên khởi phát bệnh sùi mào gà ở trẻ em

Sùi mào gà ở trẻ em là bệnh lý do virus HPV (Human Papillomavirus) gây ra – một loại virus DNA sợi kép với hơn 130 chủng (type) đã được xác định cho đến nay. Ở người lớn, bệnh thường liên quan đến các type HPV 6 và 11 – vốn là tác nhân phổ biến nhất gây ra các tổn thương dạng sùi ở vùng sinh dục. Tuy nhiên, ở trẻ em, nguyên nhân gây bệnh có thể đến từ nhiều chủng HPV khác nhau, không chỉ giới hạn ở type 6 và 11. Nhiều trường hợp trẻ mắc sùi mào gà được ghi nhận liên quan đến các type gây mụn cóc thông thường trên da như type 1-4, đặc biệt là type 2 và 3.

Theo một số dữ liệu tổng hợp, trong hơn 200 trường hợp sùi mào gà ở trẻ nhỏ, có khoảng 56% mắc do type HPV 6 hoặc 11, 12% do các type 1 đến 4 và khoảng 4% liên quan đến các chủng nguy cơ cao như HPV 16 hoặc 18. Điều này cho thấy phổ tác nhân gây bệnh ở trẻ em đa dạng hơn nhiều so với người lớn, phản ánh khả năng lây truyền không chỉ qua tiếp xúc sinh dục mà còn qua các hình thức gián tiếp như tiếp xúc da – da, vật dụng dùng chung hoặc từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.

Biến chứng do bệnh sùi mào gà ở trẻ em gây ra 

Tuy rất hiếm gặp, ở 4/100.000 trẻ sinh ra sống, nhưng một trẻ sơ sinh có mẹ mắc bệnh cũng có nguy cơ bị u nhú thanh quản khiến trẻ khóc yếu, khàn giọng hoặc xuất hiện các biểu hiện ở bệnh hầu, vòm họng khác...Trong trường hợp nặng, bệnh có khả năng lan sang khí quản, phổi gây tắc nghẽn đường thở. 

Phương pháp chẩn đoán bệnh sùi mào gà ở trẻ em 

Chẩn đoán xác định của bệnh sùi mào gà chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng. Một số trường hợp lâm sàng không rõ có thể thực hiện thêm các xét nghiệm khác. Bao gồm: 

• Xét nghiệm nước tiểu; 
• Xét nghiệm máu; 
• Lấy mẫu bằng bông gòn ở khu vực sinh dục (đây là những que bông mềm, không gây đau).

Trước khi thực hiện xét nghiệm, bác sĩ sẽ giải thích chi tiết cho các bậc cha mẹ biết. Kết quả có thể cần thời gian. 

Chẩn đoán phân biệt: 

• U mềm lây; 
• Sẩn hình tháp quanh hậu môn (Pyramidal perianal papules): Là tổn thương búi trĩ hình tháp, thường đơn độc, đường kính <2cm, thường gặp ở bé gái. Bệnh thường tự thoái triển theo thời gian; 
• Sẩn giang mai; 
• Bớt thượng bì. 

Cách điều trị và phòng ngừa bệnh sùi mào gà ở trẻ em 

Điều trị sùi mào gà ở trẻ sơ sinh với nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm các biện pháp can thiệp cơ học và hoá học.  

Điều trị bằng thuốc bôi tại chỗ

Điều trị sùi mào gà ở trẻ sơ sinh bằng thuốc bôi có thể mang lại hiệu quả tích cực nếu được thực hiện đúng cách

Phương pháp điều trị đầu tay cho sùi mào gà ở trẻ thường là dùng thuốc bôi tại chỗ, đặc biệt trong trường hợp tổn thương nhỏ, giới hạn và không biến chứng. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến bao gồm:

• Imiquimod (5% hoặc 3.5%): Là thuốc kích thích miễn dịch, giúp cơ thể tự tiêu diệt tế bào nhiễm virus HPV. Tuy nhiên, vì đây là thuốc tác động mạnh, việc sử dụng cho trẻ cần được chỉ định và theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa.
• Podophyllotoxin hoặc axit trichloroacetic (TCA): Có tác dụng phá hủy mô mụn cóc bằng cách làm hoại tử mô. Đây là thuốc dùng thận trọng, thường chỉ được áp dụng ở trẻ lớn dưới sự theo dõi trực tiếp của chuyên gia y tế.

Lưu ý: Việc điều trị bằng thuốc bôi ở trẻ dưới 12 tuổi cần hết sức cẩn trọng do da trẻ còn non, dễ kích ứng và khó kiểm soát liều lượng.

Điều trị bằng Laser hoặc Phẫu thuật

Đối với các trường hợp sùi mào gà có kích thước lớn, lan rộng hoặc tái phát nhiều lần, can thiệp vật lý như đốt laser CO₂, đốt điện, hoặc phẫu thuật cắt bỏ là những lựa chọn được cân nhắc.

• Laser CO₂: Là phương pháp phổ biến trong điều trị sùi mào gà, có độ chính xác cao, ít gây tổn thương mô lành xung quanh và thường để lại sẹo rất nhỏ. Laser được sử dụng phổ biến tại các trung tâm y tế lớn với điều kiện vô trùng nghiêm ngặt.
• Phẫu thuật cắt bỏ tổn thương: Áp dụng khi tổn thương quá lớn hoặc khó tiếp cận bằng thuốc. Tuy nhiên, phương pháp này thường được chỉ định trong các trường hợp đặc biệt, vì có thể gây đau hoặc để lại sẹo nếu chăm sóc không đúng cách.

Phương pháp điều trị khác

Một số phương pháp hỗ trợ và thay thế có thể được xem xét trong trường hợp đặc biệt: Acid tricloacetic, 5FU, sinecatechins, cidofovir tại chỗ, cimetidine. Tuy nhiên, hiệu quả và tính an toàn đối với trẻ em vẫn chưa được làm rõ. 

Nhiều nghiên cứu ghi nhận khoảng 30–40% sùi mào gà ở trẻ nhỏ có thể tự khỏi trong vòng 6–12 tháng mà không để lại biến chứng nếu được theo dõi sát.

Biện pháp phòng ngừa

Phòng ngừa sùi mào gà ở trẻ em đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong chiến lược bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.

Tiêm vaccine giúp bảo vệ trẻ em khỏi các chủng virus HPV gây bệnh sùi mào gà và một số loại ung thư liên quan

• Tiêm vắc-xin HPV: Là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa nhiều chủng HPV gây bệnh, bao gồm cả chủng gây sùi mào gà (HPV 6 và 11). CDC khuyến nghị tiêm vắc-xin HPV cho cả bé gái và bé trai từ 9–12 tuổi, và lý tưởng nhất là trước khi có quan hệ tình dục.
• Giám sát và bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ lạm dụng tình dục: Một số ca mắc sùi mào gà ở trẻ có liên quan đến hành vi xâm hại. Phụ huynh cần quan sát, tạo không gian an toàn để trẻ chia sẻ, và kịp thời can thiệp khi nghi ngờ có dấu hiệu bất thường.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Đảm bảo trẻ được chăm sóc, tắm rửa hàng ngày, không dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác, nhất là khăn tắm, quần lót, khăn lau vùng kín.

Kết luận

Phát hiện sớm bệnh sùi mào gà ở trẻ em đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát và điều trị hiệu quả. Những biểu hiện ban đầu có thể rất kín đáo nhưng nếu được chú ý đúng mức, cha mẹ có thể bảo vệ con khỏi sự phát triển lan rộng của virus và nguy cơ để lại sẹo hay tổn thương tâm lý. Chủ động theo dõi sức khỏe của trẻ, đặc biệt tại vùng da nhạy cảm, và đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín khi thấy dấu hiệu bất thường chính là cách tốt nhất để ngăn ngừa những hậu quả lâu dài từ căn bệnh này.

Hy vọng bài viết trên mang lại những thông tin hữu ích cho đọc giả. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp, hãy liên hệ với Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám trực tiếp tại website. Bộ phận tư vấn sẽ tư vấn và hỗ trợ miễn phí.