Bị viêm dạ dày tá tràng nên ăn gì? Lời khuyên từ bác sĩ

Chế độ ăn uống quan trọng thế nào với người bệnh?

Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tái phát viêm dạ dày tá tràng. Trong thực hành lâm sàng, bác sĩ chuyên khoa thường nhấn mạnh rằng việc dùng thuốc ức chế axit hay diệt vi khuẩn Helicobacter pylori sẽ không đạt hiệu quả tối ưu nếu người bệnh không kết hợp với chế độ ăn hợp lý, chống kích thích niêm mạc dạ dày.

Theo Tổ chức Tiêu hóa Thế giới (World Gastroenterology Organisation), thực phẩm là một trong các yếu tố môi trường ảnh hưởng mạnh mẽ đến diễn tiến của viêm loét dạ dày tá tràng. Các món ăn quá cay, nhiều dầu mỡ, hoặc có tính axit cao có thể làm tăng tiết dịch vị, gây tổn thương sâu hơn cho lớp niêm mạc vốn đang bị viêm. Ngược lại, các thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, cơm mềm, rau củ hấp hoặc thức ăn có tính kiềm nhẹ có thể giúp trung hòa bớt acid, hỗ trợ bảo vệ lớp niêm mạc và giảm đau hiệu quả.

Chế độ ăn uống đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe của người bệnh, đặc biệt là trong quá trình điều trị và phục hồi

Chế độ ăn không chỉ là phần hỗ trợ mà còn là một trong những trụ cột chính trong việc điều trị và dự phòng viêm loét dạ dày tá tràng. Duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học, tránh các yếu tố kích thích sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

5 Nhóm thực phẩm mà người bị viêm dạ dày tá tràng nên ăn

Việc lựa chọn đúng thực phẩm không chỉ giúp làm dịu niêm mạc bị tổn thương mà còn góp phần ngăn ngừa tái phát. Dưới đây là những nhóm thực phẩm chính mà người bệnh nên ưu tiên, theo khuyến cáo của các chuyên gia tiêu hóa trong và ngoài nước.

Nhóm tinh bột dễ tiêu – bảo vệ niêm mạc dạ dày

Các loại tinh bột dễ tiêu như cơm trắng, cháo, bánh mì mềm (không vỏ), khoai tây luộc và mì sợi là lựa chọn phù hợp cho người bệnh. Chúng ít gây kích thích niêm mạc và có thể giúp thấm hút bớt lượng acid dư thừa trong dạ dày, từ đó giảm cảm giác nóng rát.

Ngoài ra, các loại thực phẩm từ ngũ cốc nguyên cám như yến mạch hay lúa mạch còn cung cấp chất xơ hòa tan, hỗ trợ làm chậm quá trình rỗng dạ dày, giúp kiểm soát acid tốt hơn. Tuy nhiên, cần tránh các loại ngũ cốc nguyên vỏ cứng nếu dạ dày đang trong giai đoạn loét tiến triển.

Nhóm thực phẩm giàu protein dễ tiêu – phục hồi mô tổn thương

Protein là thành phần thiết yếu trong việc tái tạo tế bào và mô, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng sau tổn thương

Protein là thành phần thiết yếu để tái tạo mô và hỗ trợ lành vết loét. Người bị viêm loét dạ dày tá tràng nên lựa chọn nguồn đạm dễ tiêu như thịt nạc (gà, heo, cá trắng), trứng luộc, sữa ít béo hoặc sữa không lactose (nếu dung nạp tốt).

Đặc biệt, sữa chua men sống (probiotic yogurt) hoặc men vi sinh từ sữa có thể hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, ức chế sự phát triển của vi khuẩn Helicobacter pylori – một tác nhân phổ biến gây loét tá tràng.

Nhóm rau củ quả mềm – cung cấp vitamin và khoáng chất

Người bệnh nên ưu tiên các loại rau củ có kết cấu mềm, dễ tiêu hóa như: bí đỏ, cà rốt, khoai lang, bắp cải luộc, đậu cô-ve non, cải bó xôi… Những loại rau này giúp cung cấp vitamin A, C, K và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ niêm mạc và thúc đẩy quá trình lành loét.

Rau nên được chế biến dạng luộc, hấp hoặc nấu canh nhạt, tránh dùng dạng xào dầu mỡ hoặc ăn sống trong giai đoạn bệnh đang tiến triển.

Ngoài ra, một số loại quả ít acid như chuối chín, táo chín, lê, đu đủ, bơ… cũng giúp trung hòa dịch vị và cung cấp chất xơ hòa tan, tốt cho người bị viêm loét.

Nhóm thực phẩm có tính kiềm nhẹ – trung hòa acid dịch vị

Một số thực phẩm có tính kiềm nhẹ như sữa, nước cơm, bánh quy mặn, hoặc cháo yến mạch có thể giúp trung hòa lượng acid dư thừa trong dạ dày. Tuy nhiên, không nên dùng sữa nguyên kem hoặc sữa có đường vì có thể làm tăng tiết acid sau đó (hiện tượng rebound acid secretion).

Nước khoáng có bicarbonate cũng là một lựa chọn hỗ trợ cân bằng pH dạ dày nếu không có chống chỉ định tim mạch.

Thực phẩm giàu flavonoid – hỗ trợ ức chế vi khuẩn H. pylori

Flavonoid có mặt trong nhiều loại trái cây, rau củ, trà xanh và các loại hạt

Flavonoid là nhóm chất chống oxy hóa tự nhiên có trong các loại rau củ như hành lá, cần tây, táo, trà xanh, việt quất, nho đỏ… Nhiều nghiên cứu cho thấy flavonoid giúp ức chế hoạt động của H. pylori và bảo vệ tế bào biểu mô niêm mạc khỏi tổn thương oxy hóa.

Tuy nhiên, người bệnh cần sử dụng điều độ, tránh dùng trà xanh đặc hoặc khi bụng đói vì có thể gây tăng tiết acid.

Xem thêm:

• Viêm loét dạ dày - Nắm được nguyên nhân, triệu chứng để điều trị hiệu quả
  

Một số thực phẩm mà người bệnh nên kiêng

Khi bị bệnh, chức năng của dạ dày sẽ bị suy giảm, vì thế người bệnh cần hạn chế một số loại thực phẩm để không làm ảnh hưởng đến quá trình phục hồi chức năng của dạ dày. Cụ thể: 

• Các loại đồ uống như rượu, bia, cà phê, coca,...là những thực phẩm chứa nhiều nồng độ cao, sẽ làm tăng khả năng tiết axit trong dạ dày. Đồng thời cũng khiến cho quá trình lành vết thương lâu hơn, gây ra tình trạng đau dạ dày thường xuyên hơn; 
• Thực ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, nhiều gia vị: Bởi chúng có thể làm tăng khả năng kích ứng dạ dày, tăng tiết dịch vị – khiến cho các vết loét trên niêm mạc lan rộng ra xung quanh;
• Thực phẩm giàu axit: Như chanh, nước ép, cam, dâu, xoài,....ảnh hưởng đến các vết thương, vết loét, làm chậm quá trình hồi phục;
• Thức ăn cứng, dai, gây cọ xát niêm mạc dạ dày như quả sống, sụn, thịt nhiều gân; 
• Đồ ăn vật như khoai tây chiên, bim bim, bỏng ngô,...;
• Thức ăn quá lạnh hoặc quá nóng: Đối với những thức ăn lạnh quá sẽ làm co bóp cơ dạ dày mạnh hơn, thức ăn nóng lại làm cho niêm mạc xung huyết và co bóp mạnh và dễ tổn thương hơn. Vì vậy, nhiệt độ thích hợp để thức ăn dễ tiêu hoá và hấp thu là khoảng 40–50 độ C. 

Kết luận

Viêm dạ dày tá tràng không chỉ cần thuốc mà còn cần một “liệu trình dinh dưỡng” đúng đắn. Ưu tiên nhóm thực phẩm mềm, dễ tiêu, giàu chất xơ hòa tan và tránh xa đồ cay nóng, chua hoặc chứa caffeine chính là chìa khóa để làm dịu niêm mạc dạ dày và hỗ trợ điều trị. Hãy lắng nghe cơ thể, điều chỉnh bữa ăn mỗi ngày theo hướng dẫn từ bác sĩ để giúp dạ dày phục hồi bền vững, phòng ngừa tái phát và biến chứng về lâu dài.