Chỉ số PTH là gì? Các bước tiến hành xét nghiệm như thế nào?

Tổng quan về PTH

PTH (Parathyroid Hormone), hay còn gọi là hormone tuyến cận giáp, là một hormone được tiết ra bởi bốn tuyến cận giáp nằm phía sau tuyến giáp ở cổ. Đây là hormone đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng nồng độ canxi và phosphat trong máu, thông qua các tác động đến xương, thận và ruột. 

Nhiệm vụ duy nhất của tuyến cận giáp là đưa nồng độ canxi trở lại phạm vi bình thường khi nồng độ trong máu trở nên quá thấp

Khi nồng độ canxi trong máu giảm, tuyến cận giáp sẽ tiết ra nhiều PTH hơn để kích thích quá trình hủy xương (giải phóng canxi từ xương vào máu), tăng tái hấp thu canxi tại thận và kích thích thận sản xuất calcitriol (dạng hoạt động của vitamin D), từ đó làm tăng hấp thu canxi tại ruột. Ngược lại, khi nồng độ canxi trong máu tăng cao, PTH sẽ bị ức chế tiết để tránh tình trạng tăng canxi huyết.

PTH được đo lường trong xét nghiệm máu và có thể phản ánh tình trạng hoạt động của tuyến cận giáp. Giá trị PTH bình thường thường nằm trong khoảng 15–65 pg/mL, tuy nhiên giá trị này có thể thay đổi tùy theo từng phòng xét nghiệm và phương pháp đo. Tăng PTH có thể gặp trong bệnh cường cận giáp nguyên phát, thứ phát do suy thận mạn hoặc thiếu vitamin D, trong khi giảm PTH có thể là dấu hiệu của suy cận giáp, thường do phẫu thuật tuyến giáp hoặc rối loạn miễn dịch. 

Việc đánh giá PTH rất quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi các rối loạn về chuyển hóa canxi-phosphate, nhất là ở bệnh nhân có bệnh lý thận mạn tính hoặc bệnh lý xương chuyển hóa.

Trường hợp chỉ định xét nghiệm chỉ số PTH 

Xét nghiệm PTH được chỉ định nhằm đánh giá chức năng tuyến cận giáp và xác định nguyên nhân gây ra sự rối loạn nồng độ canxi trong máu. Trong thực tế lâm sàng, xét nghiệm này thường được thực hiện khi bệnh nhân xuất hiện các dấu hiệu bất thường như tăng canxi máu (biểu hiện qua tình trạng buồn nôn, mệt mỏi kéo dài, đau bụng, khát nước liên tục) hoặc hạ canxi máu (gây chuột rút, tê bì ở ngón tay, đau bụng không rõ nguyên nhân).

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm PTH để:

• Theo dõi sự trở lại bình thường của nồng độ canxi sau điều trị;
• Làm rõ nguyên nhân gây ra tình trạng canxi huyết tăng hoặc giảm bất thường;
• Phân biệt các rối loạn liên quan đến tuyến cận giáp với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự;
• Giám sát quá trình điều trị các bệnh về tuyến cận giáp, đặc biệt là sau phẫu thuật hoặc điều trị nội khoa;
• Đánh giá và theo dõi các bệnh lý mạn tính như suy thận, vốn có liên quan mật thiết đến sự mất cân bằng PTH và canxi;
• Xác định nguyên nhân gây hạ phospho máu (phosphat huyết thấp);
• Tìm hiểu lý do loãng xương không đáp ứng điều trị, giúp điều chỉnh kế hoạch điều trị phù hợp hơn;
• Đánh giá chức năng tuyến cận giáp toàn diện, đặc biệt trong những trường hợp cần theo dõi sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến hoặc u cận giáp.

Việc thực hiện xét nghiệm PTH không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều trị hiệu quả các rối loạn chuyển hóa canxi-phospho, từ đó góp phần bảo vệ sức khỏe xương và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Xem thêm:

• Tuyến cận giáp và những thông tin hữu ích nhất
  

Quy trình thực hiện xét nghiệm PTH

Chuẩn bị trước xét nghiệm

• Nhịn ăn: Bệnh nhân thường được yêu cầu nhịn ăn từ 8 – 10 giờ trước khi lấy mẫu, đặc biệt khi xét nghiệm đồng thời với canxi máu. 
• Ngưng dùng thuốc nếu cần: Một số thuốc như lithium, vitamin D liều cao, thuốc lợi tiểu nhóm thiazid hoặc corticosteroid có thể ảnh hưởng đến kết quả PTH. Bác sĩ sẽ hướng dẫn tạm ngưng nếu cần thiết.

Các bước thực hiện xét nghiệm 

Lấy mẫu xét nghiệm

Xét nghiệm PTH thường được thực hiện tại các bệnh viện hoặc phòng khám có trang thiết bị xét nghiệm

• Nhân viên y tế tiến hành lấy khoảng 2 – 5 ml máu tĩnh mạch từ cánh tay bằng kim tiêm vô trùng. Mẫu máu được cho vào ống nghiệm chuyên dụng có chứa chất chống đông.
• Sau khi lấy máu, sẽ mang mẫu đi ly tâm tách huyết thanh/huyết tương. Bệnh phẩm ổn định 8h ở 15–25 độ C, 3 ngày ở 2–8 độ C, 6 tháng ở -20 độ C. 
• Trong nhiều trường hợp, mẫu máu được bảo quản lạnh và chuyển nhanh đến phòng xét nghiệm để tránh phân hủy PTH (vì hormon này rất nhạy với nhiệt độ).

Phân tích trong phòng xét nghiệm

• Mẫu máu sẽ được phân tích bằng kỹ thuật miễn dịch hóa phát quang (CLIA) hoặc miễn dịch điện hóa phát quang (ECLIA) để định lượng chính xác nồng độ PTH trong máu.
• Thời gian cho kết quả thường trong vòng 24 – 48 giờ tùy cơ sở xét nghiệm.

Trả kết quả và tư vấn

• Bác sĩ sẽ giải thích ý nghĩa kết quả xét nghiệm dựa trên giá trị tham chiếu thông thường (khoảng 15–65 pg/mL hoặc tùy labo).
• Kết quả PTH sẽ được đánh giá kết hợp với các chỉ số khác như canxi toàn phần, canxi ion hóa, phospho máu, và chức năng thận để xác định nguyên nhân rối loạn.
• Trường hợp phát hiện bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm bổ sung hoặc chẩn đoán hình ảnh (như siêu âm tuyến cận giáp, đo mật độ xương, X-quang, hoặc chụp CT).

Lưu ý khi thực hiện xét nghiệm: 

• Không nên tự ý dừng thuốc hoặc thay đổi liều mà không có chỉ định từ bác sĩ.
• Kết quả xét nghiệm có thể bị sai lệch nếu bảo quản mẫu không đúng cách, vì vậy nên chọn cơ sở y tế uy tín.
• Việc kết hợp với xét nghiệm creatinin máu rất quan trọng để loại trừ nguyên nhân do suy thận mạn – một trong những yếu tố gây tăng PTH thứ phát.

Những yếu tố có thể khiến kết quả xét nghiệm chỉ số PTH thay đổi 

• Khi bệnh nhân uống sữa: Kết quả cho ra có thể là giả, không được chính xác. 
• Phụ nữ mang thai hoặc trong thời gian cho con bú: Do nồng độ PTH khác với người thường; 
• Người có lipid máu tăng, sử dụng chất đồng vị phóng xạ: Ảnh hưởng tới nồng độ PTH; 
• Một số loại thuốc khiến nồng độ PTH tăng: Thuốc chống co giật, lithium, thuốc lợi tiểu loại thiazid, isoniazid, steroid, các thuốc chứa phosphat), giảm nồng độ (propranolol, cimetidin). 

Kết luận

Xét nghiệm chỉ số PTH là một công cụ chẩn đoán quan trọng giúp bác sĩ đánh giá hoạt động của tuyến cận giáp và các rối loạn liên quan đến chuyển hóa canxi. Việc hiểu rõ quy trình và ý nghĩa chỉ số sẽ giúp người bệnh chủ động theo dõi sức khỏe, phát hiện sớm những nguy cơ tiềm ẩn. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng liên quan đến rối loạn canxi, đau xương hoặc nghi ngờ vấn đề nội tiết, thì cần thực hiện xét nghiệm PTH để kiểm soát bệnh lý kịp thời.

Nếu quý khách hàng có các thắc mắc nào khác cần giải đáp thì đừng ngần ngại để lại thông tin tại phần Đặt lịch khám hoặc bấm máy gọi tới Hotline 1900 1806 của BVĐK Phương Đông để được hỗ trợ.