Cong vẹo cột sống ở trẻ em có phải do di truyền không? Làm thế nào để phòng tránh?

Cong vẹo cột sống ở trẻ em là gì?

Cong vẹo cột sống ở trẻ em là tình trạng xương cột sống cong sang một bên, thay vì thẳng dọc tự nhiên theo lưng. Đường cong có thể giống chữ C hoặc chữ S, thường gặp ở vùng ngực, thắt lưng hoặc cả hai.

Thông thường cột sống của người bệnh không thẳng hoàn toàn mà hơi cong tự nhiên để phân phối đều lực và sức nặng cảu cơ thể. Tuy nhiên, với các bé cong vẹo cột sống, cột sống bị lệch sang hẳn hai bên trục của cơ thể và các thân đốt sống bị vẹo theo trục của mặt phẳng ngang.

Ở mức độ nhẹ, bất thường về mặt cột sống này có thể không gây ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị sớm, cong vẹo cột sống có thể tiến triển nặng, gây biến dạng dáng người, suy giảm sức khỏe xương khớp và ảnh hưởng xấu đến tim phổi.

Ai cũng có thể bị cong vẹo cột sống. Tuy nhiên, hiện nay thực trạng các em bé bị vẹo cột sống cực kỳ đáng báo động. Bởi thói quen sử dụng các thiết bị điện tử từ sớm, ngồi học sai tư thế, đều là các nhân tố ảnh hưởng xấu đến hình dạng cột sống ở trẻ em. 

Tình trạng trẻ em bị cong vẹo cột sống hiện nay rất phổ biến

Nguyên nhân khiến bé bị vẹo cột sống?

Có rất nhiều lý do có thể thúc đẩy khiến trẻ em bị vẹo cột sống, điển hình có thể kể đến như: 

• Vẹo cột sống vô căn: Đây là nguyên nhân chính gây ra bệnh lý này, một số người bệnh có thể bị vẹo cột sống do di truyền từ đời cha mẹ.
• Vẹo cột sống bẩm sinh: Xảy ra ngay từ khi trẻ trong bụng mẹ, do cấu trúc xương cột sống trong thời kỳ bào thai không phát triển đầy đủ hoặc không hợp nhất.
• Vẹo cột sống do bệnh lý thần kinh – cơ: Thường gặp ở trẻ bị bại não, loạn dưỡng cơ,... có cơ và dây thần kinh yếu, mất khả năng nâng đỡ cột sống.
• Nguyên nhân khác: Gặp chấn thương, khối u, nhiễm trùng, mang balo quá nặng, sai tư thế khi ngồi học hoặc sinh hoạt hằng ngày.

Ngoài ra, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc vẹo cột sống có thể kể đến như:

• Tuổi tác: Các biểu hiện của vẹo cột sống thường xuất hiện khi trẻ bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh trước tuổi dậy thì.
• Giới tính: Theo thống kê, các bé gái có nguy cơ mắc cong vẹo cột sống cao hơn bé trai.
• Gen di truyền: Ước tính khoảng 30% trẻ bị cong vẹo cột sống có tiền sử gia đình.

Xem thêm: Cong vẹo cột sống học đường: Triệu chứng, phân biệt và điều trị

Triệu chứng nhận biết cong vẹo cột sống ở trẻ em

Khi trẻ bị cong vẹo cột sống, cha mẹ có thể quan sát thấy một số biểu hiện bất thường trên cơ thể, cụ thể là:

• Vai không cân xứng: Một bên vai cao hơn bên còn lại, nhìn thẳng từ phía sau sẽ thấy lệch rõ.
• Đầu nghiêng sang một bên: Thay vì ở vị trí chính giữa, đầu trẻ hơi nghiêng sang một bên, tạo cảm giác mất cân đối.
• Bả vai nhô ra: Một bên bả vai lộ rõ và nhô cao hơn, trong khi bên kia thấp và ít thấy.
• Không mặc vừa quần áo: Khi mặc áo, cha mẹ sẽ thấy áo lệch, bên thì ôm sát, bên lại rộng thùng thình hoặc quần dài có bên ống ngắn hơn.
• Chân dài chân ngắn: Hai chân có độ dài không bằng nhau, dẫn đến dáng đi khập khiễng.
• Hông lệch: Một bên hông nhô cao, bên kia thấp xuống, làm vòng eo mất cân đối.
• Xương sườn nhô không đều: Khi trẻ cúi người về phía trước, có thể thấy một bên xương sườn nổi rõ, bên kia thấp hơn.

Những đứa trẻ bị cong vẹo cột sống thường có vai không cân xứng và đầu lệch sang 1 bên

Bé bị cong vẹo cột sống có nguy hiểm không?

Ở mức độ nhẹ, cong vẹo cột sống có thể không gây ảnh hưởng lớn. Tuy nhiên, nếu để tiến triển nặng mà không điều trị, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng như sau:

• Hông bị lệch, dáng đi mất cân đối và gây khó khăn trong vận động hằng ngày.
• Chiều cao hạn chế, trẻ có xu hướng thấp bé hơn so với các bạn bè cùng trang lứa
• Đau lưng dai dẳng, đặc biệt khi ngồi học, mang vác nặng hoặc chơi thể thao.
• Mệt mỏi nhiều, cơ thế kém linh hoạt 
• Khả năng vận động suy giảm, các hoạt động bình thường như chạy nhảy, cúi gập người hay thậm chí đi bộ cũng trở nên khó khăn.
• Đau lan xuống chân do cột sống chèn ép vào dây thần kinh.
• Vẹo nặng ảnh hưởng tim, phổi xảy ra trong các trường hợp nghiêm trọng, biến dạng cột sống có thể chèn ép làm giảm chức năng hô hấp và tuần hoàn.

Chẩn đoán cong vẹo cột sống ở trẻ em

Để chẩn đoán tình trạng cong vẹo cột sống, các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, quan sát tư thế khi trẻ cúi người hoặc đứng thẳng để phát hiện bất thường ở vai, hông, xương sườn.
Sau đó, chỉ định chụp X Quang có thể được đưa ra để cung cấp hình ảnh chi tiết để xác định vị trí đường cong, đo góc vẹo và đánh giá mức độ vẹo cột sống. Đôi khi, các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác cũng có thể được ứng dụng như chụp CT, chụp MRI để loại trừ nguyên nhân liên quan đến thần kinh, khối u.

Bệnh nhân sẽ được khám ngoài và chụp X quang nếu cần

Điều trị cong vẹo cột sống ở trẻ em như thế nào

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào độ tuổi, mức độ cong và khả năng tiến triển của bệnh. Các hướng xử lý phổ biến gồm:

Chỉnh hình đôi – nẹp

Với những trường hợp trẻ bị cong vẹo cột sống trên 25 độ, bác sĩ thường chỉ định điều trị bằng chỉnh hình với nẹp lưng. Hiện nay có hai phương pháp phổ biến:

• Nẹp Milwaukee: Đây là loại nẹp có thiết kế kéo dài từ vùng cổ xuống, giúp điều chỉnh độ cong của cột sống ở bất kỳ vị trí nào.
• Nẹp ngực – thắt lưng cùng: Loại nẹp này bao quanh từ dưới cánh tay, ôm sát vùng xương sườn, hông và lưng dưới. Nó đặc biệt hiệu quả trong việc chỉnh các dị tật ở cột sống ngực và thắt lưng.

Thông thường, bệnh nhân sẽ cần đeo nẹp nhiều giờ mỗi ngày và duy trì cho đến khi cột sống ngừng phát triển (khoảng 17 – 18 tuổi ở nữ và 18 – 19 tuổi ở nam).

Điểm cộng à nẹp thường được che kín dưới lớp quần áo, nên ít gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Tuy nhiên, việc đeo nẹp có thể hơi vướng víu, hạn chế một số hoạt động, đặc biệt là các môn thể thao va chạm mạnh. Vì vậy, trong giai đoạn điều trị, trẻ nên tránh những hoạt động này để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

Trong một số trường hợp, bé sẽ được đeo đai định hình

Phẫu thuật

Khi độ cong của cột sống vượt quá 50 độ và không thể cải thiện bằng nẹp chỉnh hình hay tư thế đúng, phẫu thuật sẽ là lựa chọn cần thiết. Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật nội soi giải phóng ngực hoặc phẫu thuật hàn xương cột sống với sự hỗ trợ của thiết bị chuyên dụng. 

Thông thường, bệnh nhân phải mất khoảng 12 tháng để cột sống ổn định trở lại. Dù sau phẫu thuật trẻ có thể gặp một số hạn chế về vận động, nhưng ưu điểm là trẻ sẽ không cần mang nẹp chỉnh hình lâu dài.

Kết quả điều trị sẽ phụ thuộc nhiều vào mức độ cong vẹo ban đầu. Trong suốt quá trình này, bác sĩ và kỹ thuật viên luôn đồng hành cùng trẻ, giúp giải thích rõ các lựa chọn điều trị và hỗ trợ trẻ thích nghi với sự thay đổi cơ thể.

Các biện pháp chăm sóc sức khoẻ của gia đình

Cong vẹo cột sống không gây nguy hiểm tính mạng nhưng lại ảnh hưởng đến vóc dáng và tâm lý của trẻ. Việc phải đeo áo nẹp chỉnh hình có thể khiến trẻ mất tự tin, dễ bỏ dở quá trình điều trị. Đây là lúc cha mẹ nên tích cực động viên, khích lệ tinh thần và đồng hành cùng con.

Các bậc phụ huynh có thể tham gia các nhóm thảo luận cùng các cặp đôi có con mắc cong vẹo cột sống để chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc, từ đó hỗ trợ và đồng hành cùng con tốt hơn. Đồng thời, bạn cũng cần chú trọng đến chế độ dinh dưỡng giàu canxi, vitamin D, kết hợp luyện tập thể thao phù hợp để xương chắc khỏe, cơ thể phát triển cân đối và tránh béo phì.

Xem thêm: 8 + Thực phẩm giàu vitamin D và canxi nên bổ sung vào chế độ ăn

Có thể nói, cong vẹo cột sống ở trẻ em là tình trạng cột sống cong sang một bên, thường liên quan đến yếu tố di truyền và phát triển xương. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không phát hiện và điều trị sớm. Do đó, cha mẹ cần quan sát tư thế của trẻ, đưa con đi khám định kỳ và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp (nếu cần thiết).