Di truyền nhóm máu: Những điều cần biết

Phan Minh Ánh

24-06-2025

goole news
16

Hiện nay các nhà khoa học đã phát hiện và chứng minh trên cơ thể con người tồn tại hơn 30 hệ nhóm máu. Trong đó sự phát hiện ra hệ ABO là một cống hiến lớn cho ngành Huyết học và Truyền máu, có ý nghĩa quan trọng bậc nhất trong thực hành truyền máu.

Lịch sử phát hiện hệ nhóm máu ABO

Năm 1900 Landsteiner nêu lên 3 nhóm hồng cầu dựa vào sự có mặt của kháng nguyên trên hồng cầu:

  • Nhóm A: trên hồng cầu có kháng nguyên A bị  ngưng kết bởi kháng thể chống A.
  • Nhóm B: trên hồng cầu có kháng nguyên B bị  ngưng kết bởi kháng thể chống B.
  • Nhóm O: trên hồng cầu không có kháng nguyên A và B không bị  ngưng kết bởi kháng thể chống A và chống B

Nhóm máu có thể được di truyền, nhưng điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Năm 1902 Decastello và Sturli phát hiện ra nhóm máu thứ 4 – nhóm AB có cả kháng nguyên A và B trên hồng cầu và bị ngưng kết với cả kháng thể chống A và chống B.

Cơ chế di truyền nhóm máu ABO

Ngày nay hầu hết mọi người đều biết mình mang nhóm máu gì, nhưng không nhiều người hiểu được bản thân mình và vợ (chồng) mang nhóm máu này thì con cái sẽ có khả năng mang nhóm nào.

Di truyền nhóm máu hệ ABO được nhà khoa học Bernstein mô tả lần đầu tiên vào năm 1924. Theo đó, mỗi cá nhân thừa hưởng một gen ABO từ bố và một gen từ mẹ. Hai gen này quyết định loại kháng nguyên (A, B hoặc không có) xuất hiện trên bề mặt hồng cầu.

Nhóm máu của con được quyết định bởi gen di truyền từ cả bố và mẹ.

Cơ chế di truyền

  • Vị trí gen: Gen ABO nằm trên nhiễm sắc thể số 9 tại một vị trí cụ thể (locus).
  • Các loại gen: Có ba loại gen chính – A, B và O.
    • Gen A và B quyết định sự tổng hợp kháng nguyên A và B trên hồng cầu.
    • Gen O không tạo ra kháng nguyên nào.
  • Tính trội: Gen A và B trội hơn gen O. Do đó, nếu một người mang gen AO, họ sẽ biểu hiện nhóm máu A; tương tự, gen BO dẫn đến nhóm máu B.

Kiểu hình và kiểu gen

  • Kiểu hình (phenotype): Là nhóm máu được xác định qua xét nghiệm, bao gồm A, B, O và AB.
  • Kiểu gen (genotype): Là tổ hợp gen mà một người mang, bao gồm AA, AO, BB, BO, OO và AB.

Sự di truyền của các kháng nguyên nhóm máu tuân theo định luật di truyền của Mendel, nghĩa là các gen được truyền từ bố mẹ sang con một cách ngẫu nhiên nhưng theo quy luật.

DƯỚI ĐÂY LÀ BẢNG KIỂU HÌNH, KIỂU GEN CỦA BỐ, MẸ, NHỮNG KHẢ NĂNG THỪA KẾ VÀ KHÔNG Ở CON CÁI:


   Kiểu hiện của

       cha, mẹ


  Kiểu di truyền

   của cha, mẹ

Nhóm thừa kế có

khả năng (kiểu

hiện và kiểu DT)

Những kiểu hiện

Không có khả năng

Thừa kế

        O x O

    OO x OO

      O ( OO )

    A, B, AB

        O x A

    OO x AA

     OO x AO

        A ( AO )

  A ( AO )     }

  O ( OO )    }

    O, B, AB


     B, AB

        O x B

    OO x BB

     OO x BO

    B ( BO )

    B ( BO )     }

    O ( OO )    }

    O, A, AB


     A, AB

      O x AB

    OO x AB

      A ( AO )    }

      B ( BO )    }


     O, AB

        A x B

    AA x BB

     AO x BB


     AO x BO   




     AA x BO

    AB ( AB )

     AB ( AB )   }

     B ( BO )     }

     A ( AO )     }

     B ( BO )     }

     AB ( AB )   }

     O ( OO )    }

     A ( AO )     }

     AB ( AB )   }

    O, A, B


     O , A



      Không



      B, O

      A x AB

    AA x AB


     AO x AB

    A ( AA )      }

     AB ( AB )   }

     A ( AA )     }

     AB ( AB )   }

     B ( BO )     }


      B, O


      O

        A x A

    AA x AA

     AO x AA


     AO x AO

    A ( AA )      }

     A ( AA )     }

     A ( AO )     }

     A ( AA )     }

     A ( AO )     }

     O ( OO )    }

      O,B, AB

      O,B,AB


      B, AB

        B x B

    BB x BB

     BO xBB


     BO x BO

    B ( BB )

    B ( BB )     }

    B ( BO )     }   

    B ( BO )     }

    B ( BB )     }

    O ( OO )    }

      O, A, AB

      O, A, AB


      A, AB

        B x AB

    BB x AB


     BO x AB

   AB ( AB )    }

   B    ( BB )   }

   AB ( AB )    }

   A    (AO )    }

   B    ( BO )   }

      O, A


      O

      AB x AB

    AB x AB

  A ( AA )      }

  B ( BB  )     }

  AB ( AB )    }


      O

 

17

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

BS Cao cấp CKII

NGUYỄN DUY HẢI

Khoa Xét Nghiệm

BS Cao cấp CKII

NGUYỄN DUY HẢI

Khoa Xét Nghiệm
19001806 Đặt lịch khám