Tại sao người trẻ cũng bị gai xương cột sống thắt lưng? Chẩn đoán và điều trị ra sao?

Gai xương cột sống thắt lưng là bệnh gì?

Gai xương cột sống thắt lưng (osteophytes) hay còn gọi là gai cột sống là một phần của quá trình lão hoá tự nhiên. Theo thời gian, cột sống bị thoái hoá, đĩa đệm bị hao mòn và thoát dịch, dây chằng cố định xương cũng trở nên lỏng lẻo. Điều này kích thích cơ thể tạo ra các mấu xương hình dạng bất thường (gai xương)để duy trì sự ổn định và giảm tải cho cột sống.

Chúng ta có thể bắt gặp các mấu xương ở bất kỳ nơi nào trên cột sống nhưng thường ở vùng thắt lưng (L1-L5) và đốt sống cổ - bộ phận chịu nhiều áp lực của cơ thể. Các bác sĩ chuyên khoa cho hay tuỳ từng vị trí khác nhau mà mỗi gai sẽ có đặc điểm khác nhau. 

Các gai xương thường xuất hiện ở vùng thắt lưng

Các kiểu gai xương cột sống thắt lưng

Dựa theo các vị trí thường gặp, gai cột sống thắt lưng có thể chia ra thành 2 hình thức như sau:

Triệu chứng nhận biết gai xương cột sống thắt lưng

Tương tự như các loại gai xương ở vị trí khác trên cơ thể, trong giai đoạn đầu khi gai xương còn nhỏ, chỉ xuất hiện ở mặt trước và bên của cột sống hầu như không gây ra triệu chứng. Bệnh diễn biến âm thầm trong nhiều năm chỉ khi gai xương lớn lên, cọ xát với các xương khác hoặc cọ xát với dây chẳng, rễ dây thần kinh,... thì người bệnh mới cảm thấy đau đớn.

Ở giai đoạn muộn, các biểu hiện điển hình bao gồm:

• Đau vai. đau lưng, đau thắt lưng, đau cổ vai gáy đồng thời, người bệnh bị đau lan xuống cánh tay, làm tê tay,...
• Cơn đau tăng lên khi vận động và giảm dần khi nghỉ ngơi
• Đau tê ở cổ lan qua 2 tay hoặc đau ở lưng dọc xuống hai chân
• Giảm khả năng vận động ở cổ, cánh tay hay tay
• Cơ thể bị mất cân bằng, cơ bắp hoặc tay chân yếu đi
• Một số trường hợp gai xương nặng, người bệnh có thể bị tiểu tiện, đại tiện mất kiểm soát, thậm chí rối loạn thần kinh thực vật 

Người bị gai xương có thể bị đau vai nhiều

Nguyên nhân gây ra bệnh gai cột sống 

Lý do chính khiến các gai xương hình thành ở cột sống thắt lưng là sụn khớp và đĩa đệm phải chịu áp lực thường xuyên dẫn đến sụn xương dưới sụn bị hao mòn. Tuy vậy, nếu xét dưới góc độ bệnh lý thì gai đốt sống có thể là biến chứng đến từ các bất thường sau:

• Thoái hoá cột sống: Tình trạng cột sống bị lão hoá có thể khiến sụn khớp trở nên mỏng yếu, dễ nứt vỡ. Phản ứng bổ sung canxi của cơ thể được kích hoạt ngay sau đó nhưng việc bổ sung không đồng đều có thể khiến chỗ thiếu canxi hình thành các hõm xương, trong khi chỗ thừa canxi gây ra tình trạng gồ ghề, tạo thành các gai xương.
• Viêm khớp cột sống mãn tính: Nếu hai bề mặt xương tiếp xúc và cọ xát với nhau lâu ngày, cơ thể sẽ tự điều chỉnh để giảm bớt áp lực. Tuy nhiên, điều này lại kích thích khiến các gai xương vô tình hình thành 
• Lắng đọng canxi lâu dài do quá trình lão hoá
• Di truyền: Một số người bệnh sinh ra với đĩa đệm yếu hơn bình thường khiến cột sống của họ mọc gai từ khi còn rất trẻ.
• Chấn thương xương khớp như dư chấn để lại sau tai nạn,....

Do đó, một số đối tượng sau có nguy cơ mắc gai xương cao hơn bình thường, bao gồm:

• Người lớn tuổi, đặc biệt là người già bị lão hoá và lắng đọng canxi ở xương lâu ngày
• Người có nghề nghiệp đặc thù thường xuyên phải vận động như công nhân, vận động viên, thợ xây,....
• Bệnh nhân có tiền sử chấn thương, tai nạn hoặc bị viêm khớp cột sống mãn tính
• Người có chỉ số BMI cao hoạt động thể chất thường xuyên

Bệnh gai xương cột sống có nguy hiểm không?

Có. Gau xương cột sống thắt lưng là bệnh có thể gây giảm khả năng vận động và ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của người bệnh. Đơn cử có thể kể đến, bệnh nhân cảm thấy đau dữ dội khi vận động, đến nỗi không thể tiếp tục làm việc. Nếu vị trí của các gai xương là ở vùng cổ, bạn có thể bị đau nửa đầu, chóng mặt, buồn nôn và mất ngủ.

Một số vấn đề sức khoẻ có thể xảy ra nếu bạn không được điều trị kịp thời như sau:

• Huyết áp tăng cao hoặc hạ xuống bất thường, có thể dẫn đến rối loạn hô hấp
• Thoát vị đĩa đệm, nguy hiểm hơn là teo cơ, bại liệt
• Rối loạn tiền đình
• Dây thần kinh mất chức năng vận động dẫn đến mất khả năng lao động.

Người bị gai xương có thể có biểu hiện huyết áp cao

Chẩn đoán bệnh gai xương cột sống như thế nào?

Bệnh nhân sẽ được các bác sĩ thăm khám bên ngoài và khai thác các triệu chứng, tiền sử bệnh lý trước. Tiếp theo, một số xét nghiệm và phương pháp chẩn đoán hình ảnh sẽ được chỉ định, bao gồm:

• Xét nghiệm máu để đánh giá các yếu tố gây viêm, phát hiện kịp thời các triệu chứng viêm nhiễm
• Chụp CT để xác định vị trí, tình trạng và mức độ ảnh hưởng của các gai đến xương 
• Điện cơ để đánh giá tốc độ thần  kinh gửi tín hiệu điện về não, từ đó, đánh giá mức độ chấn thương của dây thần kinh cột sống
• Chụp MRI giúp xem xét tổn thương ở đĩa sụn và dây thần kinh cột sống
• Chụp X Quang thường quy

Các cách điều trị bệnh gai xương cột sống

Hiện nay, các phương pháp điều trị gai cột sống chủ yếu tập trung vào giảm nhẹ cơn đau tức thời và trị liệu thần kinh cột sống. Tuy nhiên các phương pháp này phù hợp hơn với bệnh nhân gai xương mức độ nặng. Với những người bị gai xương nhưng các gai còn nhỏ, không gây đau thì chưa cần điều trị. Bạn chỉ cần phục hồi chức năng thường xuyên, mát xa và tập vật lý trị liệu ngắn để làm chậm bớt quá trình thoái hoá. 

Dùng thuốc

Với các trường hợp gai xương gây đau thì bệnh nhân cần được nghỉ ngơi và uống thuốc kháng viêm không steroid, thuốc giãn cơ. Trong đó, thuốc kháng viêm sẽ làm giảm các cơn đau và thuốc giãn cơ sẽ hỗ trợ giảm dần các cơn co thắt cơ liên quan đến gai cột sống. 

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, bạn có thể phối hợp với nhiều cách điều trị khác nhau như sau:

• Tập vật lý trị liệu bằng các bài tập giãn cơ, massage, sóng siêu âm.
• Châm cứu để giảm đau tự nhiên
• Không hút thuốc và sử dụng các chất kích thích
• Ăn nhiều rau xanh và trái cây
• Không làm việc nặng
• Hạn chế đi lại, nằm ngủ với nệm cứng, không dùng gối 

Bạn có thể được hướng dẫn tập vật lý trị liệu cho vùng lưng

Phẫu thuật

Đây là biện pháp điều trị cuối cùng nếu các gai xương bắt đầu chèn ép vào tủy, làm hẹp ống tủy hoặc chèn ép vào hệ thần kinh gây ra tê bì chân tay. Sau phẫu thuật, gai xương vẫn có thể tái phát nên việc người bệnh duy trì các thói quen chăm sóc sức khỏe là hết sức quan trọng và cần thiết. 

Chăm sóc người bị gai cột sống như thế nào?

Nếu không may mắc phải gai xương cột sống thắt lưng, bạn nên chủ động tham khảo các cách chăm sóc cơ bản dưới đây: 

• Dành thời gian nghỉ ngơi, không đi lại khi đau, chỉ nằm ở tư thế dễ chịu nhất
• Ăn uống đầy đủ, bổ sung hoa quả tươi 
• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ hàng ngày
• Tập các bài thể dục nhẹ nhàng
• Uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ

Câu hỏi liên quan:

Người bị gai cột sống có nên uống canxi không?

Dù một trong các nguyên nhân dẫn đến gai cột sống là canxi bị lắng đọng nhưng những người bệnh đang điều trị gai cột sống vẫn có thể bổ sung canxi bình thường. Thực phẩm giàu canxi sẽ giúp người bệnh bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể để các tổn thương ở xương hồi phục, hạn chế quá trình thoái hoá và đau nhức. 

Bệnh nhân gai cột sống tập gym có sao không?

Bạn vẫn có thể tập gym với cường độ phù hợp. Tuyệt đối không tập với cường độ cao, tập nặng khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn. 

Gai cột sống và thoát vị đĩa đệm có giống nhau không?

Đây là hai bệnh lý khác biệt hoàn toàn. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng dịch ở các khớp bị rò rỉ ra ngoài, chèn ép vào ống sống hoặc các rễ thần kinh trong khi gai cột sống là tình trạng các xương ở vùng cột sống bị thoái hoá, hình thành các gai xương ở bên ngoài hoặc ở hai bên cột sống. 

Có thể nói, gai xương cột sống thắt lưng không phải là căn bệnh của tuổi già mà có thể xảy ra với những người ở độ tuổi đôi mươi. Do đó, việc vận động nhẹ nhàng, không mang vác quá nặng và đi thăm khám sức khoẻ xương khớp thường xuyên là hết sức cần thiết.