Gãy xương galeazzi: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Gãy xương galeazzi là gì?

Gãy xương Galeazzi là một dạng chấn thương phức tạp ở cẳng tay, đặc trưng bởi gãy thân xương quay kèm theo trật khớp quay, trụ ở cổ tay. Tình trạng này tương đối hiếm gặp những dễ bị chẩn đoán nhầm do các triệu chứng không quá điển hình, hoặc không được đánh giá kỹ lưỡng.

Gãy xương Galeazzi là dạng chấn thương cẳng tay phức tạp

Cẳng tay gồm hai xương dài là xương quay và xương trụ, được kết nối lần lượt bởi khớp xương quay trụ gần ở khuỷu tay, khớp quay trụ xa ở cổ tay và màng liên cốt. Khi thân xương quay chịu lực mạnh và khớp quay trụ xa đồng thời bị trật, chức năng cẳng tay sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Gãy Galeazzi thường xuất hiện do chịu lực chấn thương mạnh như tai nạn giao thông, khi ngã dùng tay chống đỡ. Hầu hết bệnh nhân đều được chỉ định phẫu thuật nhằm phục hồi cấu trúc giải phẫu cũng như khả năng vận động của chi trên.

Xem thêm: Gãy thân xương cánh tay: Triệu chứng, nguyên nhân và hướng điều trị

Nguyên nhân gãy xương kiểu galeazzi

Gãy xương Galeazzi có thể xuất hiện bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó tìm thấy hai cơ chế gây tổn thương chính yếu:

• Cơ chế trực tiếp: Gãy xương xảy ra do một lực mạnh tác động trực tiếp lên xương quay, ví như ngã va đập cẳng tay xuống nền đất cứng hoặc vật rắn. Cơ chế này sản sinh một lực lớn lên xương quay, không chỉ làm gãy xương mà còn tổn thương khớp trụ dưới.
• Cơ chế gián tiếp: Xuất hiện khi người bệnh dùng cổ tay chống đỡ cơ thể, khiến cấu trúc xương bị ảnh hưởng. Lực tác động truyền từ cổ tay đến cẳng tay có thể làm gãy xương quay, xương trụ và trật khớp quay trụ dưới.

Cơ chế trực tiếp và gián tiếp gây gãy Galeazzi

Triệu chứng kiểu gãy galeazzi

Triệu chứng do gãy Galeazzi có nhiều điểm tương đồng với các chấn thương xương khác. Song nếu nhận thấy các biểu hiện dưới đây, cần sớm thăm khám để được chẩn đoán phân biệt:

• Đau nhức dữ dội tại cẳng tay, cổ tay ngay sau chấn thương. Cơn đau có thể khu trú tại vùng gãy hoặc lan rộng xuống cổ tay.
• Sưng, bầm tím tại vùng chấn thương do tụ máu dưới da, mặt trước cẳng tay là vị trí dễ nhận biết hơn cả.
• Biến dạng chi thể như gập góc, cẳng tay hoặc cổ tay lệch trục so với bên lành.
• Người bệnh gặp khó khăn trong việc xoay, ngửa hoặc sấp cẳng tay.
• Chấn thương xương có thể kèm theo tổn thương dây thàn kinh giữa hoặc thần kinh quay, dẫn đến tê tay, giảm cảm giác hoặc yếu cơ vùng chi trên.
• Chảy máu, rách da do đầu xương gãy đâm xuyên ngoài ra, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng.

Biểu hiện lâm sàng của gãy Galaezzi

Gãy xương Galeazzi cần được sơ cứu, điều trị đúng cách và kịp thời, tránh để lại những di chứng về chức năng vận động cổ tay hay cẳng tay. Kết luận chẩn đoán còn cần dựa vào kết quả xét nghiệm cận lâm sàng, bao gồm:

• Chụp X-quang toàn vùng khớp vai, khuỷu tay để xác định tình trạng di lệch và mức độ gãy xương.
• Chụp CT, MRI với những trường hợp xương gãy nặng, cung cấp chi tiết các tổn thương, tìm nguyên nhân nếu có.

Phương pháp điều trị

Ngay sau khi chấn thương, có dấu hiệu gãy xương bệnh nhân cần được sơ cứu y tế khẩn cấp. Người xung quanh nên sử dụng nẹp hoặc cành cây để cố định cánh tay bất động, tránh làm xương di lệch thêm.

Hướng điều trị bảo tồn hoặc can thiệp phẫu thuật tùy thuộc vào tình trạng gãy Galeazzi:

Điều trị bảo tồn

Nếu gãy Galeazzi kín, xương di lệch dưới 5mm, bệnh nhân thường được chỉ định điều trị bảo tồn. Bác sĩ sẽ tiến hành nắn chỉnh phần xương quay bị tổn thương, kết hợp bó bột cẳng tay trong tư thế ngửa khoảng 6 - 8 tuần.

Điều trị bảo tồn gãy xương Galeazzi kín hoặc ít di lệch

Sau thời gian trên, người bệnh cần được tiến hành chụp X-quang để đánh giá tình trạng hồi phục của xương quay và khớp quay trụ dưới. Nếu phát hiện bất thường, xương không lành theo tiến độ có thể xem xét thay đổi phương pháp can thiệp.

Điều trị phẫu thuật

Trường hợp gãy Galeazzi di lệch trên 5mm, gãy chéo vát, gãy hở hoặc điều trị bảo tồn không đạt hiệu quả, can thiệp phẫu thuật là biện pháp tối ưu nhất. Trong quá trình mổ, bác sĩ sẽ sử dụng nẹp, vị để cố định phần xương bị gãy.

Nếu khớp quay trụ dưới thiếu ổn định, chắc chắn, bác sĩ sử dụng thêm 2 đinh Kirchner để cố định thạm thời. Điều này đảm bảo khả năng làm lành vết thương, tránh nguy cơ di lệch trong quá trình điều trị.

Bệnh nhân được cắt chỉ sau 2 tuần, từ một tháng trở ra có thể tháo kim và tập vật lý trị liệu chuyên sâu. Hàng tháng theo định kỳ, bệnh nhân cần kiểm tra tình trạng xương bằng cách chụp phim X-quang. Nếu tình trạng tiến triển tốt có thể phẫu thuật lấy nẹp, ví xương sau 1 - 2 năm.

Điều trị gãy galeazzi tái phát

Gãy xương Galeazzi tái phát là tình trạng xương liền lại không đúng cấu trúc giải phẫu, khớp quay trụ xa không ổn định hoặc do không tuân thủ quá trình phục hồi chức năng hậu phẫu. Điều này khiến cơn đau phát triển mạn tính, khả năng vận động cẳng tay, biến dạng chi hoặc thoái hóa khớp.

Xem xét phẫu thuật đối với gãy Galeazzi tái phát

Dựa vào hình ảnh cận lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật lại, cố định khớp bằng Kirchener. Đồng thời tập phục hồi chức năng đúng cách, cải thiện tính linh hoạt của khớp, tăng cường sức mạnh cơ và ngăn chặn nguy cơ dính khớp.

Gãy xương Galeazzi bao lâu thì lành?

Thời gian hồi phục sau gãy xương Galeazzi phụ thuộc vào nhiều yếu tố, mức độ gãy xương, quá trình chăm sóc hoặc phương pháp can thiệp. Cũng như mức độ tuân thủ theo hướng dẫn, chỉ định bác sĩ của bệnh nhân.

Thời gian lành xương gãy Galeazzi dao động 6 - 12 tuần

Chỉ riêng với phương pháp bó bột, bệnh nhân cần ít nhất 8 - 12 tuần để xương lành lại. Tuy nhiên để thực sự khôi phục chức năng vận động cổ tay, cẳng tay có thể kéo dài 5 - 6 tháng, hoặc hơn tùy theo mức độ đáp ứng của người bệnh.

Với bệnh nhân can thiệp bằng phẫu thuật, thời gian liền xương gãy Galeazzi thường nhanh hơn, khoảng 6 - 10 tuần. Song vẫn cần 3 - 6 tháng phục hồi chức năng, chăm sóc để vận động bình thường trở lại.

Phục hồi chức năng gãy xương galeazzi

Phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng, không chỉ đơn thuần thúc đẩy sự hình thành mô sẹo xương, mà còn hạn chế các biến chứng. Trong thời gian này, bệnh nhân lưu ý một số điểm:

• Giữ bất động vị trí gãy xương, hạn chế cử động mạnh, quá sức khiến xương di lệch.
• Chế độ dinh dưỡng giàu canxi, magie, vitamin D giúp xương tái tạo nhanh.
• Thao tác xoa bóp nhẹ nhàng nhằm cải thiện khả năng lưu thông máu, đảm bảo khả năng vận chuyển dưỡng chất để khu vực tổn thương.
• Tái khám ngay khi có triệu chứng bất thường, tránh kéo dài để lại hệ lụy nghiêm trọng.

Lưu ý khi tập phục hồi chức năng gãy Galeazzi

Gãy xương Galeazzi là dạng chấn thương liên quan đến xương quay và khớp quay trụ, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cổ tay và khuỷu tay. Song tình trạng này dễ bị bỏ sót, nhầm lẫn với các tổn thương thông thường khác, nên ngay khi xuất hiện triệu chứng đau, sưng kèm theo biến dạng, hạn chế vận động, bệnh nhân cần đến bệnh viện để được xử trí.