Gù lưng ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Gù lưng ở trẻ em là gì?

Gù lưng ở trẻ em là tình trạng cột sống phía trên cong bất thường về phía trước, biến dạng với nhiều mức độ khác nhau. Một số bé từ khi sinh ra đã bị khom cột sống, nhưng phần lớn các trường hợp xuất hiện trong giai đoạn tuổi dậy thì.

Gù lưng ở trẻ em có thể xuất hiện bẩm sinh hoặc tiến triển sau khi trưởng thành

Cột sống có mức độ cong sinh lý nhất định giúp phân tán lực, hỗ trợ giữ thăng bằng và vận động của con người. Tuy nhiên nếu cột sống trẻ gập cong về phía trước trên 50 độ, phụ huynh cần nhanh chóng đưa con thăm khám, điều trị với bác sĩ chuyên khoa.

Gù cột sống ở tuổi dậy thì thường diễn tiến với mức độ nhẹ, chỉ cần theo dõi và không cần can thiệp điều trị. Song chủ quan không thăm khám, can thiệp sẽ khiến tình trạng còn chuyển biến nặng, gây đau hoặc chèn ép lên phổi.

Nguyên nhân trẻ bị gù lưng

Thực tế tồn tại nhiều nguyên nhân khiến trẻ nhỏ bị gù lưng ở giai đoạn sớm hoặc muộn, từ bẩm sinh đến thứ phát trong quá trình trưởng thành. Phổ biến nhất cần đề cập đến:

Gù lưng bẩm sinh

Trong trường hợp này, gù lưng ở trẻ em được coi là một dị tật bẩm sinh do cột sống không phát triển bình thường trong giai đoạn bào thai. Điều này khiến các đốt sống ở trẻ bị dị tật, thiếu hoặc hợp nhất bất thường.

Do chăm sóc sơ sinh không đúng cách

Hệ xương khớp của trẻ sơ sinh vẫn trong giai đoạn hoàn thiện, còn mềm yếu nên chưa đủ sức để nâng đỡ cơ thể. Những hành động như bế sai tư thế, nằm võng thường xuyên, tập ngồi hoặc đứng quá sớm cũng góp phần làm cong vẹo cột sống hoặc biến dạng cột sống.

Cho trẻ nằm võng thường xuyên có thể dẫn tới gù lưng

Ngồi học sai tư thế

Đối với những trẻ trong độ tuổi đến trường, phụ huynh không rèn luyện thói quen ngồi đúng tư thế có thể dẫn tới gù lưng. Điển hình như thói quen cúi gằm mặt sát vỡ, bàn học quá thấp, đeo cặp quá nặng hoặc đeo lệch một bên vai.

Rối loạn dinh dưỡng

Rối loạn quá trình trao đổi chất, dinh dưỡng cũng có thể dẫn tới nguy cơ gù lưng ở trẻ em. Cơ thể không được bổ sung hoặc không hấp thụ các vitamin, khoáng chất thiết yếu như vitamin D, canxi, photpho sẽ khiến xương trở nên mềm yếu, biến dạng.

Gù cột sống ở trẻ em do rối loạn dinh dưỡng

Nguyên nhân khác

Ngoài những yếu tố tác động tiêu cực nêu trên, một số bệnh lý khác cũng làm tăng nguy cơ gù cột sống ở trẻ nhỏ:

• Bệnh Scheuermann là tình trạng xương sụn thoái hóa dẫn tới hoại tử, biến dạng đốt sống hoặc cong cột sống. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở độ tuổi vị thành niên, tỷ lệ trẻ em nam mắc cao hơn trẻ em nữ.
• Rối loạn thần kinh - cơ như khuyết tật ống thần kinh, loạn dưỡng cơ, bại não,... ảnh hưởng đến khả năng nâng đỡ, kiểm soát cơ thể. Nguyên nhân này thường được phát hiện ở trẻ sơ sinh hoặc giai đoạn đầu đời của trẻ.

Dấu hiệu gù lưng ở trẻ em

Trẻ em bị gù lưng có thể cảm nhận được một số triệu chứng khó chịu, tuy nhiên khá mơ hồ. Chỉ khi tình trạng tiến triển nặng, trẻ và phụ huynh mới dễ dàng quan sát bằng mắt thường:

• Lưng trên xuất hiện khối bướu.
• Khi uốn cong người về phía trước, lưng trên cao bất thường.
• Phần lớn thời gian đầu chúi về phía trước.
• Hai vai tròn quá mức.
• Chiều cao vai hoặc bả vai có sự khác biệt nhất định.
• Lưng đau hoặc căng cứng.
• Khi chạy nhảy cảm thấy khó thở, căng cơ mặt sau đùi.

Dấu hiệu nhận biết trẻ nhỏ bị gù cột sống

Phương pháp chẩn đoán

Trẻ nhỏ thường không thể tự phát hiện chứng gù lưng của bản thân, vì vậy đòi hỏi phụ huynh theo dõi sát sao tình trạng của con. Ngay khi có biểu hiện nghi ngờ, gia đình cần nhanh chóng đưa con đến cơ sở y tế thăm khám và tiếp nhận biện pháp điều trị trong thời gian sớm nhất.

Bước đầu thăm khám, bệnh nhân sẽ được khai thác tiền sử bệnh lý gia đình trẻ, khám và đo lường độ cong cột sống. Kết hợp với đó là các xét nghiệm chẩn đoán bản chất, mức độ cong cột sống.

Cụ thể:

• Chụp X-quang toàn trục cột sống để kiểm tra mức độ gù, vẹo cột sống.
• Chụp CT, MRI cung cấp hình ảnh cấu trúc chi tiết, xác định hoặc loại trừ các bất thường tại tủy sống hoặc rễ thần kinh.
• Xạ hình xương với trường hợp nghi ngờ bệnh lý về xương hoặc khối u.
• Xét nghiệm máu tìm kiếm các vấn đề chuyển hóa liên quan, tuy nhiên không phải là xét nghiệm tiêu chuẩn, bắt buộc.
• Xét nghiệm chức năng phổi với trường hợp nhịp thở của trẻ bị ảnh hưởng.

Phương pháp chẩn đoán xương cột sống trẻ nhỏ bị cong vẹo

Gù lưng ở trẻ em có nguy hiểm không?

Ở mức độ nhẹ, đa số trẻ bị gù cột sống không xuất hiện các biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên nếu tình trạng cong tiến triển nặng, các con có thể đối mặt với loạt nguy cơ như:

• Hạn chế vận động, đau nhức cột sống.
• Cột sống cong chèn ép lên phổi khiến trẻ bị khó thở.
• Gù lưng khiến việc ăn uống gặp khó khăn, nuốt khó, trào ngược dạ dày thực quản.

Việc sinh hoạt thường ngày của trẻ cũng bị ảnh hưởng, giới hạn đáng kể nếu không được can thiệp điều trị kịp thời và đúng cách. Liên hệ 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám với chuyên gia Cơ Xương Khớp - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông để nhận tư vấn kỹ lưỡng.

Cách chữa bệnh gù lưng ở trẻ em

Mục tiêu điều trị gù lưng ở trẻ em là làm chậm sự tiến triển của bệnh trong giai đoạn trẻ phát triển. Chỉnh hình cột sống bị biến dạng, cong vẹo nhằm hạn chế các tác động tiêu cực đến thể chất, tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ.

Theo dõi

Với những trường hợp được chẩn đoán cột sống không thể cong thêm, trẻ vẫn cần được kiểm soát chặt chẽ trong thời kỳ phát triển. Phụ huynh chú ý lịch tái khám định kỳ với bác sĩ, đảm bảo tình trạng gù không tiếp tục tiến triển.

Vật lý trị liệu

Với những trường hợp chưa chuyển biến nặng, gia đình sẽ được hướng dẫn chế độ tập luyện và liệu pháp giải quyết vấn đề mất cân bằng cơ gây gù lưng. Ưu điểm của phương pháp này là hạn chế can thiệp xâm lấn, nhưng vẫn đảm bảo tăng cường sức mạnh cốt lõi vùng lưng người bệnh.

Vật lý trị liệu tình trạng trẻ nhỏ bị gù lưng

Tái định hình

Bệnh nhân sẽ được dùng nẹp chỉnh hình theo chỉ định của bác sĩ, ngăn chặn gù lưng diễn tiến theo chiều hướng xấu. Lưu ý phương pháp này không có khả năng đưa cột sống trở lại đường cong sinh lý, tránh lạm dụng.

Phẫu thuật

Phẫu thuật hợp nhất cột sống là phương pháp chỉnh hình gù cột sống lưng phổ biến, chỉ định với những trường hợp nặng. Bác sĩ sử dụng các thiết bị chuyên dụng như vít, thanh kim loại để tái tạo khối xương vững chắc.

Những trường hợp dưới đây thường được tiến hành can thiệp ngoại khoa:

• Cột sống cong trên 75 độ.
• Gù lưng tiến triển dù đã mang nẹp chỉnh hình.
• Gù lưng bẩm sinh liên quan đến dị tật xương, nhiễm trùng hoặc khối u.

Các trường hợp gù cột sống ở trẻ em được chỉ định phẫu thuật

Thời gian hồi phục hoàn toàn sau phẫu thuật có thể kéo dài khoảng vài năm, nhanh hoặc chậm tùy theo tình trạng sức khỏe. Phụ huynh chú ý chế độ chăm sóc, hướng dẫn con hoạt động tránh ảnh hưởng đến vết mổ.

Biện pháp chống gù lưng ở trẻ em

Ngoại trừ dị tật bẩm sinh, gù lưng thứ phát ở trẻ em hoàn toàn có thể phòng chống bằng các biện pháp đơn giản dưới đây:

• Không khom, cong gập người về phía trước khi đứng.
• Hướng dẫn trẻ ngồi học luôn giữ thẳng lưng, mặt không cúi sát bàn hoặc nằm dài trên bàn.
• Thể dục thể thao đều đặn tăng cường sức mạnh cơ vùng lưng, tăng tính linh hoạt cho xương khớp.
• Hạn chế mang cặp sách quá nặng, ảnh hưởng xấu đến các cơ và dây chằng.
• Khám sức khỏe xương khớp định kỳ tại cơ sở y tế, mỗi năm 1 - 2 lần.

Các biện pháp phòng tránh trẻ em bị gù lưng

Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hiện là đơn vị đầu tiên tại miền Bắc sở hữu máy CT Photon NAEOTOM Alpha hàng đầu thế giới. Với công nghệ tiên tiến, giảm liều bức xạ, cho phép chẩn đoán hình ảnh ở trẻ nhỏ dễ dàng không đến 1 giây.

Kết luận

Gù lưng ở trẻ em là một bệnh lý cột sống cần được phụ huynh quan tâm đúng mức và kịp thời, đặc biệt liên quan đến yếu tố bẩm sinh. Chủ động theo dõi tư thế, chế độ dinh dưỡng, tầm soát sức khỏe định kỳ không chỉ bảo vệ cấu trúc xương khớp mà còn đảm bảo chất lượng cuộc sống tương lai trẻ về sau.