Liệt trên nhân tiến triển: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Liệt trên nhân tiến triển là gì?

Liệt trên nhân tiến triển là rối loạn tại não khá hiếm gặp, bệnh có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống như khó đi lại, khả năng thăng bằng giảm, cử động mắt khó khăn,... Các rối loạn này do có sự suy giảm của các tế bào vùng não kiểm soát vận động cơ thể, sự phối hợp các vận động, suy nghĩ và các chức năng quan trọng khác. 

Liệt trên nhân tiến triển còn được gọi là thoái hóa não tiến triển hoặc hội chứng Steele-Richardson-Olszewski.

Thông thường, bệnh sẽ nặng dần hơn theo thời gian và có thể gây ra các biến chứng đe dọa đến tính mạng như viêm phổi hoặc khó khăn khi nuốt. Tuy nhiên, hiện nay chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh thoái hóa não tiến triển, do đó việc điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát các triệu chứng của bệnh.  

Liệt trên nhân tiến triển là bệnh lý về thoái hóa thần kinh trung ương

Nguyên nhân gây ra liệt trên nhân tiến triển

Nguyên nhân của liệt trên nhân tiến triển vẫn chưa được xác định chính xác. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh là kết quả của sự suy giảm tế bào trong vùng não kiểm soát chuyển động cơ thể và suy nghĩ. 

Đây là một bệnh thoái hóa thần kinh do tích tụ bất thường một protein trong não gọi là tau. Tau cần thiết trong việc ổn định các vi ống trong tế bào thần kinh, tuy nhiên khi tích tụ quá mức, chúng có thể gây tổn thương hoặc giết chết các tế bào thần kinh. Mặc dù vậy, nguyên nhân khiến tau tích tụ và gây ra bệnh vẫn chưa có đáp án chính xác. Chất tau cũng có thể tìm thấy trong các chứng rối loạn thần kinh khác như bệnh Alzheimer. 

Liệt trên nhân tiến triển hiếm khi xảy ra trong một gia đình. Những mối liên hệ với di truyền không rõ ràng và phần lớn người mắc bệnh đều không có di truyền chứng rối loạn này. 

Mặc dù chưa xác định chính xác nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ra bệnh nhưng có một số yếu tố có thể liên quan, bao gồm: 

• Tuổi cao
• Đột biến gen
• Có vấn đề về tổng hợp protein tau
• Tiếp xúc thường xuyên với độc chất. 
• Một số hóa chất trong thực phẩm, không khí hoặc nước làm tổn thương một số vùng não nhất định. 

Xem thêm:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Tất tần tật về quy trình và ưu nhược điểm
  

Một số triệu chứng thường gặp của bệnh

Liệt trên nhân tiến triển có thể ảnh hưởng đến quá trình vận động của người bệnh như mất thăng bằng, khó đi lại, hoặc gặp các vấn đề về nuốt, nói ngọng và chuyển động mắt. Các triệu chứng đầu tiên của bệnh là mất thăng bằng khi đi lại, có thể gây té đột ngột không rõ nguyên nhân. 

Những người mắc liệt trên nhân tiến triển cũng có thể bị cứng khớp và cử động chậm chạp. Bên cạnh đó, khi bệnh tiến triển nặng, phần lớn người bệnh sẽ gặp các vấn đề về mắt bao gồm: Chuyển động mắt chậm, khó nhìn xuống hoặc nhìn lên, khó kiểm soát mí mắt, nhắm mắt không tự chủ, khó mở mắt, có xu hướng di chuyển đầu theo các hướng thay vì mắt,... 

Ngoài ra, người bệnh cũng có sự thay đổi về hành vi hoặc tâm trạng như: 

• Trầm cảm
• Hay quên
• Nói chuyện khó khăn
• Không còn hứng thú trong các hoạt động yêu thích
• Khó chịu
• Đột nhiên khóc, cười hoặc giận dữ không lý do.
• Thay đổi tính cách
• Khó nuốt
• Gặp vấn đề về giấc ngủ
• …

Liệt trên nhân tiến triển nếu không được can thiệp điều trị kịp thời và đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, nghẹt thở, chấn thương đầu do té ngã,...

Người bệnh xuất hiện các vấn đề về vận động như đi lại, nhai nuốt,... 

Phương pháp chẩn đoán và điều trị liệt trên nhân tiến triển

Nếu phát hiện các triệu chứng của bệnh và nghi ngờ mắc liệt trên nhân tiến triển, người bệnh cần thăm khám và can thiệp điều trị phù hợp giúp cải thiện tình trạng của bệnh.

Phương pháp chẩn đoán

Hiện nay, không có xét nghiệm hay phương pháp chẩn đoán hình ảnh đặc thù giúp xác định chính xác bệnh liệt trên tiến triển. Bệnh thường khó chẩn đoán vì triệu chứng tương tự với các rối loạn vận động khác, đồng thời triệu chứng đặc trưng có thể không xuất hiện hoặc xuất hiện muộn. Các triệu chứng ban đầu thường khá mơ hồ khiến quá trình thăm khám khó khăn.

Chẩn đoán ban đầu cần dựa vào tiền sử bệnh và thăm khám thần kinh. Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện chụp cộng hưởng từ (MRI) để xác định sự co nhỏ đầu cuống não. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác có thể cho thấy hoạt động của não ở vùng bị thoái hóa. 

Liệt trên nhân tiến triển rất khó chẩn đoán vì đây là bệnh hiếm gặp và các triệu chứng tương tự các triệu chứng về bệnh lý thần kinh khác như Parkinson. Ngoài ra, các vấn đề trí nhớ và thay đổi tính cách có thể dễ nhầm lẫn với chứng trầm cảm hoặc một số dạng của bệnh mất trí nhớ. 

Điểm mấu chốt để chẩn đoán chính xác bệnh là xác định sớm mức độ không ổn định và khó khăn khi di truyền mắt, bất thường về nuốt, lời nói và các rối loạn tương tự khác. 

Người bệnh có thể được chỉ định thực hiện chụp MRI

Phương pháp điều trị bệnh

Bệnh liệt trên nhân tiến triển không có phương pháp điều trị hoàn toàn, do đó điều trị tập trung làm giảm nhẹ các dấu hiệu và triệu chứng. Một số phương pháp thường được chỉ định bao gồm: 

• Thuốc dùng trong điều trị bệnh Parkinson: Các loại thuốc có tác dụng làm tăng nồng độ dopamine trong não giúp kiểm soát cử động cơ. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị thường mang tính tạm thời, kéo dài khoảng 2–3 năm.
• Tiêm Onabotulinumtoxin A: Được sử dụng với liều thấp, tiêm trực tiếp vào các nhóm cơ quanh mắt, có tác dụng ức chế tín hiệu thần kinh gây co cơ, giúp cải thiện tình trạng co thắt mí mắt.
• Hỗ trợ thị lực bằng kính chuyên dụng: Kính hai tròng hoặc có gắn lăng kính giúp người bệnh dễ dàng nhìn xuống, hỗ trợ trong sinh hoạt hàng ngày.
• Trị liệu ngôn ngữ và nuốt: Đánh giá khả năng nói và nuốt để tập luyện các kỹ thuật nuốt an toàn, giảm nguy cơ sặc và cải thiện dinh dưỡng.
• Vật lý trị liệu và trị liệu nghề nghiệp: Nhằm cải thiện khả năng giữ thăng bằng, tăng cường vận động và hỗ trợ hoạt động chức năng thường ngày.

Liệt trên nhân tiến triển (là một bệnh thoái hóa thần kinh hiếm gặp, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chuyển động, thăng bằng, nuốt, nói và cử động mắt. Bệnh tiến triển nhanh, gây suy giảm chức năng não, đặc biệt là ở vùng kiểm soát vận động và thăng bằng. Chính vì vậy, khi xuất hiện các triệu chứng cần nhanh chóng thăm khám và điều trị để hạn chế những biến chứng nguy hiểm của bệnh. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về bệnh liệt trên nhân tiến triển. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc hoặc câu hỏi nào có thể liên hệ qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.