Ngộ độc rượu nên ăn gì và uống gì để phục hồi nhanh nhất?

Ngộ độc rượu là gì? Dấu hiệu thường gặp

Ngộ độc rượu là một tình trạng cấp cứu y khoa nguy hiểm, xảy ra khi cơ thể dung nạp một lượng lớn ethanol vượt quá khả năng chuyển hóa của gan. Khi nồng độ cồn trong máu (Blood Alcohol Concentration – BAC) tăng cao, ethanol tích tụ và gây ức chế trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương. Hậu quả là người bệnh có thể rơi vào tình trạng rối loạn ý thức, suy hô hấp, tụt huyết áp, thậm chí tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Khác với trạng thái say rượu thông thường, ngộ độc rượu được xem là một bệnh lý nguy hiểm, thường xuất hiện khi uống nhiều rượu trong thời gian ngắn. Ngoài ethanol, tại Việt Nam còn ghi nhận nhiều ca ngộ độc do methanol (cồn công nghiệp). Loại cồn này cực độc, có thể gây tổn thương thần kinh thị giác dẫn đến mù lòa, hoặc gây tử vong nhanh chóng chỉ sau vài giờ.

Các dấu hiệu thường gặp khi bị ngộ độc rượu

Người bị ngộ độc rượu có thể gặp khó khăn trong việc đi lại hoặc nói chuyện, mất kiểm soát hành vi hoặc hoảng loạn

Ngộ độc rượu thường được nhận biết thông qua các triệu chứng lâm sàng điển hình, đặc biệt khi BAC vượt quá ngưỡng an toàn:

• Rối loạn ý thức: Lú lẫn, mất định hướng, ngủ gà, hôn mê sâu.
• Rối loạn hô hấp: Thở chậm, thở không đều, có thể ngừng thở.
• Thay đổi thân nhiệt: Hạ thân nhiệt, da lạnh, tái nhợt hoặc tím tái.
• Rối loạn tuần hoàn: Mạch yếu, tụt huyết áp, nguy cơ sốc tuần hoàn.
• Nôn ói dữ dội: Dễ gây sặc, tắc nghẽn đường thở, nguy hiểm tính mạng.
• Co giật: Thường liên quan đến rối loạn điện giải và tác động trực tiếp của độc chất.

Riêng trong ngộ độc methanol, ngoài những biểu hiện trên, người bệnh còn có triệu chứng đặc trưng như mờ mắt, nhìn đôi, giảm thị lực nhanh chóng. Nếu không điều trị sớm, methanol có thể gây mù lòa vĩnh viễn kèm theo tình trạng toan chuyển hóa nặng, giúp phân biệt với ngộ độc ethanol thông thường.

Ngộ độc rượu nên ăn gì để phục hồi nhanh?

Những nhóm thực phẩm mà người bị ngộ độc rượu nên ăn để nhanh chóng hồi phục như: 

Thực phẩm giàu nước và điện giải

Rượu gây mất nước và rối loạn cân bằng điện giải (natri, kali), vì vậy việc bù nước là ưu tiên hàng đầu. Các lựa chọn an toàn và dễ hấp thu gồm:

• Nước lọc ấm
• Dung dịch oresol (ORS) theo đúng hướng dẫn
• Nước dừa tự nhiên
• Đồ uống thể thao có chứa carbohydrate và điện giải
• Súp hoặc nước hầm xương loãng

ORS được khuyến khích sử dụng nhiều nhất vì sự kết hợp glucose – natri trong dung dịch này giúp hấp thu nước và điện giải tối ưu ở ruột. Lưu ý tránh cà phê hoặc đồ uống chứa caffeine vì chúng có thể khiến tình trạng mất nước nặng hơn.

Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất

Người bị ngộ độc nên ăn những thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện chức năng gan

Uống rượu nhiều khiến cơ thể cạn kiệt vitamin nhóm B, niacin cùng các khoáng chất quan trọng như magie, kẽm, kali. Để bổ sung, người bệnh nên tăng cường:

• Chuối, cam, dưa hấu, bơ (giàu kali, vitamin C)
• Các loại hạt, sữa chua, ngũ cốc nguyên hạt (magie, kẽm, vitamin nhóm B)
• Trứng, các loại đậu (chứa niacin và folate)

Việc cung cấp vitamin và khoáng chất không chỉ giúp khôi phục chuyển hóa năng lượng mà còn cải thiện tinh thần, giảm cảm giác mệt mỏi.

Thực phẩm giàu protein dễ tiêu

Sau khi bù dịch, cơ thể cần protein nhẹ để tái tạo enzyme gan, phục hồi cơ bắp và ổn định đường huyết. Những thực phẩm phù hợp gồm:

• Trứng luộc mềm
• Sữa chua ít béo, giàu lợi khuẩn
• Đậu ninh nhừ
• Súp gà loãng hoặc nước hầm xương

Các loại protein này chứa amino acid thiết yếu như cysteine, có khả năng hỗ trợ phân giải acetaldehyde – chất trung gian độc hại sinh ra khi cơ thể chuyển hóa rượu. Đồng thời, chúng ít gây khó chịu dạ dày hơn thực phẩm nhiều dầu mỡ. 

Tinh bột nguyên hạt dễ tiêu hóa

Phở giúp bổ sung năng lượng cho cơ thể mà không gây áp lực lên hệ tiêu hóa cho người bị ngộ độc rượu

Tinh bột dễ tiêu giúp bổ sung năng lượng nhanh, ổn định đường huyết và giảm buồn nôn. Những lựa chọn phù hợp bao gồm:

• Cháo loãng hoặc cơm nhão
• Khoai tây nghiền
• Bún, phở, miến mềm
• Bánh mì nướng nhẹ

Các loại carbohydrate này dễ hấp thu, đồng thời hỗ trợ gan tăng cường quá trình oxy hóa rượu, từ đó giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn.

Xem thêm:

• Ngộ độc rượu: Dấu hiệu cảnh báo và biện pháp xử trí
  

Ngộ độc rượu nên uống gì để giải độc hiệu quả?

Khi bị say hoặc ngộ độc rượu, việc lựa chọn đúng loại đồ uống có vai trò quan trọng giúp cơ thể bù nước, cân bằng điện giải và giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu. Dưới đây là những loại nước được các chuyên gia khuyến nghị:

Nước ấm

Uống nước lọc ấm là cách đơn giản và hiệu quả nhất khi bị ngộ độc rượu nhẹ. Loại nước này giúp:

• Bổ sung lại thể tích dịch cho cơ thể, pha loãng nồng độ rượu còn tồn tại trong dạ dày và ruột.
• Giảm nhanh triệu chứng mất nước như khô miệng, đau đầu, mệt mỏi.
• Dễ tiêu hóa hơn khi người bệnh bị buồn nôn hoặc khó chịu dạ dày.

Bạn nên uống từng ngụm nhỏ, đều đặn để hạn chế nôn ói. Tuy nhiên, cần lưu ý nước chỉ hỗ trợ bù dịch, còn việc đào thải rượu vẫn phụ thuộc vào thời gian và khả năng chuyển hóa của gan. Trong trường hợp ngộ độc nặng, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.

Nước điện giải hoặc Oresol 

Bổ sung nước và các chất điện giải như nước dừa hoặc nước khoáng cũng rất quan trọng để duy trì sự cân bằng trong cơ thể

Sau khi uống nhiều rượu, cơ thể dễ bị mất điện giải do ethanol gây lợi tiểu và tình trạng nôn ói. Bổ sung dung dịch điện giải có lợi ích:

• Cung cấp natri, kali và nước để khôi phục cân bằng điện giải.
• Giúp ổn định huyết áp, cải thiện tinh thần và sức khỏe tổng thể.
• ORS được thiết kế để tối ưu hấp thu nước và muối qua ruột, do đó hiệu quả hơn nước lọc trong bù muối.

Lưu ý: Người mắc bệnh tim, thận hoặc rối loạn điện giải nặng cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng lượng lớn dung dịch điện giải.

Nước ép trái cây tươi

Nước ép từ cam, táo, lê hay dưa hấu… là lựa chọn tốt để bổ sung năng lượng sau khi uống rượu nhờ:

• Cung cấp glucose và fructose, giúp phục hồi đường huyết.
• Bổ sung vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa có lợi cho gan.

Tuy nhiên, bằng chứng khoa học về khả năng “giải độc” của nước ép còn hạn chế. Do đó, nước ép chỉ nên xem là giải pháp bổ sung năng lượng và vitamin, không thể thay thế hoàn toàn cho việc bù nước, điện giải hay chăm sóc y tế.

Trà gừng hoặc mật ong

Trà gừng giúp làm dịu dạ dày, giảm buồn nôn, trong khi mật ong giúp cung cấp đường tự nhiên, bổ sung năng lượng và tăng cường hệ miễn dịch

Trà gừng ấm thường được dùng để giảm buồn nôn và hỗ trợ tiêu hóa nhờ các hoạt chất tự nhiên trong gừng. Khi kết hợp cùng mật ong, thức uống này vừa dễ uống hơn vừa cung cấp thêm đường đơn giúp cơ thể nhanh chóng có năng lượng.

Lưu ý:

• Không cho trẻ dưới 1 tuổi uống mật ong.
• Người mắc đái tháo đường cần thận trọng với lượng đường bổ sung.
• Đây chỉ là giải pháp hỗ trợ triệu chứng, không làm gan chuyển hóa rượu nhanh hơn.

Ngộ độc rượu nên kiêng gì?

Dưới đây là một số thực phẩm người bị ngộ độc rượu nên kiêng như: 

• Kiêng tiếp tục uống rượu, bia hoặc đồ uống có cồn: Bởi chúng có thể khiến cho gan, dạ dày và thần kinh trung ương thêm quá tải, làm tình trạng ngộ độc trở nên nghiêm trọng hơn. 
• Kiêng cà phê, trà đặc và nước tăng lực: Nhiều người lầm tưởng rằng cà phê hay trà đặc có thể giúp tỉnh táo nhanh sau khi uống rượu. Tuy nhiên, caffeine trong các loại này chỉ kích thích thần kinh tạm thời, không có tác dụng giải độc cồn. Ngược lại, chúng còn khiến cho trái tim đập nhanh hơn, tăng huyết áp và gây lợi tiểu, khiến cơ thể mất nước và điện giải nghiêm trọng hơn. 
• Kiêng đồ ăn nhiều dầu mỡ và cay nóng: Thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ hay nhiều gia vị cay nóng (ớt, tiêu, mù tạt) sẽ làm tăng gánh nặng cho gan, tuỵ và dạ dày vốn đã bị tổn thương sau khi tiếp nhận một lượng cồn lớn. Điều này có thể gây buồn nôn, nôn mửa và rối loạn tiêu hóa nặng hơn. 
• Kiêng thuốc giảm đau, chống nôn bừa bãi: Nhiều người có thói quen tự uống thuốc giảm đau (như paracetamol) hoặc thuốc chống nôn khi bị ngộ độc. Tuy nhiên, paracetamol khi kết hợp với rượu có thể gây độc tính nặng cho gan, thậm chí dẫn đến suy gan gấp. 

Kết luận

Ngộ độc rượu không chỉ là sự khó chịu thoáng qua mà còn có thể để lại hậu quả nặng nề nếu không được xử lý đúng cách. Bên cạnh việc nghỉ ngơi và điều trị y tế khi cần thiết, việc lựa chọn thực phẩm và đồ uống phù hợp sẽ giúp cơ thể đào thải độc tố nhanh hơn, giảm áp lực cho gan, ổn định tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng.