Ợ hơi, ợ chua - đừng chủ quan với trào ngược dạ dày thực quản

Dấu hiệu lâm sàng

Trào ngược dạ dày có thể biểu hiện bằng các triệu chứng điển hình và không điển hình:

• Ợ hơi, ợ chua, nóng rát sau xương ức, đặc biệt sau ăn no, khi cúi người hoặc nằm ngay sau ăn.
• Cảm giác vướng nghẹn, nuốt khó, khàn tiếng kéo dài, ho dai dẳng về đêm.
• Đau ngực không do tim, tức ngực kèm cảm giác nóng rát.
• Buồn nôn, miệng đắng vào buổi sáng.

Ợ hơi, ợ chua là một trong những triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản.

Các triệu chứng thường tăng nặng khi ăn nhiều dầu mỡ, cay, uống bia rượu hoặc thức khuya, stress.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán GERD chủ yếu dựa vào lâm sàng. Tuy nhiên, để xác định tổn thương và loại trừ các bệnh lý nguy hiểm khác, các xét nghiệm cần thiết bao gồm:

• Nội soi dạ dày – thực quản: quan sát tổn thương niêm mạc, phân độ viêm thực quản theo Los Angeles (A–D), phát hiện Barrett thực quản.
• Đo pH thực quản 24 giờ: tiêu chuẩn vàng nếu nội soi không có tổn thương, giúp chẩn đoán GERD trong các trường hợp không điển hình.
• Đo áp lực thực quản: đánh giá trương lực cơ vòng thực quản dưới và các rối loạn vận động thực quản.
• Xét nghiệm Helicobacter pylori, kiểm tra HP nếu có triệu chứng phối hợp viêm loét.

Điều trị

Mục tiêu điều trị GERD là giảm triệu chứng, làm lành tổn thương thực quản và phòng biến chứng. Các phương pháp gồm:
1. Điều chỉnh lối sống:
- Tránh ăn quá no, ăn chậm nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn.
- Tránh nằm ngay sau ăn, nên kê cao đầu giường 15–20cm khi ngủ.
- Hạn chế thức ăn gây trào ngược: đồ chiên rán, cà phê, chocolate, bia rượu, bạc hà.
- Giảm cân nếu thừa cân béo phì.
2. Điều trị nội khoa:
- PPI (omeprazole, esomeprazole...) liều tiêu chuẩn 4–8 tuần, uống trước ăn sáng 30 phút.
- Có thể phối hợp antacid, thuốc alginate (Gaviscon) nếu có triệu chứng về đêm.
- Trường hợp không đáp ứng: chuyển sang PPI liều cao hoặc thay thế nhóm thuốc khác.
3. Phẫu thuật:
- Áp dụng nếu điều trị nội khoa thất bại hoặc có biến chứng (hẹp thực quản, Barrett...).
- Phổ biến nhất là phẫu thuật Nissen fundoplication (khâu bọc đáy vị quanh thực quản).

Bệnh diễn tiến do cơ vòng thực quản dưới bị yếu hoặc giãn

Phòng bệnh

- Không ăn quá muộn vào buổi tối (trước 20h), không nằm ngay sau ăn.
- Tránh các chất kích thích dạ dày: rượu, thuốc lá, cà phê.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Tránh mặc đồ bó sát vùng bụng, tránh cúi gập người sau ăn.
- Kiểm soát stress, ngủ đúng giờ để hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Sai lầm thường gặp

- Chỉ dùng thuốc khi có triệu chứng, không đủ liệu trình nên bệnh dễ tái phát.
- Uống PPI sai cách, không đúng thời điểm làm giảm hiệu quả.
- Không điều chỉnh lối sống, tiếp tục ăn uống và sinh hoạt thiếu lành mạnh.
- Lạm dụng antacid không theo chỉ định, gây rối loạn điện giải.
- Bỏ qua dấu hiệu cảnh báo ung thư như nuốt nghẹn, sụt cân, thiếu máu.