Phình động mạch cảnh xoang hang: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Phình động mạch cảnh xoang hang là gì?

Phình động mạch cảnh xoang hang là tình trạng mạch máu chính vận chuyển máu lên não bị giãn bất thường tại vùng xoang hang trong hộp sọ. Đây là một dạng phình mạch não hiếm gặp, chiếm khoảng 3-5% trong tổng số ca phình động mạch nội sọ, thường gặp ở người lớn tuổi hoặc người có bệnh lý mạch máu.

Xoang hang là khoang tĩnh mạch nằm hai bên tuyến yên, chứa các dây thần kinh quan trọng như dây III, IV, V, VI. Phình động mạch cảnh vùng này có thể lớn từ vài milimet đến trên 25mm. Do vị trí đặc biệt nên điều trị phình mạch ở đây khá phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật chính xác để tránh tổn thương thần kinh hoặc mạch máu.

Minh hoạ phình động mạch trên phim chụp MRI

Tuy nhiên, theo nghiên cứu cùng tên của Joshua Seinfeld ; Shahnawaz Karim cho hay: Đây không phải tổn thương ác tính và không phải trường hợp phình động mạch này cũng cần điều trị. Nguyên nhân là khác với động mạch não khác, phình động mạch cảnh xoang hang thường được bao quanh bởi màng cứng của xoang hàng bên ngoài màng nhện nên nguy cơ xuất huyết dưới màng nhện rất thấp. 

Nguyên nhân gây phình động mạch cảnh xoang hang

Hiện nay, vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác của bệnh lý. Các chuyên gia cho hay, tình trạng này có thể liên quan đến chấn thương sọ não - tác nhân làm rách hoặc giãn thành mạch hay các bệnh lý nhiễm trùng. 

Không giống các bệnh lý phình động mạch cảnh khác, bất thường này không liên quan đến tăng huyết áp, xơ vữa động mạch hay ảnh hưởng xấu từ thói quen xơ vữa động mạch, hút thuốc hay tiền sử tăng huyết áp,....

Chấn thương sọ não có thể là nguyên nhân gây phình động mạch

Triệu chứng nhận biết phình động mạch cảnh xoang hang

Về cơ bản, bệnh thường gặp ở người cao tuổi với triệu chứng liệt vận nhãn không đau, cụ thể như sau:

• Nhìn đôi do liệt đây thần kinh VI
• Lác mắt, viêm, đỏ một bên hoặc cả hai mắt
• Ù tai theo nhịp tim đập
• Lệch đầu vẹo cổ, thay đổi tư thế cằm
• Rối loạn cảm giác gáic mạc, giảm hoặc mất phản xạ đồng tử, giãn đồng tử
• Cao huyết áp, liệt nửa người,....

Phình động mạch cảnh xoang hang có nguy hiểm không?

Phình động mạch nếu vỡ có thể gây ra các lỗ rò động mạch cảnh - động mạch hang trực tiếp. Ngay sau đó, bệnh nhân có thể bị chảy máu cam ồ ạt nếu có xói mòn vào xoang buớm hay xuất huyết dưới nhện, trực tiếp đe doạ đến tính mạng người bệnh.

Tuy nhiên, hầu hết các tổn thương của bất thường đều lành tính và ít khi vỡ. Tiên lượng bệnh khá tốt. Tỷ lệ xảy ra huyết khối gây tắc mạch hoặc huyết khối cấp tính chỉ rơi vào khoảng 2%.

Đây là bệnh lý khá nguy hiểm, phải được phát hiện càng sớm càng tốt

Cách chẩn đoán phình động mạch cảnh xoang hang

Việc chẩn đoán và điều trị bệnh thường yêu cầu hội chẩn từ nhóm các bác sĩ liên chuyên khoa vai gồm bác sĩ chuyên khoa thần kinh, bác sĩ mắt, bác sĩ ngoại, bác sĩ phục hồi chức năng,... Các biện pháp chẩn đoán bao gồm:

• Chụp cắt lớp vi tính mạch máu não (CTA): Xác định vị trí và kích thước túi phình qua hình 3D chi tiết của mạch máu. CTA đạt độ chính xác 90% trong xác định kích thước và vị trí túi phình, đồng thời phát hiện vôi hóa hoặc huyết khối trong mạch.
• Chụp cộng hưởng từ (MRA): Phát hiện túi phình với độ nhạy 85-90%, đặc biệt hiệu quả trong việc đánh giá mô mềm và dây thần kinh xung quanh
• Chụp mạch máu xâm lấn (DSA): Đây là tiêu chuẩn vàng, xác định dòng chảy bất thường và mức độ liên quan của phình mạch với xoang hang với độ chính xác gần 100%

Chụp MRA là phương pháp phát hiện phình động mạch tốt nhất ở thời điểm hiện tại

Phương pháp điều trị phình động mạch cảnh xoang hang

Các trường hợp phình động mạch nhỏ không triệu chứng dưới 12mm không cần điều trị khẩn cấp. Bởi hầu hết các trường hợp phình động mạch nhỏ đều lành tính và nguy cơ vỡ thấp. Nếu quan sát qua kết quả chụp CT, MRI cho thấy tổn thương không ổn định thì bệnh nhân cần được điều trị.

Các trường hợp nhìn đôi/ giảm thị lực, rò động mạch cảnh hang do vỡ phình động mạch, xói mòn phình động mạch qua xương vào xoang bướm,... đều cần được điều trị. Phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật mở hoặc tắc mạch nội mạch. Tuy nhiên, hình thức phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào vị trí vỡ, bệnh đi kèm, độ tuổi của bệnh nhân và khả năng áp dụng liệ pháp nội mạch.

Các chuyên gia Ngoại Thần kinh cho hay, ngay cả khi phẫu thuật thần kinh, một số bệnh nhân vẫn mắc các khiếm khuyết vè thần kinh và thị giác nên cần áp dụng các liệu pháp vật lý trị liệu phục hồi hậu phẫu.

Có thể nói, phình động mạch cảnh xoang hang có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Do đó, bạn nên theo dõi kỹ các biểu hiện bất thường của cơ thể, thăm khám định kỳ để giảm nguy cơ gặp các vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng.