Rối loạn khứu giác: Nguyên nhân, phân loại và điều trị

Rối loạn khứu giác là gì?

Rối loạn khứu giác là tình trạng thường gặp ở các cơ quan khứu giác, do bộ phận nhận biết mùi gặp lỗi. Tùy bệnh nhân sẽ có mức độ ảnh hưởng khác nhau, từ nhận sai mùi hương đến không nhận biết được.

Rối loạn khứu giác là tình trạng lỗi ở bộ phận nhận biết mùi

Một người bình thường có thể nhận biết hơn 9.000 mùi hương khác nhau thông qua cơ thể liên kết giữa khứu giác và vị giác. Bởi vậy khi người bệnh bị ảo khứu thường kèm theo tình trạng mất vị giác, không nhận biết được mùi vị.

Rối loạn ngửi phần lớn không đe dọa đến tính mạng nhưng người bệnh có thể gặp một số vấn đề xoay quanh cuộc sống, bản thân không thể chủ động kiểm soát được. Nếu tình trạng này tái diễn kéo dài, chất lượng cuộc sống ít nhiều sẽ bị sụt giảm nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây ảo khứu

Rối loạn khứu giác khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể:

• Polyp mũi là một thể u lành tính hình thành trong hốc hoặc các xoang mũi, gây tắc nghẽn đường dẫn lưu các xoang cạnh mũi, tạo điều kiện hình thành u nhầy. Từ đây khối u chèn ép khoang mũi khiến khứu giác suy giảm, cũng có thể gây lồi mắt.
• Lệch vách ngăn mũi thường xuất phát từ những chấn thương vùng mũi hoặc đầu, ảnh hưởng đến vách ngăn mũi. Một số hiếm có thể hình thành sau phẫu thuật, ảnh hưởng niêm mạc mũi dẫn đến suy giảm khứu giác.
• Dùng thuốc như kháng histamin, chống phù nề quá mức có thể gây tác dụng phụ như ảo khứu mà bạn thường không hay biết.
• Quá trình lão hóa tự nhiên của con người cũng là một nguyên nhân khiến mũi mất chức năng nhận biết các mùi hương. Người bệnh có thể đồng thời gặp những ảnh hưởng lên bộ phận khác như thực quản, phổi,...
• Khối u (bao gồm ác tính và lành tính) cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng khứu giác, rơi vào tình trạng rối loạn khó phân biệt. Đặc biệt với những khối u não chèn ép lên các dây thần kinh quan trọng.

Nhóm nguyên nhân dẫn đến hiện tượng ảo khứu

Phân loại mức độ rối loạn khứu giác

Mỗi người sở hữu cơ địa khác nhau nên rối loạn ngửi được phân chia thành nhiều mức độ khác nhau. Phân loại cấp độ bệnh giúp quá trình điều trị tối ưu và hiệu quả hơn:

• Mất khứu giác là cấp độ người bệnh không ngửi thấy bất kỳ một mùi xung quanh, có thể diễn ra tạm thời hoặc vĩnh viễn.
• Giảm khứu giác là tình trạng người bệnh mất đi một phần khả năng ngửi, gặp khó khăn trong xác định mùi.
• Loạn ngửi là hiện tượng ảo giác khiến người bệnh ngửi thấy nhiều mùi khác nhau hoặc ngửi sai mùi.
• Tăng khứu giác là mức độ thường nhất của rối loạn ngửi, người bệnh có thể nhận thấy mùi rất rõ và nhanh chóng, ngay cả mùi hương ở xa.

Điều trị rối loạn ngửi

Điều trị rối loạn khứu giác cần dựa vào nguyên nhân gây bệnh, triệt để các yếu tố nguy cơ giúp hồi phục khả năng ngửi trở lại bình thường. Bạn không nên kéo dài tình trạng bệnh, khiến cuộc sống sinh hoạt thường ngày bị đảo lộn.

Dưới đây là một số gợi ý điều trị mà bạn có thể tham khảo:

• Do tác dụng phụ của thuốc: Bệnh nhân cần liên hệ lại với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng thuốc, thay thế thuốc nhằm cải thiện tình trạng ngửi thông thường.
• Do lão hóa, bẩm sinh: Việc can thiệp điều trị gặp không ít khó khăn, tiên lượng điều trị thành công thấp hơn các nguyên nhân khác.
• Do chấn thương, lệch vách ngăn: Bác sĩ có thể xem xét can thiệp phẫu thuật ngoại khoa, định hình lại cấu trúc mũi giúp thuyên giảm tình trạng ảo khứu.

Một số gợi ý điều trị rối loạn mùi thường được chỉ định

Biện pháp phòng ngừa

Rối loạn ngửi có thể khởi phát từ bệnh lý, tác dụng phụ của thuốc, tuổi tác hay chấn thương. Bên cạnh đó là những yếu tố gia tăng nguy cơ mắc bệnh, với trường hợp này mỗi cá nhân có thể chủ động phòng ngừa bằng cách:

• Hạn chế hút thuốc, sử dụng các chất kích thích tác động lên hệ hô hấp. Khuyến cáo này áp dụng đồng thời với thuốc lá hoặc thuốc lá điện tử.
• Tránh tiếp xúc gần với những thực phẩm, mùi hương gây dị ứng đã được chẩn đoán xác định.
• Di chuyển giao thông, hoạt động cẩn thận hạn chế tối đa các vấn đề liên quan đến chấn thương vùng đầu và mũi.

Chủ động phòng ngừa các tác nhân nguy cơ gây ảo khứu

Rối loạn khứu giác ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống cá nhân người bệnh, làm suy giảm khả năng nhận thức mùi hương xung quanh. Bệnh nhân có thể đối diện với tình trạng không ngửi thấy mùi khó chịu, không cảm nhận được hương vị thơm ngon hay phát hiện nguy hiểm từ cháy nổ hay chập điện.