Tại sao insulin gây hạ kali máu?

Chào bạn ! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi thắc mắc của mình đến Bệnh viện Đa khoa Phương Đông. Với câu hỏi của bạn, bác sĩ xin được tư vấn và giải đáp như sau:

Cơ thể duy trì sự cân bằng kali giữa môi trường nội bào và ngoại bào thông qua hoạt động của bơm Na⁺/K⁺–ATPase. Đây là một protein vận chuyển nằm trên màng tế bào, có chức năng dùng năng lượng từ ATP để đưa 3 ion natri (Na⁺) từ trong tế bào ra ngoài và đồng thời vận chuyển 2 ion kali (K⁺) từ dịch ngoại bào vào bên trong tế bào. Sự vận hành của bơm này giúp ổn định điện thế màng, điều hòa áp suất thẩm thấu và duy trì cân bằng điện giải giữa hai khoang dịch.

Insulin, một hormon do tế bào beta tuyến tụy sản xuất, có nhiệm vụ chính là điều hòa đường huyết. Khi nồng độ glucose trong máu tăng cao, insulin được giải phóng và gắn lên thụ thể đặc hiệu trên bề mặt tế bào, kích hoạt quá trình vận chuyển glucose vào trong tế bào để sử dụng hoặc dự trữ. Tuy nhiên, insulin không chỉ tác động lên glucose mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến vận chuyển kali.

Khi insulin hoạt hóa thụ thể của nó, bơm Na⁺/K⁺–ATPase được kích thích hoạt động mạnh hơn và đồng thời các kênh kali trên màng tế bào cũng được mở rộng. Điều này khiến kali từ máu – nơi có nồng độ cao – di chuyển nhanh vào tế bào – nơi có nồng độ thấp hơn. Sự dịch chuyển này làm giảm nồng độ kali trong dịch ngoại bào, từ đó dẫn đến hạ kali máu. Khi mức kali máu giảm xuống < 3,5 mmol/L, tình trạng này được gọi là hạ kali máu theo y khoa.

Đây chính là cơ chế giải thích câu hỏi: “Tại sao insulin gây hạ kali máu?”. Tình trạng này thường xảy ra trong vòng 1–2 giờ sau khi tiêm insulin và đa phần chỉ ở mức nhẹ. Tuy nhiên, ở một số bệnh nhân — đặc biệt là người sử dụng insulin liều cao hoặc có rối loạn điện giải sẵn — hạ kali máu có thể nghiêm trọng và cần được theo dõi sát.

Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ hạ kali máu do insulin bao gồm:

• Sử dụng insulin liều cao
• Dùng insulin tác dụng nhanh
• Dùng kết hợp insulin với các thuốc gây hạ kali máu như thuốc lợi tiểu hoặc thuốc ức chế men chuyển (ACEI)
• Tiền sử hạ kali máu

Ở bệnh nhân đái tháo đường, việc tự ý tăng liều insulin hoặc ngưng thuốc không đúng chỉ định có thể làm nặng hơn nguy cơ hạ kali máu. Vì vậy, người bệnh có đường huyết thấp hoặc từng bị hạ kali máu cần đặc biệt thận trọng và luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi điều chỉnh liều insulin.

>>> Nếu bạn còn thắc mắc hay câu hỏi nào khác, có thể liên hệ với Bệnh viện Đa khoa Phương Đông theo số hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được các bác sĩ chuyên môn tư vấn và thăm khám.