Tăng kali máu nên ăn gì? Toplist thực phẩm “vàng” bác sĩ khuyên dùng

Tổng quan về tình trạng tăng kali máu

Kali đóng một vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của chức năng cơ thể như giúp điều chỉnh huyết áp, trương lực mạch máu, chức năng bình thường của insulin và nhiều loại hormone khác, cân bằng axit-bazo, nhu động đường tiêu hoá, chức năng thận, cân bằng chất lỏng và điện giải. 

Tăng kali máu là một thuật ngữ chỉ mức độ kali cao trong máu, thường xuất hiện do bệnh thận gây ra. Tuy nhiên nó cũng có thể do các bệnh khác gây ra như bệnh tim, ung thư, đái tháo đường và một số loại thuốc nhất định.

Mức kali bình thường ở người lớn được coi là 3,6 – 5,2 mEq/L. Nếu mức kali > 5,5 mEq/L, người bệnh cần điều trị ngay. Vì nồng độ kali trong máu cao có thể làm gián đoạn hoạt động của một số cơ quan trong cơ thể, nguy hiểm hơn là dẫn đến tử vong. 

Mức độ nghiêm trọng khi tăng Kali máu 

Dấu hiệu nhận biết tăng kali máu bao gồm: 

• Mệt mỏi; 
• Cơ yếu hoặc co thắt; 
• Buồn nôn và nôn; 
• Khó thở, giảm thông khí; 
• Cảm giác ngứa ran; 
• Tê liệt; 
• Rối loạn nhịp tim (nhịp tim không đều), là một trong những biến chứng nghiêm trọng; 
• Co giật, hôn mê và tử vong. 

Vì sao chế độ ăn uống lại quan trọng trong việc kiểm soát kali máu?

Kali là một khoáng chất thiếu yếu giúp duy trì nhịp tim ổn định, dẫn truyền thần kinh và điều hoà hoạt động cơ bắp. Tuy nhiên, khi nồng độ kali trong máu tăng cao, cơ thể sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro nghiêm trọng. Và yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến lượng kali trong máu chính là chế độ ăn uống hàng ngày. 

Thực phẩm là nguồn cung cấp Kali chính của cơ thể: Hơn 90% lượng kali hấp thụ mỗi ngày đều đến từ thức ăn, đặc biệt là trái cây, rau xanh, ngũ cốc, sữa và các loại thịt. Khi người bệnh tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu kali có thể khiến nồng độ kali trong máu có thể nhanh chóng tăng cao, gây nguy hiểm cho tim mạch và thần kinh. 

Khi chức năng thận suy giảm, khả năng đào thải kali giảm mạnh: Gan và thận đóng vai trò cân bằng điện giải, đặc biệt là thận – cơ quan chịu trách nhiệm thải kali ra ngoài qua nước tiểu. Khi bị suy thận hoặc bệnh thận mạn tính, khả năng đào thải kali bị hạn chế, khiến lượng kali tồn đọng trong máu tăng nhanh dù chế độ ăn uống bình thường. Do đó, kiểm soát lượng kali nạp vào từ thức ăn là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất giúp người bệnh tránh tình trạng tăng kali máu tái phát. 

Một số thuốc có thể làm tăng kali máu, càng cần điều chỉnh chế độ ăn: Nhiều loại thuốc điều trị tim mạch hoặc tăng huyết áp có thể làm tăng nồng độ kali trong máu. Khi dùng các thuốc này, chỉ cần ăn thêm vài thực phẩm giàu kali cũng có thể khiến nồng độ kali tăng đột biến. Vì thế, điều chỉnh khẩu phần ăn là cách hỗ trợ điều trị an toàn và cần thiết. 

Chế độ ăn hợp lý giúp duy trì cân bằng điện giải và giảm gánh nặng cho tim: Ngoài việc giới hạn kali, một chế độ ăn cân đối, giàu chất xơ, ít muối, đủ nước và ưu tiên thực phẩm tươi sẽ giúp duy trì cân bằng natri – kali, hỗ trợ tim co bóp ổn định và giảm nguy cơ rối loạn điện giải. 

Danh sách các thực phẩm mà người bị tăng kali máu nên ăn và cần hạn chế

Thực phẩm có hàm lượng kali thấp 

Thực phẩm có hàm lượng kali thấp dành cho người bệnh

Dưới đây chính là một số thực phẩm có hàm lượng kali thấp, phù hợp cho người bị tăng kali máu nói chung, cụ thể: 

• Thịt gà; 
• Thịt lợn; 
• Trứng; 
• Tôm; 
• Bánh mì trắng, bột mì trắng tinh luyện, gạo trắng, mì ống, bánh quy giòn, bỏng ngô; 
• Kem không sữa; 
• Sữa gạo; 
• Đậu hà lan, ớt, hành, củ cải, mùi tây, dưa leo, măng tây, ngô, cải xoăn, cải xoong, rau diếp,...; 
• Táo, nho, dâu tây, dâu đen, anh đào, việt quất, mận, bưởi, nho. 

Thực phẩm giàu Kali cần hạn chế 

Chế độ ăn ít kali là một trong những phương pháp điều trị đầu tiên được bác sĩ khuyến nghị dành cho người bệnh tăng kali máu để giúp giữ mức kali trong tầm kiểm soát. 

Người bị tăng kali máu cần hạn chế một số thực phẩm cụ thể sau: 

• Động vật có vỏ (chẳng hạn như sò điệp, nghêu, tôm hùm); 
• Thịt đỏ; 
• Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch; 
• Trái cây như chuối, kiwi, cam, mơ, lê, xoài, dưa lưới, lựu, dừa, bơ, hoa quả sấy khô,...; 
• Rau củ như khoai tây, cà rốt sống, su hào, bắp cải, rau bina, măng, khoai tây, khoai lang, cà chua, đậu bắp, bí ngô, nấm,...
• Sản phẩm từ sữa như sữa đậu nành (trừ một số loại kem chua và pho mát); 
• Hầu hết các loại cá; 
• Các loại hạt như đậu phộng, đậu lăng; 
• Mật mía; 
• Socola; 
• Nước ép trái cây và rau; 
• Đồ uống thay thế chất điện giải, đồ uống thể thao; 

Xem thêm:

• Tăng kali máu – Những nguyên nhân ít ai nghĩ tới
  

Các lưu ý khi lựa chọn thực phẩm cho người bị tăng kali máu

Người bị tăng kali máu cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống bởi thực phẩm là yếu tố có thể làm nồng độ kali trong máu tăng cao nhanh chóng nếu không được kiểm soát đúng cách. Việc lựa chọn đúng loại thực phẩm, điều chỉnh khẩu phần và cách chế biến hợp lý sẽ giúp duy trì cân bằng điện giải, đồng thời giảm nguy cơ biến chứng tim mạch hoặc suy thận. 

Các thực phẩm lành mạnh mà người bệnh nên ăn

Trái cây và rau củ

• Đây là nhóm thực phẩm giàu kali tự nhiên. Người bệnh không cần kiêng hoàn toàn nhưng nên giảm khẩu phần, ưu tiên lượng nhỏ trong mỗi bữa. 
• Nấu chín hoặc luộc vì quá trình đun giúp giảm một phần hàm lượng kali trong thực phẩm. 
• Tránh dùng nước luộc rau vì nước này chứa nhiều kali đã hoà tan.  

Sản và sản phẩm từ sữa

• Hạn chế sữa, sữa chua, kem; 
• Có thể dùng một khẩu phần nhỏ/ngày theo sự hướng dẫn của bác sĩ; 
• Bạn có thể thay thế bằng phô mai ít kali hoặc sản phẩm sữa đã được điều chỉnh dành cho người bệnh thận. 

Nhóm ngũ cốc

Ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm từ cám thường có lượng kali cao hơn. Để giảm nguy cơ tăng kali máu, người bệnh nên: 

• Ưu tiên gạo trắng, bánh mì làm từ bột mì tinh chế và mì ống. 
• Hạn chế ngũ cốc nguyên cám, yến mạch hoặc bánh mì nguyên hạt. 

Thực phẩm giàu đạm 

• Lòng trắng trứng là lựa chọn phù hợp và an toàn; 
• Có thể sử dụng một lượng nhỏ hạt, bơ đậu phộng, nhưng không nên lạm dụng vì một số loại hạt chứa nhiều kali. 

Thực phẩm chế biến sẵn: Các sản phẩm chế biến như xúc xích, thịt hộp, thịt xông khói thường được bổ sung kali để bảo quản hoặc tăng hương vị. Người bệnh nên tránh hoặc hạn chế tối đa việc tiêu thụ nhóm thực phẩm này. 

Đồ ngọt và món tráng miệng: Người bệnh nên giảm đồ ngọt, đặc biệt là các sản phẩm công nghiệp.

Đồ uống

• Nước lọc chính là sự lựa chọn tốt nhất. 
• Có thể dùng nước chanh tươi hoặc các loại nước ép từ trái cây hàm lượng kali thấp. Tránh hoặc hạn chế rượu bia vì cồn có thể làm rối loạn cân bằng điện giải, dẫn đến tăng kali máu. 

Kết luận 

Kiểm soát chế độ ăn là chìa khóa quan trọng giúp người bị tăng kali máu duy trì nồng độ điện giải ổn định và bảo vệ tim mạch lâu dài. Việc lựa chọn đúng nhóm thực phẩm không chỉ hỗ trợ chức năng thận mà còn góp phần cải thiện sức khỏe toàn diện. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi thực đơn, đặc biệt nếu bạn đang mắc bệnh thận mạn tính, tiểu đường hay đang dùng thuốc ảnh hưởng tới kali.