Thuốc cản quang là “trợ thủ” quan trọng trong chẩn đoán hình ảnh, giúp bác sĩ quan sát rõ hơn các cơ quan, mô và mạch máu bên trong cơ thể. Tuy mang lại giá trị lớn trong chẩn đoán bệnh, thuốc cản quang vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng chỉ định. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ thuốc cản quang là gì, thời gian đào thải, những nguy cơ đi kèm và tại sao chụp CT tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông lại an toàn hơn rất nhiều nhờ công nghệ CT photon giảm tới 68% lượng thuốc cản quang.
Thuốc cản quang là gì?
Thuốc cản quang (contrast agent) là chất được đưa vào cơ thể qua đường uống, tiêm hoặc bơm trực tiếp để tăng độ tương phản của hình ảnh. Trong chụp CT, thuốc cản quang thường chứa iod, chất hấp thụ tia X mạnh, giúp mô và mạch máu hiển thị rõ nét hơn.
Khi thuốc đi vào dòng máu, các cấu trúc như mạch máu, tạng, khối u hoặc vùng viêm sẽ “bắt thuốc”, tạo nên độ sáng đặc trưng trên ảnh chụp. Nhờ đó, bác sĩ phân biệt rõ mô lành – mô bệnh, đánh giá mức độ tổn thương và đưa ra chẩn đoán chính xác.
Thuốc cản quan là chất được đưa vào cơ thể để tăng cường độ tương phản hình ảnh
Vai trò của thuốc cản quang trong chụp CT
Thuốc cản quang là “trợ thủ đắc lực” trong nhiều tình huống:
- Làm rõ hệ mạch máu: Giúp phát hiện phình mạch, dị dạng, hẹp mạch, tắc mạch, xuất huyết hoặc cục máu đông.
- Phân biệt tổn thương: Các loại u, viêm, áp xe hay hoại tử mô sẽ bắt thuốc theo mức độ khác nhau, hỗ trợ bác sĩ đánh giá tính chất tổn thương.
- Khảo sát chi tiết cơ quan nội tạng: Hữu ích trong chẩn đoán bệnh lý gan mật, thận, tụy, phổi, não, tim mạch…
- Hỗ trợ lập kế hoạch điều trị: Trong ung thư, thuốc cản quang giúp xác định kích thước khối u, ranh giới, mức độ xâm lấn.
Thuốc cản quang không điều trị bệnh mà chỉ giúp hình ảnh rõ hơn, từ đó cải thiện độ chính xác của chẩn đoán.
Thời gian đào thải thuốc cản quang
Hầu hết thuốc cản quang được đào thải qua thận. Ở người khỏe mạnh:
- 12% thải sau 10 phút
- 50% sau 1 giờ
- 83% sau 3 giờ
- Gần như hoàn toàn trong 24 giờ
Một phần rất nhỏ được đào thải qua gan – mật – ruột.
Lưu ý quan trọng:
- Sau khi chụp, bệnh nhân nên uống nhiều nước để thúc đẩy đào thải thuốc, giảm áp lực cho thận.
- Ở bệnh nhân suy thận, thời gian đào thải có thể kéo dài, do đó bác sĩ sẽ đánh giá chức năng thận trước khi chỉ định.
Tác dụng phụ của thuốc cản quang là gì?
Dù phần lớn bệnh nhân dung nạp tốt, thuốc cản quang có thể gây một số tác dụng phụ:
Phản ứng dị ứng từ nhẹ đến nặng:
- Ngứa, nổi mẩn, mề đay
- Khó thở
- Phù mạch
- Sốc phản vệ (hiếm gặp nhưng nguy hiểm)
Tác dụng phụ nhẹ thoáng qua: Buồn nôn, đau đầu, cảm giác nóng bừng, chóng mặt, ngứa nhẹ. Tác dụng phụ thường tự hết sau vài giờ.
Thuốc cản quang chứa iod có thể làm tổn thương thận ở bệnh nhân suy thận, đái tháo đường, mất nước kéo dài
Lưu ý: Phụ nữ mang thai hoặc bệnh nhân có bệnh tuyến giáp cần trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi dùng thuốc cản quang.
Chụp CT có thuốc cản quang: khi nào cần dùng?
Bác sĩ sẽ chỉ định chụp CT có thuốc cản quang trong các trường hợp:
- Nghi ngờ u, viêm, áp xe, tổn thương mô mềm
- Khảo sát mạch máu: não, tim, phổi, tạng, chi
- Đánh giá cơ quan nội tạng cần độ tương phản cao
- Theo dõi tiến triển bệnh lý hoặc sau điều trị
- Nếu chỉ chụp để sàng lọc đơn giản, bác sĩ có thể chỉ định chụp không thuốc để giảm phơi nhiễm và tránh rủi ro không cần thiết.
Những ưu điểm khi chụp CT tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông
Một trong những nỗi lo lớn nhất của người bệnh khi chụp CT là phơi nhiễm tia X và nguy cơ dị ứng thuốc cản quang. Tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hai lo lắng này gần như được xoá bỏ nhờ việc ứng dụng máy CT Photon – công nghệ CT hiện đại nhất hiện nay.
- CT Photon sử dụng công nghệ đếm photon trực tiếp, cho phép thu nhận tín hiệu chính xác và đầy đủ hơn nhiều so với CT truyền thống. Nhờ đó liều tia X giảm rõ rệt, mức bức xạ tương đương bức xạ tự nhiên ngoài môi trường; an toàn cho trẻ em, người cao tuổi và người cần chụp nhiều lần, đồng thời giúp giảm đáng kể các rủi ro liên quan đến bức xạ, đặc biệt với bệnh nhân phải theo dõi bệnh lâu dài như bệnh tim mạch, ung thư, bệnh lý mạn tính.
- Máy giảm tới 68% lượng thuốc cản quang. Đây là ưu điểm vượt trội nhất khi chụp CT tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông. Nhờ khả năng phân tích phổ năng lượng vượt trội, CT Photon vẫn cho hình ảnh sắc nét dù dùng ít thuốc cản quang hơn tới 68% so với máy CT thông thường.
Điều này giúp giảm nguy cơ suy thận giảm phản ứng dị ứng, giảm cảm giác khó chịu khi tiêm thuốc, tăng an toàn cho người có bệnh nền (đái tháo đường, thận mạn, cao tuổi)
- Hình ảnh siêu sắc nét, phát hiện tổn thương cực nhỏ. Dù giảm thuốc và giảm tia X, CT Photon vẫn cho độ phân giải hình ảnh rất cao quan sát rõ mạch máu li ti, phát hiện tổn thương nhỏ, vi tổn thương, khối u kích thước nhỏ, đánh giá tạng và mạch máu toàn diện.
CT Photon đặc biệt hiệu quả trong tầm soát đột quỵ, tầm soát ung thư sớm, chẩn đoán tim mạch – tiêu hóa – tiết niệu – cơ xương khớp
- Quy trình chụp CT Photon tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông an toàn, khoa học, nhanh chóng
Bệnh viện Đa khoa Phương Đông xây dựng quy trình chuẩn: Thăm khám và đánh giá chỉ định; xét nghiệm chức năng thận trước tiêm thuốc; chụp nhanh, thao tác nhẹ nhàng; kết luận bởi bác sĩ chẩn đoán hình ảnh giàu kinh nghiệm; người bệnh được theo dõi kỹ trước – trong – sau chụp, đảm bảo an toàn tối đa.
CT Photon thế hệ mới nhất đem đến nhiều ý nghĩa trong chẩn đoán, điều trị tại BVĐK Phương Đông
Kết luận
Nội dung trên đã trả lời cho câu hỏi “Thuốc cản quang là gì”. Hiểu đơn giản thuốc cản quang là công cụ quan trọng giúp tăng độ chính xác của chụp CT và nhiều phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác. Dù có một số tác dụng phụ, hầu hết đều nhẹ và có thể kiểm soát.
Nhờ ứng dụng công nghệ CT Photon, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đã nâng mức an toàn lên một chuẩn mới: giảm phơi nhiễm bức xạ, giảm 68% thuốc cản quang, hình ảnh siêu nét, an toàn vượt trội. Đây là lựa chọn lý tưởng cho mọi bệnh nhân cần chụp CT, đặc biệt là người có bệnh nền hoặc cần tầm soát định kỳ.
