Trật khớp cùng đòn là tình trạng khớp nối giữa xương đòn và xương bả vai bị mất độ vững thông thường do va đập mạnh khi làm việc, chơi thể thao hoặc tai nạn. Chấn thương có thể xảy ra ở nhiều mức độ, từ giãn dây chằng nhẹ đến tình trạng di lệch xương nghiêm trọng.
Trật khớp cùng đòn hay trật khớp cùng vai đòn là một chấn thương xảy ra tại khớp cùng đòn trên vai, khớp nối giữa xương đòn với xương bả vai. Khớp này là điểm kết nối duy nhất giữa xương bả vai với phần còn lại của cơ thể, đảm nhiệm chức năng duy trì vận động bình thường của vai.
Hình ảnh trật khớp cùng đòn
Chấn thương cùng đòn chiếm khoảng 4 - 12% tổng số ca sang chấn vùng đai vai, với tỷ lệ 3 - 4 ca/1000.000 người mỗi năm. Tình trạng này thường xuất hiện sau khi vấp ngã va đập trực tiếp vai xuống nền cứng, cánh tay áp sát vào ngực hoặc thân người.
Lực va đập mạnh có thể làm rách hệ thống dây chằng giữa mỏm cùng vai, xương đòn và mỏm quả, làm mất độ vững khớp theo chiều dọc hoặc ngang. Bệnh nhân có thể cần được can thiệp ngoại khoa, cải thiện cơn đau cũng như độ ổn định của khớp cùng đòn.
Trật khớp cùng vai đòn dễ xuất hiện ở các vận động viên, người tập luyện thường xuyên hoặc chơi các bộ môn thể thao như bóng chuyền, bóng rổ, bóng đá. Người lao động nặng nhọc hoặc người già xương khớp lão hóa cũng có thể gặp phải dạng chấn thương này.
Sau va đập, để nhận biết người bệnh có thể căn cứ vào các triệu chứng lâm sàng sau:
Triệu chứng nhận biết khớp cùng đòn bị trật
Khớp cùng đòn bị trật có thể xảy ra theo 2 cơ chế, trực tiếp hoặc gián tiếp:
Nhận diện đúng cấp độ trật khớp cùng đòn giúp bác sĩ tối ưu phác đồ điều trị, nên can thiệp bảo tồn hay phẫu thuật. Dưới đây là năm mức độ ảnh hưởng đến khả năng vận động của khớp vai.
Nếu trật khớp cùng đòn độ 1, người bệnh chỉ đau nhức ở khớp cùng quạ đòn, chưa lan sang vùng gian - quạ đòn. Hình ảnh chụp trên phim X-quang không tìm thấy các biểu hiện bất thường do mới ảnh hưởng đến dây chằng.
Khớp cùng đòn vai bị trật độ 1 thường chỉ đau nhức nhẹ
Trật khớp cùng vai đòn độ 2 khiến đầu xương đòn nhô cao nhẹ so với mỏm cùng vai, dùng lực ấn vào vùng quạ - đòn cảm nhận được cơn đau. Dây chằng khi này có thể bị giãn hoặc đứt một phần, chưa làm mất độ vững hoàn toàn.
Biểu hiện trật khớp cùng đòn độ 3 tương tự độ 2 nhưng đầu xương đòn gồ rõ dưới da. Khi này phim chụp X-quang đã có thể phát hiện chấn thương, hình ảnh đầu xương đòn cao hơn nhiều so với mỏm cùng vai, khoảng cách quạ - đòn tăng so với bên lành lặn.
Ở mức độ 4, cơn đau trật khớp rất dữ dội và gần như không thể cử động được tay, phần đầu ngoài xương đòn trật ra sau hoặc vào trong so với mỏm cùng vai. Chụp CT-Scan hoặc X-quang ở tư thế nách nhìn thấy tình trạng xương đòn di lệch rõ rệt.
Sang chấn khớp cùng đòn độ 4 gây cơn đau dữ dội, khó cử động tay
Cấp độ 5 là mức độ trật khớp nặng, vùng da chấn thương gồ rõ, đầu ngoài xương đòn lệch hẳn lên trên. Vai và cánh tay đau nhức nhiều, mất khả năng vận động thông thường. Phim X-quang cho thấy khoảng cách quạ - đòn tăng lên đáng kể so với bên lành.
Trật khớp cùng vai đòn độ 6 tương đối hiếm gặp nhưng là dạng chấn thương nặng và nguy hiểm nhất. Đầu ngoài xương đòn di lệch xuống dưới mỏm cùng vai và mỏm quạ, kèm theo tình trạng gãy xương đòn, xương sườn và tổn thương đám rối thần kinh cánh tay.
Dựa vào triệu chứng lâm sàng, khám trực tiếp vùng vai đòn có thể giúp bác sĩ đưa phán đoán mức độ gãy ban đầu. Tuy nhiên để khẳng định kết luận cũng như có thêm thông tin xác định phác đồ, người bệnh cần thực hiện thêm chụp X-quang.
Chẩn đoán chệch khớp cùng đòn qua hình ảnh X-quang
Tùy vào tình trạng chấn thương cụ thể bác sĩ sẽ chỉ định kỹ thuật chụp X-quang phù hợp với người bệnh. Công tác này đảm bảo đánh giá chính xác vị trí, mức độ trật khớp.
Dựa vào kết luận chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật. Trong đó chấn thương độ I, II và độ III nhưng có nhu cầu vận động ít thường được khuyến nghị khắc phục tại nhà.
Cách thức điều trị bảo tồn chủ yếu bao gồm dành thời gian nghỉ ngơi tuyệt đối, chườm mát giảm sưng. Trong 4 - 6 tuần đầu bệnh nhân có thể cần đeo túi treo tay, tránh tình trạng di lệch xương.
Đối với chấn thương độ III nhưng có mức vận động cao, độ IV, V hoặc VI, hướng can thiệp ngoại khoa mang lại hiệu quả rõ ràng hơn. Bệnh nhân có thể được:
Phẫu thuật chỉnh hình khớp cùng đòn vai bị chệch
Phương pháp tập vật lý trị liệu có thể được chỉ định kết hợp song song hoặc sau khi kết thúc điều trị. Việc vận động khớp vai dù thụ động hay chủ động đều hỗ trợ quá trình làm lành tổn thương, tăng sức mạnh cơ bắp.
Theo chuyên gia Cơ Xương Khớp - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, việc phòng ngừa chấn thương trật khớp cùng vai đòn cần bắt đầu từ những hoạt động sinh hoạt thường ngày. Lưu ý một số vấn đề sau:
Xem thêm: Bong gân và trật khớp trong chấn thương thể thao
Hướng dẫn phòng ngừa chấn thương khớp cùng đòn
Trật khớp cùng đòn tuy chưa ảnh hưởng trực tiếp đến xương nhưng nếu bỏ lỡ thời điểm vàng xử trí, bệnh nhân có thể đối mặt với nguy cơ mất chức năng vai vĩnh viễn. Bạn cần nhanh chóng di chuyển đến cơ sở y tế, tiếp nhận hướng dẫn khắc phục tại nhà hoặc phẫu thuật tái tạo cấu trúc khớp.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Viêm khớp không đặc hiệu là tình trạng sưng đau, cứng khớp nhưng không đủ tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh lý khớp cụ thể nhưng vẫn cần được kiểm...
