Vàng da ở trẻ sơ sinh: Phân biệt vàng da sinh lý và bệnh lý

Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

Vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý đều là kết quả của tăng bilirubin trong máu ở trẻ sơ sinh, tuy nhiên mỗi dạng có dấu hiệu nhận biết, mức độ nguy hiểm và cách xử lý khác nhau:

Phân biệt hai dạng vàng da có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm ở trẻ sơ sinh. Phụ huynh nếu nhận thấy trẻ có những biểu hiện nêu trên cần nhanh chóng thăm khám y tế, tiếp nhận điều trị chuyên sâu.

Các phương pháp điều trị vàng da

Điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh phụ thuộc vào nguyên nhân, loại bilirubin tăng trong máu gián tiếp hay trực tiếp. Dưới đây là gợi ý điều trị mà phụ huynh có thể tham khảo:

Với các trường hợp vàng da do tăng bilirubin gián tiếp

Vàng da do tăng bilirubin gián tiếp xảy ra khi có sự gia tăng phá hủy hồng cầu, giảm hoạt động men chuyển hóa bilirubin tại gan hoặc tăng tái hấp thụ bilirubin từ ruột vào máu. Tình trạng này thường gặp ở trẻ sinh non hoặc bất đồng nhóm máu với mẹ.

• Chiếu đèn: Là phương pháp đơn giản, an toàn và hiệu quả. Sử dụng ánh sáng màu xanh với bước sóng phù hợp để hỗ trợ chuyển hóa bilirubin trong máu và đào thải ra ngoài qua phân và nước tiểu.
• Thay máu: Các trường hợp vàng da nặng, thất bại với điều trị bằng chiếu đèn hoặc khi có các dấu hiệu bất thường về thần kinh, trẻ có thể cần được thay máu.

Điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh do tăng bilirubin gián tiếp

Với các trường hợp vàng da do tăng bilirubin trực tiếp

Vàng da do tăng bilirubin trực tiếp là tình trạng gan mất khả năng bài tiết mật, có thể kèm theo tắc nghẽn đường mật. Trẻ được can thiệp bằng một trong hai phương pháp dưới đây:

• Điều trị kháng sinh với trường hợp nhiễm trùng đường mật, viêm gan do vi khuẩn.
• Phẫu thuật với trẻ bị teo đường mật bẩm sinh, cần mổ nối mật và ruột để cải thiện chức năng gan mật.

Dự phòng vàng da ở trẻ sơ sinh

Để giảm thiểu nguy cơ trẻ chào đời bị vàng da, cha mẹ nên:

• Theo dõi và quản lý thai kỳ chặt chẽ, phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý bất thường trong thai kỳ, từ đó hạn chế các tình trạng sinh non, nhẹ cân, thừa cân, hoặc nhiễm trùng sơ sinh sớm,
• Cho trẻ bú sữa mẹ sớm và tích cực,
• Phòng trẻ phải có đủ ánh sáng để có thể theo dõi màu sắc da của trẻ.

Biện pháp phòng tránh trẻ sơ sinh bị vàng da

Một số lưu ý khi cha mẹ theo dõi vàng da cho trẻ

Hiện tượng vàng da rất dễ phát hiện bằng mắt thường trong điều kiện đầy đủ ánh sáng, nên hàng ngày bố mẹ cần quan sát màu da toàn thân của trẻ ở nơi sáng. Trong trường hợp khó nhận biết hãy ấn nhẹ ngón tay cái nên các vùng da của trẻ trong vài giây rồi buông tay và quan sát, nếu trẻ bị vàng da thì vùng da nơi ấn ngón tay sẽ có màu vàng.

Tắm nắng thông thường không thể điều trị được vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh. Ánh nắng mặt trời giúp cho cơ thể trẻ tổng hợp vitamin D, tránh còi xương, không mang lại tác dụng với lượng bilirubin trong cơ thể trẻ. Ngược lại, nếu tắm nắng quá lâu khiến trẻ tiếp xúc nhiều với tia cực tím, có thể khiến da trẻ bị tổn thương.

Tắm nắng không mang lại hiệu quả điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh

Vàng da ở trẻ sơ sinh không phải hiện tượng hiếm gặp, có thể do sinh lý hoặc tiến triển từ bệnh lý tiềm ẩn. Phụ huynh khi nhận thấy tình trạng bất thường về màu da của trẻ cần nhanh chóng thăm khám y tế và tiếp nhận điều trị kịp thời.