Viêm đại tràng giả mạc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm đại tràng giả mạc là gì?

Viêm đại tràng giả mạc hay viêm đại tràng Clostridioides difficile, đây là một bệnh lý ở đại tràng khá đặc biệt, bệnh chủ yếu liên quan đến việc sử dụng kháng sinh hoặc bị suy giảm hệ miễn dịch, thường gặp chủ yếu ở người lớn tuổi. 

Với sự phá vỡ hệ vi khuẩn bình thường của đường ruột khiến vi khuẩn Clostridium difficile phát triển quá mức. Vi khuẩn này tiết ra độc tố gây tiêu chảy và viêm đại tràng giác mạc. Trong một số trường hợp ít, các sinh vật khác cũng có thể gây ra bệnh. 

Viêm đại tràng giả mạc có liên quan đến tình trạng suy giảm hệ miễn dịch

Nguyên nhân gây ra viêm đại tràng giả mạc

Có một số nguyên nhân thường gây ra tình trạng viêm đại tràng giả mạc như: 

Sử dụng thuốc kháng sinh

Trong điều kiện thường, có nhiều loại vi khuẩn khác nhau ở đại tràng, chúng tồn tại với nhau trong sự cân bằng và tự nhiên. Tuy nhiên, sau khi sử dụng thuốc kháng sinh nhiều khiến các loại vi khuẩn bị mất đi. 

Viêm đại tràng giả mạc xảy ra khi vi khuẩn có hại có lượng lớn, lấn át các vi khuẩn có lợi, trong đó cụ thể là C. difficile sẽ phát triển quá nhanh, số lượng quá lớn. Vi khuẩn C. difficile tiết ra độc tố cao gây tổn thương đại tràng. 

Bất kỳ loại kháng sinh nào cũng có thể gây ra bệnh, tuy nhiên có một số loại kháng sinh có mối liên quan mật thiết như:

• Clindamycin, ampicillin, and cephalosporin là những kháng sinh hàng đầu liên quan đến bệnh lý này. Cephalosporins thế hệ hai, ba đặc biệt như cefotaxime, ceftriaxone, cefuroxime, cefixime (Suprax và  ceftazidime rất hay gặp.
• Fluoroquinolone, chẳng hạn như ciprofloxacin (Cipro), levofloxacin và moxifloxacin.
• Penicillin, chẳng hạn như amoxicillin và ampicillin.
• Clindamycin (Cleocin)

Hóa trị 

Bên cạnh thuốc kháng sinh, sử dụng thuốc hóa trị trong quá trình điều trị bệnh ung thư cũng có một trong những nguyên nhân gây ra mất cân bằng vi khuẩn đường ruột. 

Do bệnh lý

Người bệnh có tiền sử viêm loét đại tràng, bệnh Crohn cũng có nguy cơ bị viêm đại tràng giả mạc cao. 

Các triệu chứng thường gặp khi mắc bệnh

Biểu hiện của viêm đại tràng giả mạc thay đổi tùy theo mức độ tổn thương. Người bệnh có thể gặp triệu chứng từ nhẹ đến nặng, xuất hiện sau khi dùng kháng sinh vài ngày hoặc ngay cả khi đã ngừng thuốc một thời gian.

Mức độ nhẹ

Ở giai đoạn nhẹ, cơ thể bắt đầu phản ứng khi hệ vi khuẩn đường ruột mất cân bằng. Một số triệu chứng thường gặp gồm:

• Tiêu chảy không tự kiểm soát, phân lỏng hoàn toàn kéo dài từ hai ngày, số lần đi ngoài nhiều hơn ba lần mỗi ngày
• Đau bụng từng cơn, cảm giác quặn thắt khó chịu
• Mệt mỏi và suy nhược do mất nước
• Chán ăn và cảm giác đầy bụng

Tiêu chảy là một trong những triệu chứng khá phổ biến đối với người bệnh

Mức độ nặng

Khi bệnh tiến triển nặng, niêm mạc đại tràng bị tổn thương rộng dẫn đến loạt triệu chứng nguy hiểm:

• Tiêu chảy dữ dội trên mười lần mỗi ngày, phân có thể lẫn máu hoặc mủ
• Đau bụng dữ dội, cảm giác quặn từng đợt khó chịu nổi
• Tim đập nhanh bất thường
• Sốt cao kèm buồn nôn kéo dài
• Dấu hiệu mất nước nặng khiến cơ thể suy kiệt nhanh
• Sụt cân rõ rệt
• Nguy cơ suy thận
• Số lượng bạch cầu tăng cao

Viêm đại tràng giả mạc có nguy hiểm không

Từ các biểu hiện lâm sàng nêu trên, có thể khẳng định viêm đại tràng giả mạc là bệnh lý tiêu hóa nguy hiểm. Nếu không được can thiệp y khoa kịp thời, người bệnh dễ gặp biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Mặc dù tiên lượng điều trị khá tốt nếu phát hiện sớm, bệnh vẫn có khả năng tái phát sau vài ngày hoặc vài tuần.

Điều quan trọng là khi xuất hiện các biểu hiện nghi ngờ, đặc biệt tình trạng tiêu chảy nhiều lần kèm sốt và đau bụng tăng dần, người bệnh cần đến khám tại cơ sở y tế để được điều trị theo phác đồ chuẩn. Việc tự ý điều trị tại nhà có thể khiến triệu chứng nặng hơn, tương tự như mức độ nguy hiểm của viêm đại tràng thiếu máu cục bộ.

Xem thêm:

• Viêm đại tràng thiếu máu cục bộ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
  

Các biến chứng của viêm đại tràng giả mạc

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây nhiều biến chứng đe dọa sức khỏe. Một số biến chứng quan trọng gồm:

• Mất nước nặng: Tiêu chảy nhiều lần khiến cơ thể thất thoát nước và điện giải. Người bệnh trở nên mệt lả, lừ đừ, da khô, huyết áp tụt. Trường hợp nặng có thể dẫn đến bất tỉnh, sốc hoặc hôn mê.
• Suy thận: Sự thiếu hụt nước kéo dài làm giảm lưu lượng máu đến thận khiến chức năng thận suy giảm. Người bệnh có thể gặp các vấn đề trong hệ tiết niệu như bí tiểu và nhiễm trùng đường tiểu.
• Phình đại tràng nhiễm độc: Vi khuẩn gây bệnh khiến nhu động ruột suy yếu. Khí và phân bị ứ đọng lâu ngày làm đại tràng bị giãn. Nếu không xử trí kịp, đại tràng có thể bị thủng gây nhiễm trùng ổ bụng vô cùng nguy hiểm.
• Tử vong: Tình trạng tiêu chảy nặng dẫn đến mất nước cấp, suy kiệt và nhiễm trùng lan rộng có thể đưa người bệnh đến nguy cơ tử vong nếu không được cấp cứu sớm.

Viêm đại tràng giả mạc có thể dẫn đến tình trạng suy thận nếu không được điều trị kịp thời

Phương pháp chẩn đoán và điều trị

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định bệnh và đánh giá mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ tiến hành các kỹ thuật sau:

• Xét nghiệm phân nhằm phát hiện độc tố hoặc sự hiện diện của vi khuẩn C difficile
• Xét nghiệm máu để kiểm tra số lượng bạch cầu hoặc các chỉ số viêm tăng cao
• Nội soi đại tràng và nội soi đại tràng sigma giúp quan sát trực tiếp niêm mạc ruột, nhận diện các mảng tổn thương màu vàng hoặc các vùng viêm sưng
• Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X quang hoặc CT bụng để tìm dấu hiệu phình đại tràng hoặc thủng ruột, thường áp dụng cho trường hợp có triệu chứng nặng

Phương pháp điều trị

Điều trị viêm đại tràng giả mạc tập trung vào việc loại bỏ tác nhân gây bệnh và phục hồi hệ vi sinh đường ruột.

• Ngừng sử dụng kháng sinh đang dùng: Ở nhiều trường hợp, chỉ cần dừng loại kháng sinh gây rối loạn hệ khuẩn đường ruột, triệu chứng đã có thể cải thiện rõ rệt.
• Sử dụng thuốc kháng sinh khác phù hợp: Nếu triệu chứng không thuyên giảm, bác sĩ sẽ chỉ định loại kháng sinh đặc hiệu với vi khuẩn C difficile. Thuốc có thể được dùng qua đường uống, tiêm tĩnh mạch hoặc đưa qua ống mũi dạ dày tùy theo từng mức độ bệnh.
• Cấy ghép phân từ người hiến khỏe mạnh: Đây là phương pháp hỗ trợ nhằm khôi phục hệ vi sinh đường ruột. Sau cấy ghép, người bệnh có thể được điều trị bổ sung bằng kháng sinh.
• Phẫu thuật: Áp dụng trong trường hợp có biến chứng nguy hiểm như suy nội tạng, vỡ ruột hoặc viêm phúc mạc.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị cuối cùng nếu người bệnh không đáp ứng thuốc

Viêm đại tràng giả mạc nếu không điều trị sớm có thể gây mất nước, rối loạn điện giải, hạ kali máu, suy kiệt và thủng đại tràng. Vì vậy việc thăm khám kịp thời là yếu tố quan trọng nhằm bảo vệ tính mạng người bệnh. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về tình trạng viêm đại tràng thiếu máu cục bộ. Nếu Quý khách có nhu cầu thăm khám và điều trị bệnh lý về đường tiêu hóa có thể liên hệ BVĐK Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.