Viêm khớp gối ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị

Viêm khớp gối ở trẻ em là gì?

Viêm khớp gối ở trẻ em là tình trạng tổn thương, viêm xảy ra ở đầu gối trẻ nhỏ. Bệnh làm tổn thương màng hoạt dịch và sụn khớp, khiến trẻ đau nhức mỗi khi vận động, ngay cả với những hoạt động đơn giản như đi lại, leo cầu thang hay chơi các bộ môn thể thao.

Viêm khớp gối ở trẻ em là một dạng tổn thương, viêm ở đầu gối trẻ nhỏ

Ước tính có khoảng 40% trẻ nhỏ được chẩn đoán mắc bệnh xương khớp có biểu hiện viêm, trong đó chủ yếu xuất hiện ở nhóm 3 - 5 tuổi và 8 - 12 tuổi. Bệnh không được quan tâm, điều trị đúng mức có thể gây loạt hệ quả nguy hiểm như biến dạng khớp, rối loạn tăng cưởng hoặc hạn chế chức năng vận động.

Phụ huynh tuyệt đối không xem nhẹ các dấu hiệu sưng đau, phù nề đầu gối ở trẻ nhỏ. Việc trì hoãn thăm khám hoặc tự ý điều trị tại nhà tạo điều kiện cho bệnh tiến triển mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển thể chất của trẻ.

Nguyên nhân gây viêm khớp gối trẻ em

Viêm khớp đầu gối trẻ nhỏ hình thành bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, phụ thuộc vào môi trường, cơ địa và yếu tố miễn dịch. Cụ thể:

Viêm khớp thiếu niên tự phát

Viêm khớp thiếu niên tự phát là loại viêm khớp phổ biến nhất ở trẻ nhỏ dưới 16 tuổi. Tình trạng này gây đau khớp dai dẳng, kèm theo sưng và cứng khớp. Triệu chứng bệnh có thể kéo dài trong vài tháng, thậm chí vài năm nếu không được can thiệp đúng cách.

Viêm khớp thiếu niên tự phát là nguyên nhân gây bệnh cho nhóm trẻ dưới 16 tuổi

Dạng viêm khớp tự phát này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như gặp vấn đề về tăng trưởng, tổn thương khớp. Hướng điều trị thường tập trung kiểm soát cơn đau, tình trạng viêm để cải thiện chức năng và ngừa tổn thương tiến triển.

Viêm khớp gối do nhiễm khuẩn

Viêm khớp nhiễm trùng là tình trạng đầu gối bị vi khuẩn xâm nhập, lây truyền từ bộ phận khác trong cơ thể hoặc do vết thương hở sau chấn thương. Trẻ sơ sinh có khả năng mắc bệnh cao, nếu không kiểm soát tốt có thể làm tổn thương sụn và xương trong khớp.

Viêm khớp nhiễm trùng không chỉ ảnh hưởng mạnh mẽ đến đầu gối, mà còn làm tổn thương hông, vai cũng như các khớp xương khác. Phụ huynh khi thấy khớp trẻ sưng đỏ, nóng kèm theo cảm giác khó chịu, sốt cần nhanh chóng thăm khám y tế.

Chấn thương khớp gối

Chấn thương khớp gối do tai nạn, va đập khi vui chơi, đứt dây chằng, rách sụn chêm đầu gối có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp ở trẻ. Đặc biệt dễ gặp với những trường hợp chậm trễ xử lý chấn thương hoặc can thiệp không đúng cách.

Trẻ bị viêm khớp đầu gối do chấn thương thể thao hoặc vui chơi

Lupus ban đỏ hệ thống

Lupus ban đỏ hệ thống là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm khớp gối ở trẻ em, thường xảy ra ở nhóm trẻ trên 15 tuổi. Bệnh không đơn thuần ảnh hưởng đến chức năng xương khớp, thậm chí còn đe dọa đến hoạt động nội tạng và da. Nghiêm trọng hơn với thể nặng, trẻ có thể tử vong.

Bệnh Lyme

Bệnh Lyme là một bệnh truyền nhiễm, với tác nhân chính vi khuẩn Borrelia Burgdorferi sống trên cơ thể chuột, chim, nai, hươu. Bệnh lây truyền sang người thông qua các vết cắn ve chân đen, ve hươu nhiễm bệnh.

Ở giai đoạn đầu vết cắn xuất hiện với tình trạng rát đỏ thông thường, khiến phụ huynh chủ quan hoặc coi nhẹ. Bỏ lỡ thời gian điều trị này, bệnh Lyme nhanh chóng tiến triển chỉ trong vài tuần, gây ra viêm khớp gối, thay đổi nhịp tim hoặc triệu chứng thần kinh bất thường.

Rối loạn di truyền

Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy mối liên hệ giữa yếu tố di truyền và bệnh cơ xương khớp, bao gồm viêm khớp gối trẻ nhỏ. Nếu trong gia đình có tiền sử cha mẹ, anh chị em ruột mắc bệnh, trẻ chào đời cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị viêm khớp gối

Viêm khớp đầu gối trẻ nhỏ thường diễn tiến âm thầm nên phụ huynh rất dễ bỏ qua, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Song nếu chú ý quan sát, cha mẹ vẫn có thể nhận biết hoặc nghi ngờ dựa trên các biểu hiện lâm sàng sau:

• Trẻ thường xuyên kêu đau khớp gối, đau tăng lên khi vận động,
• Cơn đau ban đầu nhẹ nhưng tái phát nhiều lần trong tuần hoặc tháng, càng để lâu cơn đau càng nghiêm trọng.
• Trẻ đau kèm theo các khớp cổ tay, khớp háng, khớp mắt cá chân.
• Khi mới thức dậy vào buổi sáng, con thường bị cứng khớp, gặp khó khăn khi co duỗi, động tác không đủ linh hoạt.
• Khi cử động khớp phát ra âm thanh răng rắc hoặc lục cục.
• Đầu gối sưng nề, biến dạng hoặc lồi hẳn ra ngoài.
• Với những trẻ chưa biết nói có thể mệt mỏi, khó ngủ, kém ăn hoặc sụt cân.
• Tình trạng viêm khớp gối nặng, trẻ có thể khởi phát cơn sốt cao.

Triệu chứng lâm sàng khi trẻ bị viêm khớp gối

Chuyên gia y tế khuyến cáo, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay từ những biểu hiện khó chịu đầu tiên. Ví dụ như cơn đau khớp gối kéo dài 2 - 3 ngày không thuyên giảm, tuyệt đối không đợi tình trạng trở nặng mới thăm khám.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán viêm khớp gối ở trẻ em là công tác quan trọng giúp truy tìm nguyên nhân gây bệnh. Đồng thời cung cấp dữ liệu xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, giảm nhẹ nguy cơ diễn tiến cũng như biến chứng ảnh hưởng đến vận động chi dưới.

Khi đến cơ sở y tế, trẻ sẽ được khám lâm sàng kết hợp lâm sàng để đánh giá chi tiết và cụ thể tình trạng bệnh. Cụ thể:

• Phương pháp xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang, chụp MRI, chụp CT khớp gối tìm nguyên nhân gây viêm khớp gối và đánh giá chi tiết tình trạng tổn thương tại khớp gối.
• Xét nghiệm máu, xét nghiệm dịch khớp cũng là một phương pháp truy tìm nguyên nhân gây bệnh, hỗ trợ theo dõi tình hình điều trị và diễn biến bệnh lý.

Điều trị viêm khớp gối ở trẻ em như thế nào?

Viêm khớp gối trẻ nhỏ tuyệt đối không thể điều trị tại nhà, cần được can thiệp chuyên sâu tại cơ sở y tế với chỉ định từ bác sĩ. Hướng can thiệp thay đổi theo từng thể trạng bệnh, độ tuổi hay mức độ viêm khớp.

Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh

Điều trị viêm khớp gối theo nguyên nhân là phương pháp tập trung loại bỏ triệt để bệnh lý nền. Ví dụ trẻ bị viêm khớp do nhiễm khuẩn, hướng can thiệp bằng chọc hút dịch khớp sẽ được ưu tiên nhằm loại bỏ sự tồn tại của vi khuẩn nội khớp.

Điều trị viêm khớp gối trẻ nhỏ theo nguyên nhân gây bệnh

Điều trị nội khoa bằng thuốc

Dùng thuốc điều trị viêm khớp gối ở trẻ là phương pháp được áp dụng phổ biến, bao gồm thuôc giảm đau, kháng viêm hoặc kháng sinh nhằm đẩy lùi triệu chứng bệnh. Khi trẻ uống thuốc cần có sự giám sát của phụ huynh, không tự ý tăng giảm liều lượng hoặc thay đổi đơn kê khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Vật lý trị liệu

Gợi ý vật lý trị liệu phù hợp với nhóm trẻ bị hạn chế hoặc mất khả năng vận động do viêm khớp gối. Các bài tập khi này có thể giúp trẻ khôi phục chức năng vận động nên phụ huynh cần chú ý về tần suất, cường độ và thời gian, đảm bảo phù hợp với tình trạng của trẻ.

Vật lý trị liệu với trẻ bị viêm khớp gối

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật được xem xét thực hiện cuối cùng khi hướng điều trị bảo tồn không đạt hiệu quả, viêm khớp gối vẫn tiếp tục tiến triển. Quyết định can thiệp ngoại khoa cần được đánh giá dựa trên nhiều khía cạnh, đặc biệt về sức khoẻ tổng thể của trẻ.

Biến chứng viêm khớp gối trẻ nhỏ

Viêm khớp gối ở trẻ em nếu được phát hiện sớm có thể chữa trị dứt điểm, hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng. Đổi lại, trẻ có thể bị ảnh hưởng lâu dài nếu phụ huynh chủ quan:

• Suy giảm chức năng vận động khớp, thậm chí mất khả năng vận động.
• Viêm khớp có thể dẫn đến những biến chứng liên quan đến tim mạch, nguy hiểm đến sức khoẻ.
• Trường hợp nặng gây teo cơ, dính khớp hoặc biến dạng khớp.
• Hệ luỵ không mong muốn nhưng vẫn có thể xảy ra, trẻ bị tàn phế hoặc bại liệt.

Cẩn trọng với những biến chứng viêm khớp gối

Chăm sóc giảm đau viêm khớp gối ở trẻ em

Khi bị viêm khớp gối, trẻ nhỏ phải đối mặt với nhiều triệu chứng khó chịu như đau nhức, sưng nề, vận động hạn chế. Chú ý chăm sóc kết hợp với phác đồ điều trị cũng là vấn đề phụ huynh cần lưu tâm, giúp con hồi phục hiệu quả và nhẹ nhàng.

• Trẻ bị viêm khớp gối cần được nghỉ ngơi, hạn chế những hoạt động mạnh dùng đến sức khớp gối.
• Trong sinh hoạt thường ngày, phụ huynh nên giúp đỡ con nhằm giảm tải áp lực lên đầu gối.
• Chườm nóng, chườm lạnh hay liệu pháp nhiệt hỗ trợ giảm sưng, cải thiện tình trạng nóng đỏ quanh khớp gối.
• Xoa bóp, massage nhẹ nhàng quanh khớp gối giúp giảm sưng, đau ở trẻ nhỏ, nên thao tác với một lực vừa phải.
• Dùng thuốc giảm đau theo đơn kể của bác sĩ, tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng.
• Vận động nhẹ nhàng, đi lại chậm rãi trong một khoảng thời gian nhất định, không nên kéo dài.
• Phụ huynh chú ý kiểm soát cân nặng của trẻ, tình trạng béo phì, thừa cân có thể dồn áp lực cơ thể lên khớp gối.
• Chế độ dinh dưỡng ưu tiên thực phẩm có lợi cho xương khớp như trái cây, rau xanh, sữa,... Song vẫn đa dạng những nhóm chất khác, đảm bảo sự phát triển toàn diện ở trẻ nhỏ.

Hướng dẫn chăm sóc giảm nhẹ triệu chứng viêm khớp gối trẻ em

Viêm khớp gối ở trẻ nhỏ không nên xem nhẹ, bệnh không được phát hiện và điều trị sóm có thể ảnh hưởng đến sự phát triển cơ xương khớp cũng như khả năng vận động của trẻ trong tương lại. Phụ huynh tuyệt đối không chủ quan, cần theo dõi sát sao các biểu hiện bất thường và thăm khám chuyên khoa trong thời gian sớm nhất.