Bệnh phù nề cổ họng: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Bệnh phù nề cổ họng là gì?

Bệnh phù nề cổ họng hay viêm họng phù nề là bệnh lý viêm nhiễm cấp tính ở niêm mạc họng, khiến các mô lympho, mạch máu và mô liên kết bị sưng nề. Phù nề họng có mức độ nghiêm trọng cao, có thể lan rộng và tác động sâu đến các mô họng như lưỡi gà, thành sau họng, amidan, vòm miệng mềm.

Bệnh phù nề cổ họng là tình trạng viêm nhiễm cấp tính ở niêm mạc họng

Tình trạng phù nề làm giảm chức năng hoạt động của đường hô hấp trên, khiến bệnh nhân khó thở hoặc khó nuốt. Bệnh thường khởi phát đột ngột, phát triển nhanh nên cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Phân loại mức độ viêm họng phù nề

Dựa vào tình trạng của bệnh, có thể phân loại mức độ sưng họng phù nề như sau:

• Bệnh phù nề cổ họng giai đoạn nhẹ: Các triệu chứng khó chịu có thể tự thuyên giảm sau vài ngày với chế độ chăm sóc, nghỉ ngơi điều độ hoặc dùng thuốc hạ sốt, giảm đau không kê đơn.
• Bệnh phù nề cổ họng giai đoạn trung bình: Triệu chứng bệnh khi này ảnh hưởng đến khả năng nói chuyện, ăn uống của người bệnh. Bệnh nhân cần thăm khám, nhận phác đồ điều trị bằng thuốc kháng viêm, giảm đau.
• Bệnh phù nề cổ họng giai đoạn nặng: Bệnh gây tình trạng khó thở, nuốt nghẹn; có thể diễn tiến nguy hiểm như áp xe amidan, viêm phổi, viêm tai giữa. Bệnh nhân cần được cấp cứu khẩn cấp, áp dụng liệu trình thuốc kháng sinh, truyền dịch và hỗ trợ hô hấp.

Phân loại tình trạng sưng nề cổ họng

Triệu chứng sưng họng phù nề

Phù nề họng làm khởi phát những triệu chứng khó chịu, đặc trưng mà bệnh nhân có thể nhận diện dễ dàng hơn viêm họng thông thường. Ví dụ như:

• Đau họng dữ dội với loạt cảm giác như nóng rát, bỏng rát, đau nhức họng. Cơn đau có thể lan lên tai, xuống cổ hoặc khi nuốt nước bọt, thức ăn, đồ uống.
• Nuốt khó cũng là biểu hiện điển hình của bệnh phù nề cổ họng. Bệnh nhân cảm thấy đau đớn, vướng mắc hoặc nghẹn ở cổ họng.
• Mất tiếng, khàn tiếng, giọng yếu do thanh quản, bộ phận dây thanh tâm bị viêm, phù nề.
• Sốt là phản ứng thông thường của cơ thể chống lại nhiễm trùng. Bệnh nhân có thể bị sốt lên tới 39 - 40 độ kèm tình trạng ớn lạnh, đau nhức, mệt mỏi toàn thân.
• Khó thở, thở nhanh, thở rít, tím tái, thở gắng sức là tình trạng cấp cứu khẩn cấp, cần được xử trí nhanh. Thường xuất hiện khi phù nề diễn tiến xuống thanh quản, đường hô hấp dưới.
• Đặc quánh nước bọt, chảy dãi do việc nuốt nước bọt khó khăn, phổ biến ở trẻ nhỏ.

Triệu chứng nhận biết tình trạng phù nề cổ họng

Nguyên nhân gây bệnh phù nề cổ họng

Bệnh phù nề cổ họng là một dạng viêm họng phổ biến, phát triển khi niêm mạc họng bị tổn thương. Mùa đông với điều kiện thời tiết thường thay đổi đột ngột, tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây hại xâm nhập.

Bảng dưới đây tổng hợp chi tiết các nguyên nhân gây bệnh:

Mỗi cá nhân cần chủ động tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh, có những biện pháp phòng ngừa cụ thể. Từ đó bảo vệ sức khỏe cá nhân một cách tối ưu, hiệu quả.

Ai có nguy cơ cao bị phù nề họng

Bệnh phù nề cổ họng có thể khởi phát ở mọi đối tượng, song nguy cơ cao ở nhóm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện.
• Người lớn tuổi có sức đề kháng yếu, tiền sử các bệnh lý như tiểu đường, tim mạch,...
• Người mắc các bệnh suy giảm miễn dịch như ung thư, HIV/AIDS, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
• Người sống trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc lâu ngày với hóa chất độc hại,...
• Bệnh nhân có tiền sử dị ứng với lông động vật, phấn hoa, bụi,...
• Người hút thuốc lá nhiều khiến hệ miễn dịch bị sụt giảm, dễ bị nhiễm trùng và khó phục hồi.

Đối tượng nguy cơ cao bị sưng nề cổ họng

Biến chứng bệnh phù nề cổ họng

Viêm họng phù nề là triệu chứng điển hình của viêm họng cấp, cần điều trị kịp thời trước khi diễn tiến sang giai đoạn mạn tính hoặc gây loạt biến chứng nguy hiểm:

Biến chứng cục bộ

Những biến chứng cục bộ điển hình gồm có:

• Áp xe quanh amidan do tình trạng nhiễm trùng lan rộng. Người bệnh có thể xuất hiện kèm theo các ổ mủ, gây đau nhức kèm tắc nghẽn đường thở.
• Áp xe, sưng tấy thành sau họng là biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng người bệnh.
• Viêm thanh nhiệt hay nắp thanh quản làm trầm trọng hơn tình trạng sưng phù, cản trở luồng không khí vào phổi.

Biến chứng khu vực lân cận

Vùng tổn thương không được điều trị tốt có thể lây lan viêm nhiễm sang các khu vực lân cận, gây:

• Viêm phế quản với loạt biểu hiện điển hình như ho có đờm, ho khan, khó thở, nặng hơn có thể hình thành viêm phổi.
• Viêm xoang gây nghẹt mũi, đau đầu, chảy dịch mũi, viêm xoang cạnh mũi.
• Viêm tai giữa ảnh hưởng trực tiếp đến thính lực người bệnh, người bệnh thường xuyên bị đau tai, sốt, chảy dịch.

Biến chứng lân cận nếu sưng phù nề cổ họng không được điều trị kịp thời

Biến chứng toàn thân

Loạt biến chứng toàn thân nghiêm trọng mà bất kỳ bệnh nhân nào cũng cần đề phòng:

• Sốt thấp khớp là biến chứng tự miễn do liên cầu khuẩn nhóm A tác động, không được điều trị kịp thời dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng về da, tim, khớp, hệ thần kinh trung ương.
• Viêm cầu thận cấp cũng là một biến chứng nguy hiểm do liên cầu khuẩn nhóm A gây nên.
• Nhiễm trùng huyết là tình trạng nhiễm trùng lan tràn, người bệnh có thể bị sốc nhiễm trùng dẫn đến suy đa tạng, ảnh hưởng đến tính mạng.
• Viêm màng ngoài tim/cơ tim khiến người bệnh đau ngực, khó thở, suy tim, rối loạn nhịp tim.

Phương pháp chẩn đoán

Để đi đến kết luận viêm họng phù nề, bệnh nhân cần trải qua các bước thăm khám cơ bản như sau:

• Thăm khám lâm sàng họng, amidan, hạch bạch huyết ở cổ.
• Xét nghiệm máu xác định số lượng bạch cầu, đánh giá tình trạng nhiễm trùng.
• Test liên cầu khuẩn phát hiện virus Streptococcus.
• Nuôi cấy vi khuẩn bằng mẫu dịch ở họng, tìm kiếm loại vi khuẩn gây bệnh.

Triệu chứng nguy hiểm cần gặp bác sĩ

Người bệnh nếu nhận các triệu chứng nguy hiểm dưới đây cần nhanh chóng thăm khám bác sĩ:

• Sưng tấy niêm mạc hầu họng, nuốt khó, khó khăn khi nói chuyện, dễ bị sặc nước hoặc đồ ăn.
• Viêm họng phù nề khiến người bệnh ho nhiều, gia tăng khi ngủ.
• Sốt cao khiến cơ thể mệt mỏi, khó chịu khắp cơ thể.
• Sờ thấy hạch giữa cằm.
• Chán ăn, mệt mỏi, suy nhược cơ thể.

Biểu hiện nguy hiểm cần thăm khám bác sĩ nhanh chóng

Biện pháp phòng ngừa

Viêm họng phù nề không ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, cần chủ động phòng ngừa với những hành động đơn giản sau:

• Đều đặn vệ sinh tai mũi họng, đặc biệt thường xuyên súc miệng bằng nước muối sinh lý.
• Khi giao mùa cần giữ ấm cổ họng nói riêng và cơ thể nói chung.
• Uống trung bình 2 lít nước mỗi ngày, tránh để cổ họng khô rát.
• Hạn chế tiếp xúc với những thực phẩm kích thích cổ họng như rượu bia, thuốc lá, nước đá, đồ cay nóng,...
• Không dùng chung đồ vệ sinh vùng đầu cổ với người khác.
• Thiết lập chế độ dinh dưỡng khoa học, cân bằng đảm bảo sức khỏe tốt.
• Hạn chế nói to hoặc nói quá nhiều, ảnh hưởng đến cổ họng.
• Rèn luyện thể dục thể thao hàng ngày, trung bình 30 - 60 phút.

Cách chữa viêm họng phù nề

Sưng họng phù nề cần được điều trị dứt điểm bởi chuyên gia y tế, phác đồ phù hợp với từng cá nhân. Bạn có thể tham khảo một số cách chữa viêm họng phù nề dưới đây:

Điều trị bằng thuốc

Để điều trị dứt điểm bệnh phù nề cổ họng bằng thuốc, bác sĩ sẽ căn cứ vào kết luận chẩn đoán, lên liệu trình thuốc phù hợp. Một số loại thuốc thường dùng bao gồm:

• Thuốc kháng sinh có công dụng kìm hãm, tiêu diệt các nhóm vi khuẩn, virus gây bệnh. Thường dùng nhất gồm có: Penicillin, kháng sinh nhóm Cephalosporin hoặc nhóm Macrolid,...
• Thuốc chống xung huyết, phù nề chỉ định với người có biểu hiện sưng tấy, nóng đỏ cổ họng. Alpha Chymotrypsin là loại thuốc kháng viêm, chống xung huyết được sử dụng rộng rãi.
• Một số loại thuốc khác như hạ sốt, giảm đau, kháng viêm,... cũng có thể được bác sĩ chỉ định sử dụng.

Hướng dẫn điều trị phù nề cổ họng bằng thuốc kê đơn

Điều trị bằng bài thuốc dân gian

Để tăng cường hiệu quả cho liệu trình điều trị bằng thuốc Tây y, người bệnh có thể áp dụng kết hợp một số bài thuốc dân gian tại nhà như:

• Uống trà lá bạc hà nóng mỗi ngày, trung bình 1 - 2 chén để làm dịu tình trạng sưng đau, tấy ở cổ họng.
• Uống trà mật ong và chanh làm dịu tình trạng giảm viêm, sưng đau. Bạn chỉ cần vắt nước cốt chanh, 2 thìa mật ong pha cùng 1 ly nước, khuấy đều trước khi uống.
• Uống trà gừng giúp làm ấm cổ họng, giảm ho hiệu quả mỗi ngày, thuyên giảm tình trạng viêm họng.

Bệnh phù nề cổ họng là hiện tượng viêm cấp tính ở niêm mạc cổ họng, có mức độ nghiêm trọng hơn viêm họng thông thường. Bệnh nhân không bị đe dọa về tính mạng nhưng các triệu chứng khó chịu có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, giảm chức năng nuốt và thở.