Bệnh zona thần kinh: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh zona thần kinh là gì?

Bệnh Zona thần kinh (tên gọi dân gian là bệnh Giời Leo) là một bệnh nhiễm trùng cấp do varicella zoster virus (VZV) gây ra. Bệnh có đặc điểm nổi mụn nước và bọc nước ở một bên, dọc theo đường dây thần kinh chi phối, thậm chí đau viêm dây thần kinh nhiều khi kéo dài cả sau khi vùng tổn thương da đã lành.

Hình ảnh bệnh zona thần kinh

Bệnh zona thường gặp ở người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch. Bệnh thường xuất hiện tại những vị trí như: Cổ-vai-cánh tay, trán-quanh mắt-đầu, liên sườn một bên tử ngực vòng ra phía sau lưng hoặc dọc từ hông đi xuống đùi dọc theo chiều của các dây thần kinh chi phối và thường chỉ có một bên cơ thể, nhưng các biệt có trường hợp có cả hai bên hay lan tỏa.

Biểu hiện bệnh zona thần kinh

Biểu hiện lâm sàng thường gặp của bệnh zona thần kinh thường gặp gồm:

Nóng rát và đau

Nóng rát và đau là hai dấu hiệu dễ nhận biết và đặc trưng nhất của bệnh zona thần kinh. Khi mắc bệnh, bạn sẽ cảm thấy đau nhức dọc dây thần kinh nửa bên người. Sau đó, cảm giác ngứa ngáy, nóng rát, phát ban và đau dữ dội hơn. Tuy nhiên, trước khi có triệu chứng nóng rát và đau thì thường có những biểu hiện đầu tiên là sốt nhẹ, người đau nhức, mệt mỏi.

Xuất hiện bọng nước chứa nhiều dịch

Triệu chứng tiếp theo của bệnh zona thần kinh sau khi nóng rát và đau chính là xuất hiện bọng nước to, bên trong chứa nhiều dịch. Những bọc nước này có hình tròn hoặc hình bầu dục, mọc rải rác hoặc thành từng dải và vệt ở dọc dây thần kinh. Ở giai đoạn đầu, các bọng nước căng và khó vỡ, sau một thời gian sẽ xẹp xuống và có thể nếu bị chạm phải, nhiều trường hợp để lại vết sẹo ở vùng da đó.

Sưng đau vùng lân cân và nổi hạch

Bên cạnh các cơ đau thần kinh, người bệnh còn bị sưng đau ở các vùng lân cận bị bệnh và nổi hạch. Đối với trẻ em, nhiều trường hợp có thể không đau như ở người lớn, nhất là ở người già sẽ thường bị đau dữ dội.

Dấu hiệu bệnh zona thần kinh - Tổn thương ở da chỉ ở một bên và có ranh giới rõ ràng

Ngoài những triệu chứng bệnh zona thần kinh điển hình nêu trên, người bệnh còn có thể gặp một số dấu hiệu khác như bị yếu cơ, cơ thể cảm giác ớn lạnh, đau đầu, đau nửa đầu.

Khi có một trong số những biểu hiện nêu trên, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để được khám, chẩn đoán bản thân có mắc phải zona thần kinh không. Đặt lịch khám hoặc liên hệ Hotline 19001806 để được trực tiếp bác sĩ chuyên khoa giỏi tại BVĐK Phương Đông thăm khám. 

Nguyên nhân gây zona thần kinh

Virus varicella zoster (VZV) thuộc chi Varicellovirus trong phân họ Alphaherpesvirinae của họ Herpesviridae là nguyên nhân gây ra bệnh zona thần kinh. VZV gây ra bệnh thủy đậu, sau đó virus này có thể tồn tại âm thần trong hệ thần kinh của người bệnh nhiều năm sau đó tái hoạt động trở lại và gây nên bệnh zona thần kinh.

Một số điều kiện thuận lợi khiến cho VZV tái hoạt động lại có thể kể đến như: bị chấn thương về mặt thể chất hoặc tinh thần, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, dùng thuốc ức chế miễn dịch, điều trị phóng xạ, suy giảm hệ miễn dịch, bị bệnh ác tính, nhiễm HIV… 

Bệnh zona thần kinh có nguy hiểm không?

Đối với người có hệ miễn dịch tốt, nếu được điều trị kịp thời và đúng cách thì các bọng nước sẽ xẹp dần, đóng vảy và bong ra, không để lại sẹo hay để lại di chứng gì. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đặc biệt là người bệnh bị suy giảm miễn dịch hay không được điều trị sớm thì tổn thương sẽ lan rộng, khiến lớp hạ bì có thể bị tổn thương, sau khi khỏi sẽ để lại sẹo, đau dai dẳng, kéo dài sau zona hoặc có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, viêm tủy, viêm mạch và nhồi máu não…

Trong đó, đau sau zona là biến chứng thường gặp nhất sau khi mắc bệnh zona thần kinh, gây ra tình trạng đau dai dẳng ở khu vực bị phát ban trong hơn 90 ngày sau khi bị phát ban. Tình trạng này có thể kéo dài hàng tuần, hàng tháng và thậm chí hàng năm. Tỷ lệ người bệnh mắc hội chứng đau sau zona tăng dần theo độ tuổi. Theo kết quả của một số nghiên cứu, tỷ lệ người mắc hội chứng đau sau zona tăng từ 5% ở người dưới 60 tuổi lên 10% ở người 60 - 69 tuổi và ở những người trên 80 tuổi là 20%.

Cách chữa bệnh zona thần kinh

Khi có các dấu hiệu của bệnh zona thần kinh, bạn nên gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh được các biến chứng không mong muốn. Tùy thuộc vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại thuốc phù hợp:

Thuốc kháng virus

Đây là loại thuốc có tác dụng làm chậm tiến trình phát ban, đặc biệt nếu bạn sử dụng trong vòng 72 giờ đầu tiên sau khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của bệnh zona thần kinh. Bên cạnh đó, thuốc kháng virus cũng có thể làm giảm nguy cơ các biến chứng do bệnh gây ra.

Thuốc kháng virus là một trong những loại thuốc điều trị bệnh zona thần kinh thường được chỉ định

Các loại thuốc kháng virus thường được sử dụng gồm Famciclovir (Famvir), Acyclovir (Zovirax) và  Valacyclovir (Valtrex). Nếu được chỉ định dùng một trong những loại thuốc này, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về tác dụng phụ của thuốc có thể gặp phải để thuận tiện theo dõi trong suốt quá trình sử dụng.

Thuốc giảm đau

Bệnh zona thần kinh sẽ gây đau và viêm, do đó bác sĩ có thể cho phép người bệnh sử dụng các loại thuốc giảm đau như Ibuprofen, Naproxen và Acetaminophen. Điều này giúp giảm bớt sự khó chịu và làm dịu đi các triệu chứng đau sau zona thần kinh.

Các loại thuốc khác

Trong những trường hợp bị đau dữ dội sau khi hết phát ban hoặc nhiễm trùng trong đợt bùng phát bệnh, bác sĩ có thể kê đơn những loại thuốc sau:

• Kem capsaicin: Đây là loại thuốc giúp giảm đau tại chỗ, bôi ở ngoài da. Khi sử dụng, người bệnh cần chú ý không để thuốc dính vào mắt.
• Thuốc chống co giật và động kinh: Gabapentin được dùng để giảm đau thần kinh sau bệnh zona cho người lớn.
• Thuốc gây tê: Thường dùng Xylocaine hoặc Lidoderm để giảm đau, dưới nhiều dạng khác nhau như dung dịch lỏng, kem bôi, dạng bột, xịt và miếng dán…
• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định trong trường hợp bội nhiễm vi khuẩn, thường dùng các kháng sinh bao phủ vi khuẩn gram dương như mardin, amoxcyciclin và oxaciclin.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Dù có tác dụng chủ yếu là điều trị trầm cảm nhưng một số loại thuốc thuộc nhóm này có khả năng giúp giảm đau sau khi da đã lành như amitriptyline, nortriptyline (Aventyl) và desipramine (Norpramin).

Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn còn băn khoăn bệnh zona thần kinh bôi thuốc gì

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc chứa chất gây mê và nghiện như narcotics hoặc tiêm corticosteroid để điều trị một số trường hợp bệnh zona thần kinh nặng.

Cách phòng ngừa zona thần kinh

Để phòng ngừa bệnh zona thần kinh thì mỗi người cần chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân bằng các biện pháp như:

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ dưỡng chất để cung cấp năng lượng giúp cơ thể khỏe mạnh, tăng cường sức đề kháng để “đẩy lùi” sự tấn công của virus gây bệnh là cách phòng tránh bệnh zona thần kinh hiệu quả nhất.
• Hình thành thói quen vận động thể chất, luyện tập thể thao là thói quen tốt giúp tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể khỏe mạnh chống lại sự xâm nhập của virus gây ra bệnh zona.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với mầm bệnh: Bệnh zona thần kinh có thể lây nhiễm khi tiếp xúc với người bệnh hoặc sử dụng chung các đồ dùng cá nhân như khăn mặt, gối, cốc… 
• Vệ sinh cá nhân, môi trường sống xung quanh sạch sẽ cũng là một cách để đảm bảo sức khỏe cho bản thân. Bạn nên vệ sinh sạch nhà cửa, chăn màn, đệm gối, ga giường… và cơ thể, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bệnh.
• Tiêm vắc-xin phòng bệnh thủy đậu: Hiện nay không có vắc-xin tiêm phòng bệnh Zona thần kinh nhưng có thể tiêm phòng thủy đậu để giảm tái phát Zona bởi vì virus Varicella-zoster tái hoạt động lại gây ra.

Tiêm phòng thủy đậu cũng được xem là một cách giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát Zona

Khi bị zona thần kinh thì cần kiêng gì?

Để bệnh nhanh khỏi và không để lại sẹo thì người bệnh cần lưu ý một số điểm sau:

• Người bị bệnh zona thần kinh nên kiêng ăn uống các thực phẩm có chứa ngũ cốc tinh chế, thực phẩm có nhiều đường, thực phẩm chứa Gelatin, acid amin Arginine, chất béo, đồ uống có cồn…
• Giữ cho vùng da bị tổn thương do bệnh được sạch sẽ, khô ráo, thông thoáng nhất có thể.
• Tắm nước mát hoặc chường lạnh lên vùng da bị bệnh để giảm đau và giảm ngứa.
• Hạn chế căng thẳng, stress trong cuộc sống, cố gắng cho tâm trạng luôn thoải mái, vui tươi. 
• Khi sử dụng các loại kem bôi hoặc nguyên liệu thiên nhiên để giảm ngứa, giảm đau thì cần phải tham khảo trước ý kiến của bác sĩ. Ví dụng như dùng kem dưỡng da calamine, bột đậu xanh, bột yến mạch…

Tóm lại, bệnh zona thần kinh tuy không quá nguy hiểm nhưng lại gây ra rất nhiều đau đớn, khó chịu, ảnh hưởng lớn đến chất cuộc sống sống của người bệnh. Vì thế, bạn nên có biện pháp điều trị bệnh càng sớm càng tốt, đồng thời việc phòng ngừa lây bệnh có người xung quanh cũng rất cần thiết.

Nếu bạn có dấu hiệu bệnh cần thăm khám và điều trị, vui lòng liên hệ đến tổng đài 19001806 để đặt lịch cùng bác sĩ hàng đầu tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông.