Chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL): Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

1. Chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL) là gì?

Chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL) là tình trạng tổn thương dây chằng bên trong, một trong những dây chằng chính của khớp gối. Tổn thương xảy ra có thể làm rách một phần hoặc đứt hoàn toàn dây chằng, làm mất cấu trúc giải phẫu vốn có.

Hình ảnh chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL)

Dây chằng giữa gối có cấu trúc dẹt, rộng, trải dài từ đầu trên xương cẳng chân đến mặt trong đầu dưới xương đùi. Loại dây chằng này có nhiệm vụ duy trì sự ổn định cơ học của khớp gối, kiểm soát các cử động quá mức và giới hạn phạm vi di chuyển của khớp gối.

Dây chằng bên trong gối thường xảy ra chấn thương khi chịu lực tác động mạnh từ phía ngoài đầu gối, phần dưới đùi hoặc phần trên cẳng chân. Nạn nhân sẽ cảm nhận nhanh chóng cơn đau nhức, thậm chí nghe thấy tiếng rắc ở khớp gối.

Phân độ chấn thương dây chằng bên trong gối

Tương tự các dạng chấn thương dây chằng khác, đứt MCL cũng được phân loại dựa theo mức độ rách của sợi collagen. Cụ thể như sau:

• Độ 1: Dây chằng đứt nhẹ, nạn nhân chỉ đơn giản bị bong gân đầu gối. Bạn có thể cảm thấy đau nhẹ, nhạy cảm khi ấn nhưng khớp gối vẫn ổn định.
• Độ 2: Dây chằng bị tổn thương nhiều hơn, có nguy cơ bị đứt một phần gây sưng đau rõ rệt. Tuy khớp gối vẫn hoạt động tương đối ổn định nhưng đã có dấu hiệu lệch khỏi cấu trúc ban đầu, hơi lỏng lẻo.
• Độ 3: Đứt hoàn toàn dây chằng MCL khiến khớp gối mất vững rõ rệt, cơn đau rõ rệt và sưng nhiều hơn. Nạn nhân có thể xuất hiện kèm theo các tổn thương cấu trúc khác quanh khớp gối.

Phân độ chấn thương dây chằng bên trong gối

Dấu hiệu đứt dây chằng bên trong

Ngay khi xảy ra va chạm dẫn đến đứt dây chằng bên trong, nạn nhân có thể xuất hiện các biểu hiện điển hình dưới đây:

• Đau nhức rõ ràng ở mặt trong khớp gối, tăng lên khi cử động xoay khớp gối.
• Cơn đau do chấn thương dây chằng thường xuất hiện âm ỉ, kéo dài, khiến người bệnh mất ngủ.
• Khi nâng gối bên chân bị thương có thể nghe thấy tiếng kêu lạ như rắc, bụp.
• Trường hợp nặng phạm vi vận động khớp gối có thể bị hạn chế, không hoạt động linh hoạt.

Nguyên nhân chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL)

Chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL) thường xảy ra do các động tác xoay, vặn, đổi hướng đột ngột hoặc va chạm trực tiếp với mặt ngoài đầu gối. Dạng chấn thương này tương đối phổ biến ở người chơi các bộ môn bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền và trượt tuyết.

Một số tình huống có thể làm tăng nguy cơ rách dây chằng giữa gối như:

• Chống một chân xuống đất và thay đổi hướng đột ngột.
• Chịu lực tác động mạnh từ bên ngoài đầu gối, ví du như tranh bóng trong bóng đá.
• Ngồi xổm sâu, nâng đồ vật nặng quá mức.
• Tiếp đất sai tư thế sau khi bật nhảy, khiến đầu gối phải chịu áp lực lớn.
• Duỗi gối quá mức, chủ yếu gặp ở vận động viên hoặc người tham gia bộ môn trượt tuyết.
• Lặp đi lặp lại một động tác ở khớp gối trong thời gian dài, khiến dây chằng đầu gối bị giãn và mất tính đàn hồi.

Một số nguyên nhân khiến dây chằng bên trong gối (MCL) bị đứt

Đứt dây chằng bên trong gối có nguy hiểm không?

Tùy theo mức độ rách mà có thể đưa kết luận chấn thương dây chằng bên trong gối nguy hiểm hay không:

• Chấn thương mức nhẹ: Nạn nhân vẫn có thể vận động được, khi di chuyển có thể sẽ cảm thấy hơi đau nhức.
• Chấn thương mức trung bình: Việc đi lại khi này trở nên khó khăn hơn, khớp gối hoạt động kém ổn định.
• Chấn thương mức nặng: Đầu gối người bệnh khi này rất lỏng lẻo, đau nhức dữ dội nên việc đi lại gần như là không thể.

Đứt dây chằng bên trong gối có thể ảnh hưởng đến chức năng vận động

Dù chấn thương ở mức độ nào, người bệnh cũng đều cần được chăm sóc y tế kịp thời, đúng cách để giảm tải áp lực lên đầu gối. Trường hợp kéo dài thời gian điều trị, bạn có thể đối mặt với nguy cơ biến chứng sai lệch hoặc khó phục hồi.

Chẩn đoán chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL)

Phần lớn các chấn thương dây chằng bên trong gối được xác định thông qua việc thăm khám lâm sàng. Bác sĩ tiến hành bài kiểm tra đơn giản, bằng cách gập nhẹ đầu gối và tác động lực lên vùng khớp để kiểm tra độ vững.

Trong trường hợp đầu gối bị lỏng lẻo, hoạt động không còn ổn định có thể gợi ý dây chằng MCL bị tổn thương. Tuy nhiên để xác định cụ thể mức độ rách, phát hiện tổn thương kèm theo trong khớp gối, bệnh nhân cần thực hiện thêm các xét nghiệm hình ảnh như:

• Chụp MRI đánh giá mức độ tổn thương dây chằng, phát hiện các tổn thương phần mềm khác như sụn chêm, dây chằng chéo.
• Siêu âm xác định mức độ rách của dây chằng bên trong gối, kiểm tra vùng mô mềm quanh khớp có bị tổn thương hay không.
• Chụp X-quang đầu gối nhằm loại trừ khả năng gãy xương, một số tổn thương xương khác kèm theo dây chằng.

Xem thêm: Chấn thương sụn chêm: Nguyên nhân, triệu chứng, chấn đoán và điều trị

Phương pháp chẩn đoán mức độ chấn thương dây chằng bên trong đầu gối

Điều trị đứt dây chằng bên trong

Đại đa số các trường hợp chấn thương dây chằng bên trong có thể tự phục hồi mà không cần can thiệp ngoại khoa. Do dây chằng này có mạng lưới cung cấp máu dồi dào, giúp quá trình làm lành vết thương diễn ra nhanh chóng.

Chăm sóc giảm nhẹ tại nhà

Đối với những chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL) nhẹ, bệnh nhân thường được hướng dẫn chăm sóc y tế tại nhà. Cụ thể:

• Chườm lạnh lên vùng đầu gối bị tổn thương, tránh dùng trực tiếp đá lạnh lên da khiến tình trạng chuyển biến nghiêm trọng hơn.
• Khi nằm nghỉ ngơi nên kê đầu gối cao hơn tim, đảm bảo lưu thông máu diễn ra thuận lợi.
• Dùng thuốc chống viêm không steroid để giảm sưng tấy, đau nhức.
• Tuân thủ chỉ định y tế về việc dùng băng nẹp cố định đầu gối, giảm nguy cơ tổn thương thứ phát.
• Dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, hạn chế các hoạt động mạnh và quá sức.
• Khi di chuyển nên dùng thêm nạng, giúp giảm áp lực tác động lên đầu gối.

Vật lý trị liệu

Đối với những chấn thương độ nặng trung bình hoặc sau giai đoạn phẫu thuật, bác sĩ thường khuyến nghị bệnh nhân tập phục hồi chức năng. Các bài tập chuyên sâu sẽ giúp bạn tăng cường sức mạnh cơ đùi, từ đó cải thiện độ ổn định của khớp gối.

Vật lý trị liệu hỗ trợ quá trình hồi phục dây chằng bên trong gối

Ngoài ra, vật lý trị liệu còn đóng vai trò ngăn chặn nguy cơ cứng khớp, hoặc tái chấn thương trong tương lai khi hoạt động thể thao. Tuy nhiên trong thời gian đầu, bạn nên tập luyện với chuyên gia hoặc kỹ thuật viên chuyên môn, đảm bảo thực hiện đúng các động tác.

Phẫu thuật

Phẫu thuật chủ yếu được áp dụng với trường hợp bị rách hoàn toàn dây chằng bên trong đầu gối, mất khả năng tự phục hồi. Trước khi can thiệp, bệnh nhân sẽ được tiến hành nội soi khớp để kiểm tra mức độ rách, đồng thời rà soát lại những tổn thương liên quan đến đầu gối.

Phòng ngừa đứt dây chằng bên trong gối

Giống phần lớn các chấn thương khác, đứt dây chằng bên trong gối rất khó để phòng ngừa hoàn toàn. Do nguyên nhân chủ yếu liên quan đến các va chạm đột ngột khi tập luyện thể thao, lao động hoặc tham gia giao thông.

Song những gợi ý dưới đây có thể giúp bạn phần nào giảm thiểu các yếu tố nguy cơ, từ đó bảo vệ sức khỏe đầu gối:

• Trước khi tập luyện luôn khởi động kỹ để làm nóng cơ thể, giúp dây chằng chắc khỏe và linh hoạt hơn khi vận động.
• Chú ý đi giày có kích thước vừa vặn, phù hợp với từng loại hình tập luyện, hỗ trợ cơ thể giữ thăng bằng và ổn định hơn.
• Khi mệt mỏi, yếu sức hoặc bị chấn thương đầu gối cần dành thời gian nghỉ ngơi, tránh hoạt động quá sức.
• Hạn chế chạy, nhảy trên bề mặt gồ ghề, thiếu bằng phẳng, làm tăng nguy cơ trẹo đầu gối hoặc té ngã.
• Thiết lập chế độ dinh dưỡng cân bằng, giúp cơ thể bổ sung đầy đủ dưỡng chất có lợi cho sức khỏe xương khớp như canxi, vitamin D.

Biện pháp phòng ngừa chấn thương dây chằng bên trong gối

Chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL) có thể phục hồi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bệnh nhân trong và sau thời gian điều trị cần tuân thủ hướng dẫn y tế, kết hợp các phương pháp nghỉ ngơi, vật lý trị liệu cùng dinh dưỡng để tối ưu hiệu quả phục hồi chức năng vận động khớp.