Chấn thương dây chằng đầu gối: Nguyên nhân và hướng điều trị

Phân độ chấn thương dây chằng đầu gối

Chấn thương dây chằng đầu gối được phân thành 3 cấp, thay đổi theo mức độ tổn thương dây chằng và sự ảnh hưởng đến tính ổn định của khớp gối. Phân loại chấn thương giúp tối ưu hiệu quả điều trị, xác định bệnh nhân nên áp dụng phương pháp bảo tồn hay can thiệp ngoại khoa.

• Độ 1: Tổn thương dây chằng nhẹ (hay còn gọi bong gân đầu gối), khớp gối sưng ít, không bầm tím và vẫn giữ được độ ổn định.
• Độ 2: Đứt một phần dây chằng, mức độ tổn thương vừa. Khi này cơn đau xuất hiện rõ rệt hơn, đầu gối bầm tím, sưng nề và có cảm giác lỏng lẻo khớp di chuyển.
• Độ 3: Đứt hoàn toàn dây chằng đầu gối, tình trạng tổn thương nặng. Bệnh nhân nghe được tiếng đứt gãy, đau nhức dữ dội ngay sau chấn thương. Đầu gối mất sự ổn định, lỏng lẻo rõ rệt, kèm theo biểu hiện lỏng lẻo và mất ổn định.

Phân độ chấn thương dây chằng đầu gối

Thực tế lâm sàng cho thấy tình trạng đứt dây chằng một phần rất hiếm gặp, gần như không xảy ra. Người bệnh chủ yếu gặp chấn thương độ 3, đứt hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn do vận động sai cách trong thời gian dài hoặc va đập mạnh.

Nhóm chấn thương dây chằng đầu gối thường gặp

Khớp gối hoạt động ổn định nhờ cấu tạo liên kết chặt chẽ giữa 4 dây chằng chính, gồm dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng bên trong và dây chằng bên ngoài. Mỗi dây chằng đều đảm nhiệm chức năng riêng, bất kỳ vị trí nào xảy ra chấn thương cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động khớp.

Dưới đây là nhóm chấn thương dây chằng đầu gối thường gặp:

Chấn thương dây chằng chéo trước (ACL)

Chấn thương dây chằng chéo trước (ACL) xảy ra khi người bệnh thay đổi hướng đột ngột, dừng lại quá nhanh, tiếp đất sai kỹ thuật hoặc va chạm với lực mạnh. Tình trạng thường gặp ở người tham gia các bộ môn thể thao cường độ cao như bóng chuyển, bóng rổ, bóng đá,...

Nhận diện chấn thương dây chằng chéo trước

Người bệnh có thể nhận biết ACL qua biểu hiện sưng đau đột ngột, sưng nề nhanh trong vài giờ, đầu gối lỏng lẻo và khó đứng vững. Nếu tình trạng này xảy ra ở người trẻ tuổi, chỉ định phẫu thuật có thể được xem xét, đảm bảo khả năng vận động cũng như sử dụng thể lực hiệu quả.

Chấn thương dây chằng chéo sau (LCP)

Dây chằng chéo sau được cấu tạo từ hai bó sợi, bó trước ngoài và bó sau trong nên rất chắc chắn và khỏe mạnh. Chúng đảm nhiệm vai trò ngăn cản xương chày trượt ra sau so với xương đùi và giữ khớp gối hoạt động ổn định.

Nhờ cấu tạo khỏe, dày hơn dây chằng chéo trước nên chấn thương dây chằng chéo sau LCP thường hiếm gặp. Tình trạng này chỉ xảy ra khi có lực va chạm mạnh trực tiếp vào mặt trước cẳng chân ở tư thế đầu gối đang gập.

Chấn thương dây chằng chéo sau ít gặp hơn chấn thương dây chằng chéo trước

Dạng chấn thương dây chằng chéo sau có thể xảy ra ở dạng cấp tính hoặc mãn tính:

• Cấp tính do tai nạn xuất hiện bất ngờ, đột ngột không báo trước. Người bệnh bị đau dây chằng sau đầu gối, sưng nhẹ và việc di chuyển thiếu tính ổn định.
• Mạn tính là hậu quả của chấn thương không được điều trị đúng cách, kéo qua qua nhiều ngày. Người bệnh khi này đối mặt với tình trạng yếu, mất ổn định khớp gối mỗi khi leo cầu thang, đứng lâu hoặc bước lùi.

Chấn thương dây chằng bên trong gối (MCL)

Chấn thương dây chằng bên trong gối thường gặp ở các vận động viên bóng chuyền hoặc bóng đá. Những động tác thể thao này ảnh hưởng trực tiếp đến khớp gối, khiến cấu trúc mặt ngoài cong lại và mặt trong mở ra quá mức, dẫn đến rách và tổn thương.

Bệnh nhân có thể nhận biết chấn thương MCL dựa vào các triệu chứng lâm sàng dưới đây:

• Mặt trong khớp gối đau nhức rõ rệt.
• Mỗi khi vận động, di chuyển cơn đau đầu gối tăng lên.
• Tình trạng đau thường âm ỉ, kéo dài liên tục, thậm chí ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Khớp gối lỏng lẻo, nghe được tiếng lạo xạo khi di chuyển.
• Bầm tím vùng da xung quanh vị trí tổn thương.
• Đi lại khó khăn do khớp gối kẹt cứng.

Đặc điểm nhận biết chấn thương dây chằng bên trong gối

Chấn thương dây chằng gối bên ngoài (LCL)

Dây chằng gối bên ngoài nằm ở mặt ngoài khớp gối, là cấu nối giữa xương đùi và đầu trên xương mác. Bộ phận này cũng đóng vai trò giữ mặt ngoài khớp gối ổn định, nhất là khi thực hiện tư thế xoay chân ra ngoài hoặc chịu lực ép từ bên trong.

Chấn thương LCL xảy ra khi đầu gối chịu một lực mạnh, đầy từ phía trong ra ngoài. Điển hình như va chạm khi chơi thể thao, tai nạn giao thông, tai nạn lao động ngã nghiêng về một bên.

Để được can thiệp kịp thời, người bệnh có thể căn cứ vào nhóm triệu chứng dưới đây:

• Mặt ngoài gối đau nhức, đau tăng lên khi vận động hoặc xoay người.
• Quanh khớp sưng nề, xuất hiện bầm tím với tình trạng chấn thương nặng.
• Khớp gối lỏng lẻo, mất ổn định khi đứng bằng 1 chân hoặc xoay chuyển hướng.
• Di chuyển khó khăn, mất thăng bằng khi lên xuống cầu thang hoặc đổi hướng đột ngột.

Triệu chứng chấn thương dây chằng gối bên ngoài

Cách chữa đau dây chằng đầu gối tại nhà

Dưới đây là một số gợi ý chữa đau dây chằng đầu gối tại nhà mà người bệnh có thể tham khảo. Tuy nhiên chỉ nên áp dụng với trường hợp chấn thương nhẹ, đã được chẩn đoán y tế:

• Nghỉ ngơi, hạn chế di chuyển, cử động mạnh đầu gối khiến cơn đau tiến triển. Khi đi lại nên sử dụng nạng, gây hoặc bám vào thanh hỗ trợ.
• Trong 24 giờ đầu sau chấn thương người bệnh nên chườm mát đầu gối 20 - 30 phút. Lặp lại cách này sau 3 - 4 tiếng để giảm sưng đau, duy trì thực hiện trong 2 - 3 ngày.
• Khi nằm hoặc ngồi nên nâng cao đầu gối bằng cách kê gối dưới chân.
• Tuân thủ chỉ định mang nẹp đầu gối giữa ổn định vùng tổn thương, bảo vệ khớp gối không bị di lệch thêm.
• Dùng thuốc giảm đau theo đơn kê của bác sĩ, không tùy tiện sử dụng ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Kiểm soát cơn đau, tình trạng sưng phù bằng các bài tập vật lý trị liệu chuyên sâu. Đồng thời hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng viêm gân, yếu cơ hoặc khó cử động.

Phương pháp điều trị hỗ trợ dây chằng đầu gối chấn thương tại nhà

Khi nào cần phẫu thuật dây chằng đầu gối

Trường hợp đứt hoàn toàn hoặc giãn quá mức dây chằng đầu gối sẽ được chỉ định phẫu thuật tái tạo bằng kỹ thuật hiện đại. Một số phương pháp được xem xét:

• Tái tạo dây chằng chéo trước với kỹ thuật một bó, hai bó, ghép gân đồng loại hoặc ghép gân tự thân.
• Tái tạo dây chằng chéo sau với kỹ thuật một bó, hai bó ba đường hầm, kỹ thuật tất cả bên trong, hai bó bốn đường hầm.
• Khâu sụn chêm, sửa sụn chêm với trường hợp người bệnh bị rách sụn chêm khớp gối.
• Nội soi khắc phục tình trạng viêm màng hoạt dịch khớp gối.

Phương pháp phẫu thuật phục hồi đau đầu gối do chấn thương dây chằng

Phòng tránh chấn thương dây chằng đầu gối

Rất khó để phòng ngừa tuyệt đối nguy cơ chấn thương dây chằng đầu gối, nhưng tình trạng này vẫn có thể hạn chế bằng một số cách dưới đây:

• Khởi động kỹ trước khi chơi thể thao.
• Tiếp đất đúng kỹ thuật sau khi bật nhảy.
• Tăng dần cường độ tập luyện để khớp gối quen dần, không nên vội vàng với bài tập khó hoặc kéo dài.
• Nên tập các bài hỗ trợ sức khỏe cơ bắp như squat, deadlift nhằm áp lực lên dây chằng.
• Thiết lập chế độ dinh dưỡng giàu protein, canxi, vitamin D để duy trì sự khỏe mạnh của cơ, xương, khớp và dây chằng.

Biện pháp phòng tránh nguy cơ tổn thương dây chằng đầu gối

Chấn thương dây chằng đầu gối xảy ra bởi nhiều nguyên nhân như lao động nặng, tập luyện sai tư thế hoặc tai nạn, ảnh hưởng trực tiếp để khả năng vận động và chất lượng cuộc sống người bệnh. Chuyên gia y tế khuyến cáo, nếu có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, bệnh nhân cần nhanh chóng đến cơ sở y tế thăm khám và tiếp nhận điều trị kịp thời.