Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), khoảng 1,4 triệu người Mỹ nhập viện mỗi năm do cơn đau thắt ngực không ổn định, trong đó tỷ lệ biến chứng tim mạch nghiêm trọng lên đến 20-30%. Đặc điểm của bệnh là những cơn đau xuất hiện bất ngờ, kéo dài hơn bình thường, ngay cả khi nghỉ ngơi. Vậy làm sao để nhận diện sớm các triệu chứng và đâu là những phương pháp điều trị mới nhất giúp kiểm soát bệnh hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết.
Cơn đau thắt ngực không ổn định là gì?
Cơn đau thắt ngực không ổn định (Unstable Angina – UA) là một dạng hội chứng mạch vành cấp (Acute Coronary Syndrome – ACS), đặc trưng bởi tình trạng thiếu máu cục bộ cơ tim nghiêm trọng nhưng chưa gây tổn thương hoại tử tế bào cơ tim như nhồi máu cơ tim. Đây là một tình trạng cấp tính, xảy ra khi lưu lượng máu đến tim bị suy giảm đáng kể do hẹp động mạch vành, thường do sự hình thành cục máu đông trên nền mảng xơ vữa.
Nhận biết đau thắt ngực không ổn định so với nhồi máu cơ tim không ST chênh lên và nhồi máu cơ tim ST chênh lên trên ECG
Không giống như đau thắt ngực ổn định, cơn đau thắt ngực không ổn định có thể xuất hiện bất ngờ, ngay cả khi nghỉ ngơi, và không liên quan trực tiếp đến mức độ gắng sức. Tính chất của cơn đau thường biến đổi khó lường, có thể kéo dài lâu hơn và đáp ứng kém với nitroglycerin. Về mặt sinh lý bệnh, tình trạng này phản ánh sự mất cân bằng nghiêm trọng giữa nhu cầu oxy của cơ tim và khả năng cung cấp máu của hệ tuần hoàn, báo hiệu nguy cơ cao dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc đột tử nếu không được can thiệp kịp thời.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và Hội Tim mạch Châu Âu (ESC), cơn đau thắt ngực không ổn định được phân loại cùng với nhồi máu cơ tim cấp trong nhóm hội chứng mạch vành cấp. Tình trạng này yêu cầu đánh giá y khoa khẩn cấp và theo dõi chặt chẽ vì có khả năng tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng trong thời gian ngắn.
Triệu chứng cơn đau thắt ngực không ổn định
Cơn đau thắt ngực không ổn định thường có biểu hiện đột ngột, dữ dội hơn so với đau thắt ngực ổn định và không theo quy luật nhất định. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Đau ngực kéo dài và dữ dội: Cảm giác đau nhói, đè nặng hoặc thắt chặt ở vùng giữa ngực, có thể lan lên cổ, hàm, vai, cánh tay (thường là tay trái) hoặc lưng. Cơn đau kéo dài hơn 10-20 phút và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi hoặc dùng nitroglycerin.
- Xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi: Không giống đau thắt ngực ổn định thường xảy ra khi gắng sức, cơn đau thắt ngực không ổn định có thể xuất hiện ngay cả khi không hoạt động.
- Mức độ đau tăng dần: Tần suất, cường độ và thời gian đau ngày càng tăng theo thời gian, có thể trở nên nghiêm trọng hơn mà không có dấu hiệu báo trước.
- Khó thở: Cảm giác hụt hơi, khó hít sâu hoặc thở gấp ngay cả khi không vận động.
- Vã mồ hôi lạnh, chóng mặt, buồn nôn: Do thiếu máu và oxy đến não, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, buồn nôn, choáng váng hoặc thậm chí ngất xỉu.
- Tim đập nhanh hoặc rối loạn nhịp: Hồi hộp, đánh trống ngực hoặc cảm giác tim loạn nhịp cũng có thể đi kèm.
Cơn đau thắt ngực không ổn định là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ nhồi máu cơ tim, vì vậy cần được cấp cứu và can thiệp y tế ngay lập tức.
Tham khảo:
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ra cơn đau thắt ngực không ổn định
Cơn đau thắt ngực không ổn định khởi phát do sự vỡ của mảng xơ vữa động mạch vành, làm cho động mạch bị tắc nghẽn, tạo ra cơn đau thắt ngực xuất hiện và biến mất một cách khó lường.
Các yếu tố tăng nguy cơ đau thắt ngực không ổn định bao gồm:
- Thói quen hút thuốc lá;
- Xơ vữa động mạch;
- Tăng huyết áp, nồng độ cholesterol trong máu cao, đái tháo đường, béo phì;
- Tiền sử gia đình có người bị bệnh;
- Tuổi tác, giới tính, chủng tộc cũng tạo nên nguy cơ gây đau thắt ngực không ổn định.
Người lớn tuổi cũng có nguy cơ xuất hiện cơn đau thắt ngực không ổn định
Biến chứng do cơn đau thắt ngực không ổn định
Nếu để tình trạng đau thắt ngực không ổn định kéo dài, không được cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng vô cùng nguy hiểm như loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, suy tim hay nghiêm trọng hơn là tử vong.
Chẩn đoán cơn đau thắt ngực không ổn định
Quá trình chẩn đoán cơn đau thắt ngực không ổn định sẽ cần thực hiện các xét nghiệm lâm sàng như:
- Xét nghiệm máu men tim (CK, CK – MB, Troponin T và I): Xét nghiệm này nhằm phân biệt với bệnh nhồi máu cơ tim. Đối với nhồi máu cơ tim, các men tim này tăng cao. Ngược lại, nếu đau thắt ngực không ổn định, các men tim này không thay đổi. Một số trường hợp có thể tăng men tim cho thấy dấu hiệu tiên lượng xấu.
- Điện tâm đồ: Xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán, giúp ghi lại hoạt động điện của tim và lưu lượng máu đến tim có bị giảm hay không.
- Siêu âm tim: Đánh giá chức năng tim, chức năng cơ tim và các bệnh lý thực tổn kèm theo.
- Nghiệm pháp gắng sức: Chẳng hạn như đi bộ trên máy chạy bộ, đạp xe tại chỗ, siêu âm tim gắng sức bằng thuốc. Phương pháp này được sử dụng trong trường hợp chưa thể chẩn đoán chắc chắn và thực hiện khi bệnh nhân đã điều trị ổn.
- Chụp mạch vành bằng đường ống thông: Giúp chẩn đoán chính xác mức độ hẹp mạch vành và tìm ra huyết khối (nếu có).
Điều trị cơn đau thắt ngực không ổn định
Điều trị cơn đau thắt ngực không ổn định bao gồm điều trị nội khoa và điều trị ngoại khoa: Đối với điều trị nội khoa sẽ ưu tiên việc dùng thuốc để chống ngưng kết tiểu cầu, giúp giảm triệu chứng đau ngực. Trong trường hợp người bệnh không đáp ứng điều trị nội khoa cần được can thiệp cấp cứu.
Điều trị can thiệp động mạch vành (nong hoặc đặt Stent)
Trường hợp có thể áp dụng phương pháp này bao gồm tổn thương ngắn, tổn thương ít mạch, không vôi hoá, không phải thân chung, chức năng thất trái còn tốt,....Để mang lại hiệu quả điều trị tối ưu, bên cạnh việc can thiệp động mạch vành, người bệnh cần phối hợp điều trị nội khoa.
Đặt stent mạch vành nhằm mục đích khôi phục lưu lượng máu ở nơi trước đây bị tắc nghẽn
Việc tiến hành đặt stent nong mạch sẽ được bác sĩ thực hiện bằng cách luồn một ống thông qua động mạch ở đùi hoặc cổ tay để đưa bóng vào, nong cho mạch rộng ra. Tiếp theo, bác sĩ sẽ đặt stent vào đoạn mạch tắc hẹp, giữ cho lòng mạch mở rộng và cải thiện lưu lượng máu chảy đến tim.
Phương pháp này thường được chỉ định trong trường hợp tổn thương nhiều thân động mạch vành mà đoạn xa còn tốt, tổn thương thân chung động mạch vành, các tổn thương phức tạp (vôi hoá, xoắn vặn, gập góc, chỗ chia nhánh,....) không thể can thiệp phương pháp nong hoặc đặt stent.
Trong phẫu thuật tim hở, bác sĩ sẽ lấy một tĩnh mạch hoặc một động mạch ở nơi khác trong cơ thể (ở chân hoặc ở ngực) để làm cầu nối, tạo đường đi mới cho máu nuôi tim.
Giải pháp phòng ngừa cơn đau thắt ngực không ổn định
Tránh căng thẳng và nghỉ ngơi điều độ, ngủ đủ giấc là yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa đau thắt ngực không ổn định
Để phòng ngừa các cơn đau thắt ngực không ổn định cũng như các bệnh mạch vành, các chuyên gia khuyến cáo người bệnh nên:
- Xây dựng lối sống lành mạnh, thường xuyên tập thể dục để giúp nâng cao đề kháng và tăng cường sức khỏe;
- Không uống bia, rượu, hút thuốc lá và các chất kích thích có hại;
- Lập kế hoạch làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh thức khuya kéo dài, tránh stress, căng thẳng;
- Thực hiện chế độ ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ vitamin và những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể;
- Duy trì cân nặng hợp lý, tránh tình trạng thừa cân, béo phì;
- Theo dõi và kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, đường huyết;
- Khám sức khỏe định kỳ 6 - 12 tháng và thực hiện nghiêm túc chỉ định điều trị của bác sĩ.
Khác với cơn đau thắt ngực ổn định thì đau thắt ngực không ổn định có thể xảy ra bất cứ khi nào trước khi cơn nhồi máu cơ tim xuất hiện. Nếu không có phương án dự phòng điều trị tốt, bệnh nhân sẽ có nguy cơ tử vong rất cao. Chính vì vậy, khi thấy dấu hiệu bất thường người bệnh cần đi khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân cũng như có biện pháp can thiệp kịp thời.
Nếu Quý khách có nhu cầu thăm khám và điều trị cơn đau thắt ngực không ổn định có thể liên hệ với Bệnh viện Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được bộ phận hỗ trợ và tư vấn nhanh chóng.
Kết luận
Đau thắt ngực không ổn định là một tình trạng khẩn cấp, đòi hỏi sự nhận diện nhanh chóng và can thiệp y tế kịp thời. Nhờ những tiến bộ trong y học, các phương pháp điều trị mới như can thiệp động mạch vành qua da (PCI) hay liệu pháp thuốc cải tiến đã mang lại hy vọng cho nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, việc chủ động bảo vệ sức khỏe bằng lối sống lành mạnh, kiểm tra tim mạch định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị là chìa khóa giúp kiểm soát bệnh lâu dài.