Đau đầu gối: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị

Đau đầu gối là gì?

Đau đầu gối là hậu quả của chấn thương đứt dây chằng, rách sụn hoặc các bệnh lý liên quan như viêm khớp, bệnh gút và nhiễm trùng. Phần lớn các tình trạng đáp ứng tốt với biện pháp tự chăm sóc tại nhà kết hợp vật lý trị liệu, nhưng cũng có trường hợp cần can thiệp phẫu thuật.

Đau đầu gối là hậu quả của chấn thương hoặc bệnh lý xương khớp

Khớp gối được cấu tạo từ ba xương chính, bao gồm đầu dưới xương đùi, xương bánh chè và xương chày. Bộ phận hoạt động dựa trên sự phối hợp chặt chẽ của dây chằng, sụn, bao khớp, gân và cơ.

Triệu chứng đau khớp đầu gối

Đầu gối bị đau có thể xuất hiện với cường độ, tần suất và vị trí khác nhau, thay đổi theo căn nguyên vấn đề. Hiện tượng này thường đi kèm với các triệu chứng sau:

• Vùng đầu gối đau nhức, sưng đỏ.
• Khi chạm tay vào cảm thấy ấm nóng.
• Khớp cứng, cử động khó khăn.
• Khớp gối mất tính ổn định.
• Khi vận động nghe được tiếng lách cách, lạo xạo.
• Hạn chế hoặc mất khả năng duỗi thẳng hoàn toàn đầu gối.
• Khớp gối biến dạng, sai lệch so với vị trí giải phẫu ban đầu.

Triệu chứng lâm sàng đi kèm với đầu gối bị đau

Đặc biệt, cần sớm thăm khám y tế gặp phải tình trạng dưới đây:

• Sưng đầu gối rõ rệt.
• Cảm nhận được đầu gối mất ổn định, đau nhức tăng dần.
• Đầu gối không thể chịu được trọng lượng cơ thể.
• Biến dạng nghiêm trọng tại đầu gối.
• Đầu gối không thể duỗi hoặc gập hoàn toàn.
• Sốt kèm theo đỏ, đau nhức.
• Đau nhức dữ dội khớp gối do liên quan đến chấn thương.

Đau đầu gối là bệnh gì?

Đau đầu gối xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như chấn thương thể thao, sinh hoạt, rối loạn cơ học hoặc các bệnh viêm khớp. Việc xác định đúng nguyên nhân là yếu tố hàng đầu để bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp và tối ưu hiệu quả.

Do chấn thương

Chấn thương đầu gối là nguyên nhân hàng đầu gây đau đầu gối, do có thể ảnh hưởng đến bất kỳ dây chằng, gân hoặc bao hoạt dịch quanh khớp. Phổ biến nhất có thể kể đến:

• Chấn thương dây chằng chéo trước (ACL): Là tình trạng rách dây chằng chéo trước, thường gặp người chơi bóng rổ, bóng đá hoặc các bộ môn yêu cầu thay đổi hướng đột ngột.
• Rách sụn chêm: Sụn chêm là lớp sụn dày, dai và có khả năng đàn hồi, hỗ trợ giảm xóc giữa xương đùi và xương ống chân. Chấn thương này có thể xảy ra nếu bạn thay đổi đầu gối đột ngột khi đang dồn lực lên chân.
• Viêm bao hoạt dịch đầu gối: Bao hoạt dịch là túi nhỏ chứa chất lỏng nằm xung quanh khớp gối, giúp dây chằng và gân trượt dễ dàng qua khớp.
• Viêm gân bánh chè: Xảy ra khi có sự kích ứng hoặc viêm tại một hoặc nhiều môi sợi dày nối cơ với xương. Chạy bộ, trượt tuyết, đạp xe hoặc bật nhảy là những bộ môn dễ gây ra nhóm chấn thương này.
• Gãy xương: Các xương cấu thành khớp gối có thể bị đứt gãy do vấp ngã, tai nạn lao động, tai nạn giao thông hoặc do loãng xương.

Nguyên nhân chấn thương khiến đầu gối đau nhức khó chịu

Do các vấn đề cơ học

Các rối loạn cơ học trong cấu trúc khớp là nguyên nhân hàng đầu khiến đầu gối đau nhức, khó chịu:

• Trật khớp xương bánh chè: Khi xương hình tam giác bao phủ xương bánh chè trượt khỏi vị trí ban đầu, thông thường ra bên ngoài đầu gối sẽ làm di lệch hoặc trật khớp.
• Hội chứng dải chậu chày: Xảy ra khi dải mô liên kết từ hông đến phía ngoài đầu gối bị căng quá mức, ma sát trực tiếp với phần ngoài xương đùi.
• Mảnh xương hoặc sụn lỏng lẻo: Một mảnh xương hoặc sụn có thể vỡ ra sau khi chấn thương hoặc quá trình thoái hóa tự nhiên, trôi tự do trong khoang khớp và cản trở chuyển động khớp gối.
• Đau hông, đau bàn chân: Khi người bệnh đau hông hoặc bàn chân thường có xu hướng thay đổi cách di chuyển để giảm áp lực lên khớp bị đau. Tuy nhiên dáng đi này lại vô tình ảnh hưởng lên khớp gối và gây đau.

Do bệnh viêm khớp

Ước tính có khoảng hơn 100 loại viêm khớp khác nhau, một số bệnh lý dễ ảnh hưởng trực tiếp đến đầu gối gồm có:

• Thoái hóa khớp xảy ra do quá trình hao mòn tự nhiên của sụn khớp theo thời gian, tần suất sử dụng. Bệnh thường gặp ở người già nhưng người trẻ vẫn có nguy cơ mắc nếu không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ.
• Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý tự miễn, có mức độ tàn phá khớp mạnh nhất. Bệnh có tính chất mạn tính, thường tiến triển theo từng độ với mức độ nặng nhẹ khác nhau, thay đổi theo thời gian.
• Bệnh gout là dạng viêm khớp do tích tụ tinh thể axit uric trong khớp. Dù thường ảnh hưởng đến ngón chân cái nhưng bệnh vẫn có thể ảnh hưởng, gây viêm đau tại khớp gối.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn là tình trạng khớp gối bị nhiễm trùng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sụn khớp. Bệnh lý thường đi kèm với tình trạng nhiễm trùng, đỏ tay, đau và sưng.

Một số bệnh lý xương khớp làm khởi phát cơn đau khớp gối

Các vấn đề khác

Hội chứng đau xương bánh chè là thuật ngữ để chỉ tình trạng cơn đau phát sinh giữa xương đùi bên dưới và xương bánh chè. Nhóm đối tượng thường gặp bao gồm vận động viên, người trẻ, người cao tuổi hoặc người sai lệch cấu trúc xương bánh chè.

Ai có nguy cơ bị đau buốt đầu gối

Mọi đối tượng đều có nguy cơ mắc bệnh, song tập trung hơn cả ở nhóm:

• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể dư thừa tạo áp lực lớn lên khớp gối, ngay cả khi thực hiện các hoạt động bình thường như lên xuống cầu thang, đi bộ. Béo phì cũng là yếu tố đẩy nhanh quá trình hao mòn sụn khớp, tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
• Cơ bắp thiếu linh hoạt hoặc sức mạnh: Cơ yếu, kém dẻo dai dễ khiến các khớp gối bị tổn thương. Đổi lại với những người sở hữu cơ bắp khỏe, ổn định việc thực hiện các hoạt động an toàn.
• Tiền sử chấn thương đầu gối: Nguy cơ đau đầu gối ở người từng bị chấn thương khớp gối cao hơn so với người khỏe mạnh, cần tập trung kiểm soát và phục hồi sau điều trị.
• Vận động viên, người lao động: Do đặc thù hoạt động thể chất với cường độ cao, lặp đi lặp lại thường xuyên tạo áp lực lên khớp gối.

Nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị đau khớp gối

Phương pháp chẩn đoán

Khám lâm sàng là bước đầu trong chẩn đoán nguyên nhân đau mỏi đầu gối, bác sĩ sẽ khai thác các triệu chứng kết hợp khám thực thể. Ví dụ:

• Kiểm tra khả năng di chuyển cẳng chân của bệnh nhân theo các hướng.
• Nghiệp pháp đánh giá cấu trúc dây chằng, gân cơ, dịch đầu gối như test Lachman, test ngăn kéo trước, bập bềnh xương bánh chè,...

Để khẳng định nghi ngờ, đưa kết luận cuối cùng bệnh nhân cần thực hiện thêm các xét nghiệm hình ảnh:

• Chụp X-quang phát hiện tình trạng gãy xương, thoái hóa khớp.
• Siêu âm quan sát cấu trúc mô mềm bên trong và xung quanh đầu gối.
• Chụp CT-Scan kiểm tra các vấn đề xung quanh xương, gãy xương nhỏ hoặc kiểm tra gout ngay cả khi khớp không bị viêm.
• Chụp MRI xác định chấn thương liên quan đến mô mềm như gân, sụn, cơ và dây chằng.
• Xét nghiệm máu, chọc dò khớp nếu nghi ngờ viêm hoặc nhiễm trùng.

Phương pháp chẩn đoán tìm nguyên nhân đầu gối bị đau

Điều trị đau nhức đầu gối

Sau khi xác định được nguyên nhân khiến đầu gối đau nhức, kết luận tổng quan về mức độ nghiêm trọng cùng tình trạng sức khỏe tổng thể, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn điều trị đúng cách.

Điều trị bằng thuốc

Với nguyên nhân do viêm khớp dạng thấp, bệnh gout, người bệnh thường được kê đơn dùng:

• Giảm đau: Paracetamol, Acetaminophen.
• Thuốc kháng viêm giảm đau không steroid: Aspirin, Diclofenac, Ibuprofen, Naproxen.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là một phương pháp điều trị hỗ trợ, giúp tăng cường sức cơ quanh đầu gối. Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn các bài tập phù hợp với tình trạng cá nhân, đảm bảo không quá sức khiến bệnh tình nghiêm trọng hơn.

Vật lý trị liệu hồi phục sức mạnh đầu gối

Với vận động viên, người luyện tập thể thao cần điều chỉnh tần suất hoặc kiểu chuyển động ảnh hưởng đến đầu gối. Bạn có thể xem xét thực hiện thêm các bài tập cải thiện tính linh hoạt, thăng bằng chi dưới.

Điều trị bằng thuốc tiêm

Một số trường hợp nhất định có thể được chỉ định dùng thuốc tiêm trực tiếp vào khớp:

• Thuốc Corticoid giảm triệu chứng của các đợt bùng phát viêm khớp, hỗ trợ giảm đau trong vài tháng.
• Acid Hyaluronic với kết cấu lỏng đặc tương tự dịch bôi trơn khớp tự nhiên, có khả năng cải thiện chức năng vận động và giảm đau.
• Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu PRP đã được nghiên cứu chứng minh có lợi cho người bệnh viêm khớp, hỗ trợ giảm viêm và thúc đẩy quá trình chữa lành.

Can thiệp ngoại khoa

Phẫu thuật là giải pháp phù hợp với những trường hợp chấn thương nặng, việc điều trị nội khoa bằng thuốc hoặc vật lý trị liệu không mang lại kết quả. Các phương pháp được xem xét thực hiện:

• Nội soi khớp nhằm loại bỏ, sửa chữa những sụn bị hư hỏng nặng hoặc tái tạo dây chằng bị rách.
• Thay khớp gối bán phần hoặc toàn phần là phương pháp sử dụng sụn nhân tạo (kim loại hoặc nhựa), thay thế cho phần xương hoặc sụn đã bị phá hủy.
• Cắt xương là kỹ thuật loại bỏ hoàn toàn phần xương hỏng khỏi xương đùi, xương ống chân, giúp khớp gối hoạt động tốt hơn và giảm nhẹ cơn đau.

Điều trị ngoại khoa với trường hợp tổn thương đầu gối nghiêm trọng

Đau đầu gối nên và không nên ăn gì?

Chế độ ăn uống không chỉ hỗ trợ mà còn đóng vai trò ngăn ngừa cơn đau nhức khớp gối. Đặc biệt với nhóm nguyên nhân viêm khớp, thoái hóa khớp hay gout, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp có thể cải thiện tình trạng viêm, đau hoặc sức khỏe tổng thể.

Để xây dựng thực đơn lý tưởng, người bệnh nên tham vấn ý kiến của bác sĩ chuyên khoa Cơ Xương Khớp và Dinh Dưỡng. Công tác này đảm bảo bạn không kiêng khem quá mức, làm mất cân bằng dinh dưỡng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nếu quý khách hàng đang tìm kiếm địa chỉ cung cấp đồng thời phác đồ khắc phục cùng giải pháp chăm sóc dinh dưỡng chuyên sâu, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là cơ sở y tế lý tưởng. Tại đây mô hình điều trị liên chuyên khoa được triển khai chặt chẽ, mọi bệnh nhân đều được theo dõi sát sao từ chẩn đoán, can thiệp đến phục hồi sức khỏe lâu dài.

Biện pháp phòng ngừa đau đầu gối

Sau điều trị đau đầu gối, người bệnh cần thiết lập lối sống lành mạnh nhằm kiểm soát chặt chẽ các bệnh lý, tránh nguy cơ tái phát. Một số gợi ý mà bạn có thể tham khảo:

• Duy trì lối sống tính cực, hạn chế căng thẳng, stress kéo dài.
• Nếu xuất hiện bất thường trong thời gian điều trị, cần nhanh chóng thăm khám y tế.
• Tái khám định kỳ để theo dõi diễn biến của bệnh, can thiệp kịp thời nên tình trạng chưa chuyên giảm.
• Dành thời gian nghỉ ngơi, hạn chế những hoạt động gây áp lực mạnh lên đầu gối.
• Chườm nóng hoặc chườm lạnh giúp các khớp thư giãn, cải thiện tình trạng cứng khớp hoặc sưng nề.
• Xoa bóp, massage kích thích lưu thông khí huyết, giúp nước và dưỡng chất được vận chuyển đến xương và sụn khớp.
• Nếu đang béo phì, thừa cân cần tập luyện nhằm giảm áp lực lên đầu gối.
• Hạn chế nằm nghiêng khi ngủ, nên nằm tư thế này nên đặt gối giữa hai đầu gối.
• Thể dục thể thao đều đặn để tăng cường sức mạnh cơ bắp, giúp khớp gối hoạt động linh hoạt trở lại.

Chủ động phòng tránh nguyên nhân gây đau đầu gối

Đau đầu gối là một triệu chứng phổ biến, gần như ai cũng từng trải qua ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên không đồng nghĩa người bệnh phải sống chung với các cơn đau, ngay khi có biểu hiện bất thường như sưng tấy, khó vận động, cứ khớp, bạn cần nhanh chóng thăm khám và tiếp nhận điều trị chuyên sâu.