Gãy cổ xương đùi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Gãy cổ xương đùi là gì?

Gãy cổ xương đùi là tình trạng vị trí giữa chỏm xương đùi và khối mấu chuyển bị va đập dẫn đến gãy. Đây là dạng chấn thương thường gặp ở người cao tuổi, liên quan đến tình trạng loãng xương hoặc do té ngã. Với người trẻ, nguyên nhân có thể đến từ tai nạn giao thông hoặc khi chơi thể thao.

Cổ chỏm xương đùi sở hữu những đặc điểm giải phẫu, chức năng quan trọng, nên gãy ở vị trí này được coi là nghiêm trọng, khó điều trị và dễ để lại các di chứng. Cụ thể:

• Xương đùi thuộc nhóm xương lớn, sở hữu hai hệ thống bè xương và bè quạt tại vùng cổ chỏm xương đùi cùng hệ cung nhọn tại mấu chuyển. Điểm tiếp giáp giữa hai hệ thống xương này là điểm yếu nhất của cổ xương đùi, rất dễ bị chấn thương.
• Mạng lưới động mạch nuôi chỏm xương đùi được đánh giá là nghèo nàn, vắt ngang qua cổ xương đùi nên khi vùng xương này bị gãy, phần lớn các mạch máu cung cấp dinh dưỡng đều bị tổn thương, làm tăng nguy cơ hoại tử.
• Cổ xương đùi nằm trọn trong bao khớp, khi xương bị gãy sẽ khiến lượng máu tích tụ lại trong bao khớp, tăng áp lực lên ổ khớp khiến mạch máu nuôi dưỡng bị tổn thương, làm trầm trọng hơn tình trạng hoại tử.

Những vị trí gãy xương đùi nghiêm trọng, khó điều trị

Nguyên nhân gãy xương cổ đùi

Gãy chỏm xương đùi ghi nhận bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là do chấn thương. Một số ít phát triển do liên quan đến bệnh lý, cần được chẩn đoán phân biệt kỹ lưỡng tại cơ sở y tế chuyên môn.

Chấn thương

Với người lớn tuổi, đôi khi chỉ cần một chấn thương nhẹ cũng có thể dẫn đến gãy xương. Đổi lại người trẻ tuổi thường xuất hiện với những thể nặng, đa chấn thương. Trong đó:

• Chấn thương trực tiếp xuất hiện khi người bệnh bị ngã đập trực tiếp vùng mông, hông xuống nền cứng, lực truyền đến cổ xương đùi làm gãy. Tuy nhiên cơ chế chấn thương này thường ít gặp, thường gặp ở bệnh nhân có chất lượng xương yêu.
• Chấn thương gián tiếp thường đến từ những tư thế đùi khép, tác động lên khớp gối hoặc bàn chân, tạo áp lực lớn dồn lên xương cổ đùi. Cơ chế chấn thương này thường gặp hơn cả, dễ gặp ở người trẻ.

Chấn thương là nguyên nhân hàng đầu khiên cổ xương đùi gãy

Bệnh lý

Nhóm bệnh lý có tiên lượng cao làm giảm chất lượng xương có thể điểm đến như loãng xương, viêm xương, u xương, ung thư di căn xương,... Nếu có tiền sử mắc các nhóm bệnh này, bệnh nhân nên chú ý sinh hoạt, đi lại cẩn thận tránh té ngã và bổ sung dưỡng chất.

Triệu chứng gãy cổ xương đùi

Không phải ai cũng đủ kiến thức để nhận biết cơn đau vùng cổ xương đùi, nếu xuất hiện những tình trạng dưới đây bạn cần nhanh chóng cấp cứu y tế:

• Sau ngã người bệnh cảm nhận được cơn đau vùng háng, tăng dần khi gõ dồn vào gót chân, hoặc khi ấn vào nếp lằn bẹn, hoặc khi xoay bàn chân.
• Không thể tự nhấc gót chân lên khỏi mặt đất, mất khả năng vận động một phần hoặc toàn phần.
• Bên chân bị gãy cổ xương đùi thường ngắn hơn bên còn lại, bàn chân xoay ra ngoài.
• Nhìn thấy chỏm xương đùi bị gãy trên phim X-quang khung chậu và khớp háng.

Dấu hiệu nhận biết cổ xương đùi bị đứt gãy

Phương pháp chẩn đoán

Trước khi đưa chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ thường khai thác tiền sử bệnh lý, triệu chứng, biểu hiện ở vị trí cổ xương đùi. Bệnh nhân có thể cần trả lời thêm các câu hỏi như:

• Hoàn cảnh xảy ra chấn thương, đã sơ cứu hay điều trị ở đâu chưa?
• Cơn đau xuất hiện khi nào, cường độ cơn đau, cơn đau giảm xuống hay tăng lên khi nào?
• Người bệnh có tiền sử bệnh lý nào khác không?
• Tiền sử bệnh lý gia đình ra sao?

Một số câu hỏi khai thác tình trạng, mức độ chấn thương gãy

Đối với gãy xương, bệnh nhân thường được chỉ định chụp X-quang để chẩn đoán tình trạng gãy xương, xác định chính trạng vị trí gãy. Tuy nhiên cũng có những trường hợp vết gãy nhỏ không nhìn thấy trên phim, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như CT, MRI.

Biến chứng cổ xương đùi bị gãy

Gãy cổ xương đùi là một trong những dạng chấn thương nghiêm trọng, nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến chứng theo từng cấp độ khác nhau:

• Biến chứng sớm thường bao gồm những biến chứng cấp tính xảy ra ngay khi gãy xương, liên quan tới tình trạng nằm hoặc bất động quá lâu.
• Biến chứng cấp tính thường bao gồm sốc mất máu, sốc do đau, tắc mạch mỡ, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tim mạch hoặc hệ hô hấp có sẵn ở người bệnh.
• Nếu nằm hoặc bất động lâu trong thời gian dài, bệnh nhân sẽ phải đối mặt với tình trạng huyết khối tĩnh mạch chi dưới, huyết khối động mạch phổi, loét tùy đè, nhiễm trùng, suy dinh dưỡng, teo cơ,...
• Các di chứng gãy chỏm xương đùi cần cẩn trọng như hoạt tử, tiên lượng kết hợp xương xấu, không chỉ gây đau mà còn tăng nguy cơ biến dạng chi, hạn chế hoạt động và sinh hoạt người bệnh.

Cảnh báo các di chứng, biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị

Điều trị gãy cổ xương đùi

Chuyên gia y tế luôn khuyến nghị việc điều trị gãy cổ xương đùi, giảm tối đa các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến khả năng vận động lâu dài. Để có hướng can thiệp phù hợp, bác sĩ cần căn cứ trên tình trạng sức khỏe, mức độ gãy, tìm ra biện pháp phục hồi hiệu quả nhất.

Dùng thuốc

Trước hết, bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc kháng viêm không steroid hoặc opioid để làm dịu cơn đau. Kết hợp với đó là các loại thuốc kê đơn như bisphosphonate, chống loãng xương khác để tăng mật độ khoáng chất và tăng độ vững chắc cho xương.

Điều trị triệu chứng đứt cổ xương đùi bằng thuốc

Với nhóm bệnh nhân bị đa chấn thương, có thể dùng đến các loại thuốc chống đông máu phòng huyết khối tĩnh mạch ở chân. Việc dùng thuốc cần được chỉ định bởi chuyên gia y tế, căn cứ dựa trên tình trạng thực tế.

Can thiệp bảo tồn

Những trường hợp gãy xương độ 1 và độ 2, được đánh giá sở hữu tiên lượng tốt thường được hướng dẫn điều trị bảo tồn bằng cách mang nẹp chống xoay, bó bột hoặc kéo liên tục trên giàn Braun. Tuy nhiên phương pháp này thường gây biến chứng nằm lâu, ít được áp dụng và chỉ thích hợp với trẻ nhỏ.

Điều trị ngoại khoa

Phần lớn các trường hợp gãy chỏm xương đùi cần được phẫu thuật, chỉ định vài ngày sau khi chấn thương. Mổ là phương pháp mang lại hiệu quả cao, giúp bệnh nhân sớm vận động trở lại, giảm thiểu các biến chứng do nằm lâu và bất động.

Hiện có hai hướng điều trị, tùy theo tình trạng sức khỏe và loại gãy xương:

• Kết hợp xương là kỹ thuật sử dụng đinh, vít, nẹp,... để cố định vị trí gãy xương, đẩy nhanh tốc độ liền xương. Phương pháp này ghi điểm với khả năng cố định vũng, bệnh nhân có thể vận động sớm sau mổ, ít biến chứng và bảo tồn được chỏm xương.
• Thay khớp háng gồm thay khớp háng bán phần và thay khớp háng toàn phần. Nếu bán phần không thay đổi ổ cối thì toàn phần can thiệp sâu toàn bộ bề mặt khớp ổ cối và xương đùi.

Điều trị chấn thương xương khớp tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Chuyên khoa Chấn thương & Chỉnh hình - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là địa chỉ tin cậy, cung cấp các dịch vụ khám và điều trị cơ xương khớp chuyên sâu. Cùng với đội ngũ chuyên gia lành nghề, việc ứng dụng công nghệ cao trở nên dễ dàng, giúp bệnh nhân sớm phục hồi khả năng vận động.

Đơn vị từng thực hiện thành công các ca chấn thương như phục hồi cánh tay sau 15 năm biến dạng, phẫu thuật dây chằng chéo hay giải cứu cánh tay trái của nữ sinh 22 tuổi bị tai nạn giao thông. Đây là minh chứng rõ nét về năng lực và tiềm năng của bệnh viện, nâng cao sự tin tưởng khi sử dụng dịch vụ.

Biện pháp phòng ngừa gãy cổ xương đùi

Gãy cổ xương đùi có thể chủ động phòng ngừa bằng cách:

• Hoạt động thể chất với cường độ phù hợp với thể trạng sức khỏe.
• Cân bằng dinh dưỡng trong khẩu phần ăn thường ngày, đặc biệt chú ý bổ sung vitamin, canxi và khoáng chất.
• Nếu mắc các bệnh về thị giác, cần điều trị dứt điểm, tránh đi lại gặp khó khăn, vấp ngã.
• Nhóm bệnh nhân thuộc nguy cơ cao cần chủ động tránh xa những yếu tố nguy cơ như sàn nhà trơn, chướng ngại vật,...
• Đều đặn khám sức khỏe định kỳ (ít nhất 6 tháng/lần), kịp thời phát hiện các vấn đề liên quan đến cơ - xương - khớp.

Chủ động phòng ngừa gãy cổ xương đùi bằng thói quen sinh hoạt lành mạnh

Gãy cổ xương đùi là một loại chấn thương ngay vùng xương đùi, nằm dưới khớp hông. Dù chấn thương mức độ nhẹ hay nặng, bệnh nhân đều cần được can thiệp y tế khẩn cấp, tránh làm gián đoạn nguồn cung cấp máu dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, tiêu biểu như hoại tử vô mạch.