Hội chứng chân không yên là một rối loạn thần kinh gây ra cảm giác khó chịu ở chân, đặc biệt vào ban đêm, khiến người bệnh không thể ngừng cử động để giảm bớt cảm giác bứt rứt. Điều đáng lo ngại là hội chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn liên quan đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Liệu có cách nào kiểm soát hiệu quả tình trạng này?
Hội chứng chân không yên là gì?
Hội chứng chân không yên (Restless Legs Syndrome - RLS), còn được gọi là bệnh Willis-Ekbom, được mô tả lần đầu vào năm 1685 bởi bác sĩ Thomas Willis. Đây là một rối loạn thần kinh đặc trưng bởi cảm giác khó chịu hoặc không thoải mái ở chân, kèm theo sự thôi thúc không thể cưỡng lại để di chuyển chúng. Các triệu chứng thường xuất hiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn vào buổi chiều và tối, đặc biệt khi người bệnh ở trạng thái nghỉ ngơi như ngồi hoặc nằm. Việc di chuyển chân thường giúp giảm bớt cảm giác khó chịu này.
Hội chứng chân không yên là một rối loạn ảnh hưởng đến một số người và khiến họ có nhu cầu cử động chân
Đối tượng có nguy cơ mắc hội chứng chân không yên
Tại Hoa Kỳ, có hơn 3 triệu trường hợp mắc hội chứng chân không yên mỗi năm (7 – 10%). Dạng rối loạn này có thể bắt đầu từ thời thơ ấu, nhưng chẩn đoán thường không được thực hiện cho đến khi sau khoảng 30 tuổi. Tỷ lệ hội chứng chân không yên ở trẻ nhỏ thấp hơn khoảng 50% so với người lớn.
Nữ giới có tỷ lệ bị RLS cao hơn nam giới trong nhiều nghiên cứu. Hầu hết sự khác biệt dường như liên quan đến sự gia tăng RLS khi mang thai. Sự khác biệt về giới tính là rất ít khi so sánh nam giới với phụ nữ không có thai.
Hội chứng chân không yên ở bà bầu
Ngoài ra, đối với các đối tượng mắc các bệnh lý hoặc các vấn đề liên quan tới sức khoẻ như bệnh lý rễ thắt lưng cùng, suy thận, thiếu sắt,...cũng có nguy cơ mắc hội chứng chân không yên.
Căn nguyên dẫn đến hội chứng chân không yên
Cơ sở sinh lý bệnh của hội chứng chân không yên vẫn chưa được hiểu đầy đủ, mặc dù các nghiên cứu đã xác định một loạt bất thường về hệ thần kinh trung ương và ngoại vi ở những bệnh nhân mắc rối loạn này.
Ở hội chứng chân không yên vô căn, sự rối loạn chức năng của hệ thống dopaminergic và lượng sắt dự trữ ở những vùng cụ thể trong não sẽ giảm đi. Có thể có sự di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường. Hiện đã có báo cáo ghi nhận cơ địa nhạy cảm khác nhau mắc RLS. Điều này cho thấy hội chứng có liên quan tới di truyền.
Các yếu tố nguy cơ gây nên RLS:
- Bệnh thận giai đoạn cuối, chạy thận nhân tạo;
- Thiếu sắt;
- Sử dụng đồ uống có cồn, chất kích thích: Rượu, nicotine, caffeine;
- Phụ nữ mang thai (đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ) do thay đổi hormone tạm thời trong cơ thể. Trong hầu hết trường hợp, các triệu chứng thường biến mất sau sinh khoảng 4 tuần.
- Bệnh lý thần kinh ngoại biên;
- Một số loại thuốc như: Thuốc chống buồn nôn ( prochlorperazine, metoclopramide), thuốc chống loạn thần (haloperidol, dẫn xuất phenothiazin), thuốc chống trầm cảm nặng làm tăng serotonin (sertraline, fluoxetine) và các loại thuốc cảm lạnh, dị ứng có chứa thuốc kháng histamin cũ (diphenhydramine).
Ngoài ra, tình trạng thiếu ngủ, ngưng thở khi ngủ cũng có thể kích hoạt thêm các triệu chứng ở người bệnh. Kiểm soát hoặc loại bỏ hoàn toàn các yếu tố này có thể làm giảm triệu chứng trên.
Xem thêm:
Các biểu hiện điển hình của hội chứng chân không yên
- Cảm giác khó chịu ở chân (đôi khi là ở cánh tay hoặc các bộ phận khác của cơ thể) thôi thúc di chuyển chân không thể cưỡng lại được để làm giảm cảm giác này.
- Gây ra cảm giác ngứa, ghim và kim hoặc bò lổm ngổm ở chân. Tình trạng sẽ trở nên tệ hơn khi nghỉ ngơi, đặc biệt khi nằm hoặc ngồi.
Các triệu chứng được kích hoạt khi người bệnh đang cố gắng nghỉ ngơi hoặc thư giãn
Đặc điểm của các cảm giác này bao gồm:
- Muốn cử động: Cảm giác này sẽ thuyên giảm khi ngồi dậy và cử động. Để chống lại cảm giác chân không yên có thể lắc nhẹ chân, căng chân, bước trên sàn nhà, đi bộ hoặc tập luyện.
- Khởi phát khi không hoạt động: Chẳng hạn như nằm hay ngồi lâu trong ô tô, máy bay hoặc rạp chiếu phim.
- Triệu chứng nặng hơn vào buổi tối
- Gây khó chịu suốt đêm. Bác sĩ thường gọi là rung giật cơ (hiện nay họ gọi chúng là cử động chân theo chu kỳ khi ngủ - PLMS). Bị PLMS, co và duỗi chân vô tình khi ngủ không biết đang làm gì thường ảnh hưởng tới giấc ngủ nếu nằm chung với người khác.
Phương pháp điều trị hội chứng chân không nghỉ
Cách chữa hội chứng chân không yên thường không bắt đầu ở những bệnh nhân có triệu chứng lẻ tẻ hoặc mức độ nhẹ. Có hai biện pháp điều trị chính thường được áp dụng là dùng thuốc và điều trị tại nhà, hiện nay, người bệnh thường được chỉ định nên phối hợp cả hai phương pháp trên để đạt được hiệu quả tốt nhất.
- Điều trị RLS bằng thuốc: Đối với các trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để làm giảm các triệu chứng của hội chứng chân không nghỉ. Một số loại thuốc bao gồm: Thuốc ức chế dopamin, thuốc chống loạn thần, thuốc benzodiazepine, thuốc bổ sung sắt kết hợp uống cùng vitamin C, thuốc khác (gabapentin).
- Thay đổi lối sống và duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh: Bao gồm việc không sử dụng caffeine, thuốc lá, rượu bia và thức ăn nặng trước khi đi ngủ. Đảm bảo cung cấp sắt trong bữa ăn hàng ngày thông qua các thực phẩm như thịt đỏ, rau xanh lá đậm, hạt và đậu. Nếu cần, có thể sử dụng thêm thực phẩm chức năng theo chỉ định của bác sĩ. Thường xuyên tập luyện thể dục điều độ, đặc biệt là các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng giúp giảm bớt các triệu chứng cũng như cải thiện chất lượng giấc ngủ. Đừng quên, uống đủ nước cơ thể cần mỗi ngày để hạn chế nguy cơ mất nước.
- Vật lý trị liệu: Các công nghệ trị liệu hiện đại và kỹ thuật trị liệu bằng tay được đánh giá là phương pháp hiệu quả giúp giảm căng thẳng và triệu chứng của RLS. Các loại máu bao gồm giao thoa, xung kích, laser và thiết bị tạo sóng có thể được sử dụng để giúp thư giãn cơ bắp, tăng cường lưu thông máu, giảm đau.
Nếu Quý khách có nhu cầu thăm khám và điều trị hội chứng chân không yên có thể liên hệ với Bệnh viện Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được bộ phận hỗ trợ và tư vấn nhanh chóng.
Kết luận
Hội chứng chân không yên không chỉ đơn thuần là cảm giác khó chịu ở chân mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo cho nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Dù chưa có cách chữa trị dứt điểm, nhưng nhờ các phương pháp điều trị kết hợp giữa thay đổi lối sống, dùng thuốc và điều chỉnh thói quen sinh hoạt, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng một cách hiệu quả.