Hội chứng quá kích buồng trứng và những điều chị em cần phải biết

Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS) là gì?

Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS) là biến chứng xảy ra ở người phụ nữ sau khi tiêm thuốc kích thích buồng trứng. Chẳng hạn như trường hợp phải tiến hành thụ nhân tạo (IUI) hay thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), việc kích thích sự phát triển của buồng trứng nhằm hỗ trợ tăng khả năng mang thai.

Hình ảnh siêu âm người bị hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS)

Ở người bình thường, mỗi chu kỳ chỉ có 1 nang trứng phát triển và sẽ rụng khi đạt kích thước khoảng 20 - 30 mm. Tuy nhiên, ở một số người sử sử dụng thuốc kích thích buồng trứng thì sẽ có nhiều nang trứng phát triển cùng lúc và đều có kích thước nhỏ hơn 20 mm. Lúc này, hội chứng quá kích buồng trứng xảy ra.

Theo thống kê, tỷ lệ phụ nữ làm thụ tinh trong ống nghiệm gặp phải hiện tượng quá kích buồng trứng khoảng 33%. Trong đó, chỉ có 1% sẽ tiến triển đến mức độ trung bình hoặc nặng. Phần đa bệnh nhân sẽ tự hết các triệu chứng của OHSS trong vòng 7 -10 ngày. Tuy vậy, không nên chủ quan với hội chứng này vì những triệu chứng trung bình đến nặng thường có biểu hiện khác trầm trọng.

Biểu hiện thường gặp của hội chứng quá kích buồng trứng

Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS) là một tình trạng bệnh lý động, mức độ của các triệu chứng phân độ có thể thay đổi chỉ trong vài giờ. Do đó, xác định mức độ các triệu chứng và xu hướng diễn biến của bệnh là rất quan trọng trong chẩn đoán và định hướng xử trí.

Theo thời điểm xuất hiện, hội chứng quá kích buồng trứng có thể thành 2 giai đoạn:

• Giai đoạn sớm: Triệu chứng xuất hiện trong 9 ngày sau khi chọc hút trứng (hoặc phóng noãn). Dạng này thường xảy ra ở người tiêm hCG để kích thích nang noãn trưởng thành.
• Giai đoạn muộn: Triệu chứng khởi phát từ ngày 10 sau chọc trứng. Dạng này chủ yếu được kích hoạt bởi hCG do nhau thai tiết ra.

Dựa trên biểu hiện lâm sàng và kết quả xét nghiệm chuyên sâu, hội chứng quá kích buồng trứng được phân ra thành 4 mức độ từ nhẹ đến rất nặng.

Bảng các biểu hiện của hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS)

Đối tượng có nguy cơ bị quá kích buồng trứng

Dưới đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ bị quá kích buồng trứng:

• Người trẻ dưới 35 tuổi.
• Nhẹ cân (chỉ số BMI dưới 18).
• Người mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
• Trước đây đã từng bị quá kích buồng trứng.
• Sử dụng FSH nhằm kích thích buồng trứng. 
• Nồng độ Estradiol trong máu > 6000 pg/ml trước tiêm hCG và tăng nhanh trong quá trình kích thích buồng trứng. 
• Có nhiều nang (>15 nang) ở 2 buồng trứng và có kích thước trung bình và nhỏ (12-14mm).
• Mang thai vừa tăng nguy cơ mắc OHSS muộn, vừa tăng thời gian, mức độ nghiêm trọng của hội chứng.

Hội chứng quá kích buồng trứng có nguy hiểm không?

Tưởng như không nguy hiểm nhưng hội chứng quá kích buồng trứng nếu không được theo dõi và đưa ra hướng can thiệp kịp thời thì có thể gây ra: 

• Shock giảm thể tích: Tình trạng thiếu máu nuôi trầm trọng do dịch trong lòng mạch máu thoát vào các khoang trống trong cơ thể.

• Xoắn buồng trứng: Buồng trứng càng to càng tăng nguy cơ bị xoắn ở bên trong ổ bụng. Biến chứng này có biểu hiện là hình ảnh buồng trứng lớn thêm trên siêu âm, buồn nôn, nôn, đau bụng, tụt huyết áp, thiếu máu và tăng bạch cầu tiến triển. Trường hợp này có thể cần can thiệp phẫu thuật để chỉnh sửa. 

• Thuyên tắc mạch máu: Đây là biến chứng thường gặp trong những bệnh nhân bị hội chứng quá kích buồng trứng nặng nhất. Các huyết khối làm tắc nghẽn các mạch máu (khoảng 75% ở tĩnh mạch và 25% ở động mạch) dẫn đến tổn thương thần kinh vĩnh viễn và đe dọa tính mạng người bệnh.

Quá kích buồng trứng diễn biến nặng có thể gây ra nguy hiểm cho người bệnh

Bị hội chứng quá kích buồng trứng thì xử lý thế nào?

Nguyên tắc điều trị hội chứng quá kích buồng trứng là điều trị nội khoa chủ yếu, hạn chế can thiệp ngoại khoa. Theo dõi điều trị tùy theo mức độ nặng, nhẹ của hội chứng OHSS:

Điều trị hội chứng quá kích buồng trứng nhẹ và vừa

Đối với hai mức độ này, bệnh nhân có thể theo dõi điều trị tại nhà. 

• Uống nhiều nước và ăn các thực phẩm nhiều chất đạm.
• Nghỉ ngơi, hạn chế vận động mạnh và giao hợp.
• Theo dõi: cân nặng, vòng bụng và lượng nước tiểu mỗi ngày.
• Tái khám khi có các dấu hiệu OHSS chuyển nặng: khó thở, nôn nhiều, không uống được nước, tiêu chảy, cân nặng và vòng bụng tăng nhanh, đi tiểu ít (<500ml/ ngày).

Uống nhiều nước giúp giảm các dấu hiệu của hội chứng đa nang buồng trứng

Nếu có dịch ổ bụng lượng vừa, tiên lượng tình trạng có thể nặng thêm thì có thể cần chọc dò ổ bụng sớm để giảm áp.

Điều trị hội chứng quá kích buồng trứng nặng và rất nặng

Người bệnh cần phải nghỉ ngơi tuyệt đối và nhập viện để điều trị. Tùy từng trường hợp, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị hiệu quả: 

• Tăng áp lực keo nội mạch.
• Cân bằng nước điện giải.
• Có thể chọc dẫn lưu ổ bụng giải áp khi có các biểu hiện như bụng quá căng, khó thở, thiểu niệu, ăn uống kém… 
• Chọc dò, dẫn lưu màng phổi và màng tim trong trường hợp nặng, khó thở, tràn dịch màng phổi, màng tim.
• Cân nhắc dùng Dopamin liều thấp với trường hợp quá kích buồng trứng có nguy cơ suy thận.
• Nếu tình trạng quá kích buồng trứng ngày càng nặng, không đáp ứng với các biện pháp điều trị , đe dọa tính mạng người bệnh thì có thể cân nhắc chấm dứt thai kỳ. 

Các cách giúp dự phòng quá kích buồng trứng

Hội chứng quá kích buồng trứng là một biến chứng khiến nhiều chị em lo lắng khi làm IUI, IVF. Việc dự phòng là điều vô cùng cần thiết để không xảy ra các điều kiện có thể gây quá kích buồng trứng.

Dự phòng cấp I 

Đối với những đối tượng có nguy cơ bị hội chứng quá kích buồng trứng trước khi làm kích thích buồng trứng:

• Sử dụng phác đồ với liều thuốc thích hợp.
• Sử dụng phác đồ Antagonist.
• Trong hỗ trợ giai đoạn hoàng thể, không sử dụng hCG. 
• Thực hiện nuôi trứng non trong ống nghiệm.

Dự phòng cấp II 

Đối với những đối tượng đáp ứng quá mức buồng trứng khi kích thích buồng trứng:

• Giảm liều hCG gây phóng noãn.
• Sử dụng GnRH đồng vận thay cho hCG để kích thích buồng trứng (36 giờ trước khi chọc hút trứng).
• Hủy chu kỳ.
• Không chuyển phôi và trữ phôi toàn bộ.

Để dự phòng và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của hội chứng quá kích buồng trứng, bạn nên lựa chọn các cơ sở hỗ trợ sinh sản có đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm. Từ đó, có thể thể phát hiện sớm nguy cơ xảy ra quá kích buồng trứng để đưa ra biện pháp xử trí phù hợp.

Thăm khám và đưa ra phác đồ cá nhân hóa 1:1 giúp giảm nguy cơ quá kích buồng trứng tại IVF Phương Đông 

Hiện nay, Trung tâm Trung tâm Hiếm muộn và Nam học công nghệ cao Phương Đông đang có tỷ lệ IVF thành công dẫn đầu cả nước. Đội ngũ bác sĩ, chuyên gia vững vàng chuyên môn, đã giúp nhiều gia đình “đón con yêu” sau 5 năm, 10 năm… mong chờ nhờ phác đồ điều trị cá nhân hóa 1:1 cho từng khách hàng. Bên cạnh đó, trung tâm còn có phòng lab tiêu chuẩn ISO 6 Class 1000 và hệ thống trang thiết bị hiện đại đáp ứng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tiên tiến nhất hiện nay giúp giảm tối đa nguy cơ quá kích buồng trứng.

Qua những chia sẻ trên, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hy vọng rằng đã mang đến cho quý khách những thông tin hữu ích về hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS). Để đặt lịch khám cùng chuyên gia hỗ trợ sinh sản, quý khách vui lòng liên hệ đến  Hotline 1900 1806 để được hỗ trong thời gian sớm nhất.