Lao cột sống lây truyền như thế nào? Biến chứng nguy hiểm nhất là gì?

Bệnh lao cột sống là gì?

Lao cột sống là tình trạng nhiễm khuẩn gây viêm ở đĩa đệm và đốt sống, do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Đây là một loại vi khuẩn có khả năng kháng cồn, kháng acid, có thể tồn tại trong cơ thể từ 3 - 4 tháng. Bệnh thuộc nhóm bệnh lao ngoài phổi và là bệnh lý nhiễm khuẩn xương khớp vô cùng nguy hiểm.

Lao cột sống hay còn gọi là mũ xương sống là bệnh lý khá thường gặp. Hiện nay, bệnh có thể điều trị khỏi khi phát hiện sớm

Tại Việt Nam, 65% bệnh nhân bị lao hệ xương khớp mắc bệnh lý này. Bệnh có thể xảy ra tiên phát ở cột sống hoặc thứ phát ở bệnh nhân lao phổi, lao hạch. Đa số các ca bệnh lao cột sống thường tập trung ở thắt lưng và vùng lưng. Bởi vi khuẩn lao thường tạo ra tổn thương ở hai đốt sống liền kề và đĩa đệm ở giữa. 

Hình ảnh cột sống của bệnh nhân dưới hình chụp X Quang và CT

Nguyên nhân dẫn đến lao cột sống là gì? Đường lây truyền như thế nào?

Như đã nhắc đến ở trên, nguyên nhân chính gây bệnh là do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Khi phát bệnh cũng là lúc cột sống bị vi khuẩn lao đi qua phổi hoặc hệ thống tiêu hoá sẽ theo đường máu hoặc bạch huyết đến khu trú tại một bộ phận của hệ thống cơ xương khớp. 

Lao là bệnh truyền nhiễm. có thể lây từ người sang người nếu nguyên nhân gây bệnh là lao phổi. Về cơ bản, quá trình lây nhiễm có thể diễn ra như sau:

• Vi khuẩn lao sau khi qua phổi hoặc hệ tiêu hóa sẽ theo đường máu hoặc bạch huyết
• Vi khuẩn di chuyển đến trú ngụ tại các đốt sống của xương sống
• Chúng liên tục sản sinh và dần ăn mòn thân đốt sống gây mục, gãy đốt sống và kéo theo hệ quả viêm đĩa đệm và đốt sống

Triệu chứng lao cột sống là gì?

Bệnh sẽ phá huỷ các đốt sống âm thầm nên các triệu chứng thường diễn ra rất chậm và mờ nhạt trong giai đoạn đầu như: Sốt nhẹ về chiều, lười hoặc chán ăn, giảm cân trầm trọng, cơ thể ốm yếu, mệt mỏi,...

Một số triệu chứng khác có thể kể đến như:

• Đau tại vị trí cột sống bị tổn thương: Ở thời điểm ban đầu vết đau âm ỉ và cơn đau tăng dần về chiều và đêm. Cơn đau thường khu trú ở khu vực đốt sống vùng ngực là lúc bị lao cột sống ngực. Nếu cơn đau càng dữ dội tức cột sống thắt lưng bị phá huỷ nặng khiến một hay hai chân co giật và đau lan theo rễ thần kinh bị chèn ép
• Chân tay bị teo: Chân teo lại, đặc biệt là vùng trước ngoài cẳng chân hay bắp chuối chân, thường thấy trong lao cột sống thắt lưng. Một số triệu chứng phụ kèm theo có thể kể đến như liệt vận động hai chân, chèn ép tuỷ sống
• Rối loạn biến dưỡng da, lông, móng
• Phồng lên ở ổ bụng dưới. Nếu khối áp xe lớn sẽ chui qua dây chằng bẹn xuống đùi giống dạng áp xe hình nút áp. Áp xe lao có thể xuất hiện lớn sau mông, vùng tam giác Petit trên mào chậu sau, xuống vùng u toạ hay ra mặt ngoài đùi,... Với các khối áp xe lớn, áp xe bể sẽ dẫn đến hiện tượng rò mủ dưới da
• Liệt vận động hai chân

Người bệnh có thể cảm thấy đau đớn tại cột sống

Đối tượng nguy cơ lao cột sống

Nguyên nhân gây ra lao cột sống là vi khuẩn lao nên bất cứ ai nhiễm vi khuẩn này cũng có thể bị lao xương cột sống. Tuy nhiên một số đối tượng sau có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người từng có tiền sử bị lao phổi hoặc lao xương khớp
• Người thường xuyên tiếp xúc với người bệnh lao xương 
• Người có hệ miễn dịch suy giảm
• Người sống trong môi trường có điều kiện vệ sinh kém
• Người có chế độ dinh dưỡng kém

Phòng ngừa bệnh lao cột sống

Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh lao, chúng ta có thể chủ động thực hiện các biện pháp như sau:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống
• Tránh tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi, khi tiếp xúc phải có biện pháp tránh lây nhiễm
• Duy trì lối sống khoa học, lành mạnh
• Hạn chế tiếp xúc với thuốc lá, bụi và hoá chất
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ vào bữa ăn hàng ngày
• Thăm khám sức khỏe xương khớp định kỳ

Các biện pháp chẩn đoán lao cột sống

Để tìm ra bệnh lý, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và hỏi thăm triệu chứng, tiền sử bệnh lý của bệnh nhân. Một số phương pháp hỗ trợ chẩn đoán bệnh bao gồm:

• Chụp X-quang cột sống: Phát hiện các tổn thương lao điển hình tại đĩa đệm. Đĩa đệm hẹp, các đốt sống có xu hướng dính sát lại với nhau, bờ thân sống tạo thành các hang, đường hầm. Bệnh nhân không có phản ứng dày xương, ngà xương kèm theo sự phá huỷ xương và thường ít gặp ở cung sau đốt sống nên nếu thấy phá huỷ có thể chẩn đoán do ung thư
• Chụp CT-Scan : Đánh giá chi tiết tổn thương xương về mặt cấu trúc
• Siêu âm: Xem xét tổn thương khối cơ thắt lưng chậu
• Chụp MRI: Đánh giá mức độ tổn thương mô mềm và tủy sống
• Các xét nghiệm khác như: Tốc độ máu lắng, phản ứng Mantoux (+)

Chụp X Quang là một trong các phương pháp chẩn đoán thông dụng nhất

Các biện pháp điều trị lao cột sống như thế nào?

Các phương pháp điều trị lao xương cột sống sẽ được cá nhân hoá phù hợp với diễn biến bệnh và tình trạng sức khoẻ của người bệnh. Về cơ bản, phá đồ điều trị lao cột sống sẽ bao gồm: Điều trị nguyên nhân và điều trị các biến chứng liên quan.

Điều trị căn nguyên

Cách điều trị căn nguyên là dùng thuốc chống lao, thường được chỉ định đường uống hoặc đường tiêm. Sau khi uống thuốc, bạn phải nghỉ ngơi trên giường trong khoảng 4 - 5 tuần. Điều này giúp thuốc hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn và nâng cao hiệu quả hồi phục. 

Điều trị biến chứng 

Một số ca bệnh nặng khi vi khuẩn lao phá huỷ cột sống nghiêm trọng có thể dẫn đến mất vững cột sống. Khi đó, bệnh nhân cần được phẫu thuật kịp thời.

Ngoài ra bạn nên lưu ý:

• Không mang vác các vật nặng
• Có chế độ nghỉ ngơi phù hợp
• Dùng thuốc giảm đau đẻ kiểm soát cơn dau
• Dùng nẹp cố định để phòng ngừa bị gù cột sống hay yếu liệt chi

Nhìn chung, lao cột sống mặc dù là bệnh lý nguy hiểm nhưng nếu được phát hiện và điều trị sớm thì có thể kiểm soát tốt. Do đó, việc thăm khám định kỳ sức khoẻ là vô cùng quan trọng, có ý nghĩa bảo vệ chúng ta khỏi các nguy cơ liệt, biến dạng cột sống của các bệnh xương khớp diễn biến âm thầm.