Phản xạ gân xương: Chỉ định, phương pháp và yếu tố ảnh hưởng

Phương Loan

29-07-2025

goole news
16

Phản xạ gân xương là một kích thích tự nhiên của hệ thống tự vệ cơ thể, tạo ra những phản ứng vận động tự động khi xuất hiện tác động ngoại lực. Đây cũng là bài kiểm tra lâm sàng quan trọng trong thăm khám, đánh giá các tổn thương thần kinh trung ương hoặc ngoại biên.

Phản xạ gân xương là gì?

Phản xạ gân xương hay phản xạ căng cơ là một phản xạ tự động của cơ thể, xuất hiện khi vùng gân chịu kích thích cơ học, thường do một cú gõ nhẹ. Trước tác động này, cơ thể sẽ dáp lại bằng một chuyển động co giật nhẹ của cơ tương ứng.

Phản xạ gân xương là một phản ứng tự động của cơ thể

Phản xạ gân xương là một phản ứng tự động của cơ thể

Ví dụ như khi bác sĩ sử dụng búa cao su tác động một lực nhẹ lên xương bánh chè, chân sẽ tự động đá nhẹ ra phía trước. Hiện tượng này được gọi là phản xạ gân xương bánh chè, đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể mà không cần sự can thiệp của ý thức.

Khám căng cơ là quá trình đánh giá các sợi cơ có hướng tâm, kết nối synap trong tủy sống, dây thàn kinh vận động và các đường vận động đi xuống. Nếu xuất hiện các tổn thương noron vận động phía dưới, bệnh nhân có thể chậm phản xạ. Ngược lạ tổn thương noron vận động phía trên dễ gây ra tăng cường phản xạ.

Vì sao cần khám phản xạ gân xương?

Trong khám lâm sàng thần kinh, việc khám phản xạ được thực hiện nhằm các mục đích chính như:

  • Phát hiện sớm các bất thường thần kinh như mất phản xạ, phản xạ yếu hoặc tăng phản xạ, đều là biểu hiện của các tổn thương thần kinh trung ương hoặc ngoại biên.
  • Định vị tổn thương thông qua khám phản xạ, xác định vùng tuỷ sống hoặc dây thần kinh bị ảnh hưởng.
  • Theo dõi tình hình phục hồi và tiến triển các bệnh lý như viêm tuỷ, thoát vị đĩa đệm, thoái hoá thần kinh,...
  • Chẩn đoán phân biệt tổn thương thần kinh trung ương với thần kinh ngoại biên, từ đó có hướng điều trị phù hợp.
  • Khám phản xạ là thủ thuật lâm sàng đơn giản, không gây đau nhức, tốn kém và dễ dàng tái thực hiện nhiều lần trong điều trị.

Một số lợi ích khi kiểm tra phản ứng căng cơ

Một số lợi ích khi kiểm tra phản ứng căng cơ

Ai nên khám tăng phản xạ căng cơ?

Kiểm tra phản xạ căng cơ đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hệ thống thần kinh, được coi là bài đánh giá khách quan nhất. Nếu người bệnh xuất hiện các triệu chứng chân tay tê bì, yếu, một phần cơ thể bị mất cảm giác, co giật bất thường, run tay, đau cột sống,... cần nhanh chóng thăm khám.

Ngoài ra, khám phản xạ còn được chỉ định khi nghi ngờ các bệnh lý thoát vị đĩa đệm, tổn thương tuỷ sống, đa xơ cứng, viêm tuỷ, viêm dây thần kinh, tai biến mạch máu não. Hoặc các bệnh lý thần kinh ngoại biên do tiểu đường, nhiễm độc, thiếu hụt vitamin,...

Quy trình khám phản xạ tại một số gân xương chính

Quy trình khám ở từng vị trí có sự khác biệt nhất định và tuân theo nguyên tắc an toàn cụ thể.

  • Hướng dẫn bệnh nhân ngồi hoặc nằm vào tư thế thoải mái.
  • Sử dụng búa phản xạ gõ vào gân cơ, màng xương, tuyệt đối không dùng búa gõ vào thân cơ, tránh gây phản xạ cơ.
  • Gõ từng cặp phản xạ đồng đều hai bên, lần lượt từ trên xuống dưới để dảm bảo không bị bỏ sót.
  • Đối với người bị mất phản xạ, trước khi khám cần đảm bảo bệnh nhân không lên gân. Hãy giải thích, hướng dẫn bệnh nhân trong quá trình thăm khám.

Nguyên tắc khi khám phản xạ căng cơ tại các gân xương chính

Nguyên tắc khi khám phản xạ căng cơ tại các gân xương chính

Hiện nay có nhiều phương pháp kiểm tra phản xạ gân xương, thường được ứng dụng đánh giá tình trạng và hoạt động hệ thần kinh. Bao gồm:

  • Phản xạ gân cơ là phương pháp sử dụng đinh châm, thiết bị chuyên dụng như máy tạ nhằm kích thích gân cơ, đánh giá phản ứng co cơ tự động.
  • Phản xạ cơ xương thường được theo dõi qua các kích thích gân xương, từ đó theo dõi sự co thắt và giãn cơ liên tục.
  • Phản xạ bề mặt cho phép đánh giá phản ứng của da đối với các kích thích, ví dụ như làm nổi mụn để kiểm tra hoạt động các đường thần kinh periferi.
  • Phản xạ nút chuột bằng cách kích thích gân xương lòng bàn tay, đánh giá sự co lại của cơ nhằm xác định chức năng hoạt động hệ thống thần kinh trung ương.
  • Phản xạ gân cơ tứ đầu được kiểm tra bằng cách kích thích đồng từ của chân, theo dõi sự co giãn ngón chân. Chủ yếu ứng dụng để xem xét tình trạng thần kinh trung ướng ở trẻ nhỏ và người lớn.

Những yếu tố ảnh hưởng đến phản ứng phản xạ

Phản xạ gân xương dễ dàng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, có thể kể đến như:

  • Tình trạng sức khoẻ tổng thể: Mọi sự thay đổi về sức khoẻ như xuất hiện bệnh lý thần kinh, viêm nhiễm đều có thể tác động đến phản ứng phản xạ.
  • Tình trạng cơ bắp: Mức độ căng cơ của người bệnh do mệt mỏi, căng thẳng, cơ yếu thường làm xuất hiện những biến động khi tiến hành kiểm tra.
  • Tuổi tác: Phản xạ gân xương ở mỗi độ tuổi có thể khác nhau, trong đó phản ứng của người già thường chậm trẻ hơn người trẻ.
  • Tác động ngoại vi: Áp lực, nhiệt độ, đau đớn từ việc kích thích gân xương sẽ làm thay đổi kết quả kiểm tra phản ứng phản xạ.
  • Tình trạng stress và emotion: Tâm lý căng thẳng, lo lắng kéo dài sẽ ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh, kéo theo tăng, chậm hoặc mất phản xạ.
  • Thuốc, chất gây nghiện: Sử dụng một số loại thuốc, chất gây nghiện cũng được liệt kê trong danh sách những yếu tố ảnh hưởng đến phản ứng phản xạ gân.

Nhóm yếu tố ảnh hưởng đến phản ứng phản xạ căng cơ

Nhóm yếu tố ảnh hưởng đến phản ứng phản xạ căng cơ

Phản xạ gân xương là một phản ứng quan trọng trong hệ thống tự vệ của cơ thể, đảm nhiệm vai trò duy trì sự an toàn và tinh ổn định thông thường. Tiến hành kiểm tra đánh giá cho phép bác sĩ thu thập những thông tin cần thiết về chức năng hệ thống thần kinh. Đồng thời xem xét mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ liên quan.

BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG

Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn

 

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.

13

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

19001806 Đặt lịch khám