Sự khác nhau giữa bệnh rối loạn lưỡng cực và trầm cảm

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực còn được biết đến với tên gọi trầm cảm hưng cảm, là một bệnh lý tâm thần đặc trưng bởi những thay đổi cảm xúc cực đoan theo chu kỳ. Những biến động này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của người bệnh.

Người mắc rối loạn lưỡng cực trải qua những giai đoạn cảm xúc khác nhau, bao gồm:

• Giai đoạn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ: Người bệnh có thể cảm thấy tràn đầy năng lượng, phấn khích quá mức, suy nghĩ nhanh và hành động bốc đồng. Trong trường hợp nghiêm trọng, họ có thể gặp loạn thần – tức là mất liên lạc với thực tế.
• Giai đoạn trầm cảm: Xuất hiện cảm giác buồn bã, tuyệt vọng, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày, kèm theo rối loạn giấc ngủ, ăn uống và suy nghĩ tiêu cực.
• Giai đoạn ổn định: Xen kẽ giữa các giai đoạn trên, người bệnh có thể có khoảng thời gian tâm trạng bình thường, giúp họ duy trì sinh hoạt hàng ngày.

Những thay đổi tâm trạng này không chỉ tác động đến sức khỏe tinh thần mà còn ảnh hưởng đến giấc ngủ, mức năng lượng, hành vi và khả năng suy nghĩ của người bệnh. Đặc biệt, chúng có thể làm gián đoạn các mối quan hệ trong gia đình, công việc và học tập.

Rối loạn lưỡng cực là một bệnh lý tâm thần khiến người bệnh thay đổi cảm xúc thất thường

Mặc dù nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực vẫn chưa được xác định rõ ràng, các nghiên cứu cho thấy bệnh có thể liên quan đến yếu tố di truyền, sự mất cân bằng hóa chất não và các tác động từ môi trường. Một số yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc rối loạn tâm thần có nguy cơ cao hơn.
• Mất cân bằng sinh hóa trong não: Sự rối loạn của các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine, serotonin có thể góp phần gây bệnh.
• Tác nhân môi trường: Căng thẳng kéo dài, sang chấn tâm lý, lạm dụng rượu, ma túy hoặc một số loại thuốc có thể kích hoạt các cơn lưỡng cực.

Bệnh được chia thành ba loại chính, dựa trên mức độ nghiêm trọng và kiểu biến động cảm xúc:

• Rối loạn lưỡng cực I: Có ít nhất một giai đoạn hưng cảm kéo dài, có thể xảy ra trước hoặc sau các giai đoạn trầm cảm hoặc hưng cảm nhẹ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, cơn hưng cảm có thể dẫn đến loạn thần, khiến người bệnh có ảo giác hoặc hoang tưởng.
• Rối loạn lưỡng cực II: Người bệnh trải qua ít nhất một cơn trầm cảm nặng và một cơn hưng cảm nhẹ. Điểm khác biệt quan trọng là chưa từng xuất hiện cơn hưng cảm toàn phát như trong lưỡng cực I.
• Rối loạn khí sắc chu kỳ: Xuất hiện những giai đoạn có triệu chứng hưng cảm nhẹ và trầm cảm kéo dài ít nhất 2 năm (hoặc 1 năm đối với trẻ em và thanh thiếu niên). Tuy nhiên, các triệu chứng không đủ nghiêm trọng để chẩn đoán lưỡng cực I hoặc II.

Rối loạn lưỡng cực không thể tự khỏi nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được với sự hỗ trợ từ y học. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng cách và duy trì lối sống lành mạnh có thể giúp người bệnh sống một cuộc sống ổn định và chất lượng hơn. 

Bệnh trầm cảm là gì?

Bệnh trầm cảm hay rối loạn trầm cảm là một rối loạn tâm thần khá phổ biến gây ảnh hưởng tiêu cực đến suy nghĩ, cảm xúc, hành vi và cách nhìn nhận cuộc sống của người bệnh. 

Bệnh trầm cảm có thể xuất hiện mọi lứa tuổi, thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới, đồng thời người trẻ có khả năng mắc bệnh cao hơn người lớn tuổi. Các triệu chứng của bệnh có thể thay đổi tùy thuộc mức độ nghiêm trọng của bệnh và biểu hiện khác nhau ở mỗi người. Một số dấu hiệu mà người bệnh thường thể hiện bao gồm: 

• Cảm thấy buồn bã, dễ nổi cáu, trống rỗng. 
• Mất hứng thú hoặc niềm vui trong các hoạt động yêu thích. 
• Thay đổi khẩu vị, cân nặng tăng hoặc giảm không kiểm soát. 
• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều. 
• Mất năng lượng hoạt động hoặc cảm thấy mệt mỏi, kiệt quệ. 
• Tăng cá hoạt động thể chất không có mục đích hoặc chuyển động, lời nói chậm chạp. 
• Cảm thấy bản thân vô dụng hoặc cảm thấy tội lỗi quá mức. 
• Giảm khả năng suy nghĩ, tập trung kém hoặc khó khăn khi đưa ra quyết định. 
• Có suy nghĩ về cái chết, có ý định tự tử hoặc cố gắng tự tử. 

Người bệnh có thể cảm thấy buồn hoặc mất tinh thần trong cuộc sống. Để chẩn đoán chính xác mắc bệnh trầm cảm, các triệu chứng cần xuất hiện ở phần lớn thời gian trong ngày, kéo dài hơn 2 tuần. 

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến khiến người bệnh có suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực

Phân biệt giữa rối loạn lưỡng cực và trầm cảm

Rối loạn lưỡng cực là chứng rối loạn tâm thần, người bệnh có thể chuyển tâm trạng nhanh chóng, lúc hưng phấn quá mức nhưng có thể rơi vào trạng thái ủ rũ nhanh chóng. 

Không ít người cho rằng, rối loạn lưỡng cực cũng là một dạng của trầm cảm và phương pháp điều trị tương tự nhau. Tuy nhiên, thực tế là rối loạn lưỡng cực và trầm cảm là hai bệnh lý khác nhau cả về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị,... 

Người bệnh mắc rối loạn lưỡng được bị chẩn đoán và điều trị giống bệnh trầm cảm sẽ không đạt được kết quả tốt. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân chỉ có biểu hiện trầm cảm, không thể hiện các triệu chứng hưng phấn quá mức sẽ khó khăn trong việc chẩn đoán bệnh. 

Đặc trưng của chứng trầm cảm là trầm cảm đơn cực, còn rối loạn lưỡng cực thường trải qua 3 giai đoạn khác nhau:

• Giai đoạn trầm cảm.
• Giai đoạn hưng cảm quá mức. 
• Giai đoạn trầm cảm. 

So với trầm cảm, chứng rối loạn lưỡng cực phức tạp, các triệu chứng nhiều hơn và khó điều trị hơn. Theo thống kê, tỷ lệ tử vong ở người mắc rối loạn lưỡng cực cũng cao hơn so với trầm cảm và các bệnh lý tâm lý khác. 

Thông thường, trầm cảm thường được can thiệp điều trị bằng thuốc chống trầm cảm kết hợp liệu pháp tâm lý. Trong đó, rối loạn lưỡng cực chủ yếu tập trung vào thuốc giúp ổn định tâm trạng, thuốc chống loạn thần và có thể là thuốc chống trầm cảm kết hợp với liệu pháp tâm lý.

Sự khác nhau giữa rối loạn lưỡng cực và trầm cảm

Phương pháp điều trị bệnh rối loạn lưỡng cực và trầm cảm

Bệnh rối loạn lưỡng cực và trầm cảm là hai bệnh lý khác nhau nên có phương pháp điều trị khác nhau để đem lại hiệu quả tốt nhất. Đây cũng là điểm khác nhau đáng kể của hai bệnh này mà không nên nhầm lẫn. 

Phương pháp điều trị bệnh trầm cảm

Trầm cảm là một trong những rối loạn tâm thần để điều trị sớm giúp đem lại kết quả điều trị tốt nhất. Có khoảng 70-90% người mắc bệnh đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị. Một số phương pháp điều trị bao gồm: 

• Thuốc chống trầm cảm
• Tâm lý trị liệu
• Liệu pháp sốc điện (ECT)
• Cải thiện lối sống và tinh thần

Phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực là có thể kéo dài suốt đời nên bạn cần tuân thủ và can thiệp điều trị sớm để tránh tái phát các cơn hưng cảm hoặc trầm cảm. Dựa vào tình trạng của người bệnh mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp thích hợp để tránh tái phát bệnh. Bao gồm: 

• Sử dụng thuốc kê đơn
• Tâm lý trị liệu
• Liệu pháp sốc điện (ECT)

Nếu người bệnh có những hành vi, suy nghĩ đến việc tự tử hoặc mất kết nối với thực tế, bác sĩ có thể yêu cầu nhập viện theo dõi. Điều trị sức khỏe tâm thần tại bệnh viện giúp người bệnh an toàn, ổn định tâm trạng và hạn chế các hành vi có thể gây hại đến bản thân. 

Người bệnh cần kết hợp sử dụng thuốc và điều trị tâm lý

Biện pháp phòng ngừa các bệnh tâm lý

Mặc dù rối loạn lưỡng cực và trầm cảm có thể do nhiều nguyên nhân gây ra nhưng có thể hạn chế nguy cơ mắc bệnh bằng nhiều biện pháp khác nhau. Tuy nhiên, hiện nay chưa có phương pháp ngăn ngừa bệnh cụ thể, tuy nhiên có một số lưu ý giúp giảm khả năng mắc các bệnh tâm lý. Bao gồm:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh và cân đối bằng cách bổ sung nhiều rau xanh, trái cây. Hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh, dầu mỡ,... 
• Tăng cường các hoạt động thể chất yêu thích: Tập thể dục giúp giải tỏa căng thẳng, cải thiện tâm trạng và tăng cường sức đề kháng. Nên duy trì thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày. 
• Ngủ đủ giấc: Nên xây dựng thói quen ngủ đúng giờ và đầy đủ giấc. 
• Quản lý căng thẳng: Học cách giải tỏa căng thẳng và áp lực trong cuộc sống bằng các phương pháp như yoga, thiền,... 
• Xây dựng và duy trì mối quan hệ xã hội lành mạnh. 
• Kiểm tra sức khỏe tinh thần định kỳ giúp phát hiện và điều trị sớm. 
• Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, chất gây nghiện có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý. 
• Quan sát, theo dõi sức khỏe tâm lý của những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh như người trẻ, phụ nữ sau sinh,... 

Xây dựng lối sống khoa học là biện pháp phòng ngừa các bệnh tâm lý

Bệnh rối loạn lưỡng cực và trầm cảm là hai bệnh lý hoàn toàn khác nhau nhưng vẫn có nhiều người nhầm lẫn. Bệnh rối loạn lưỡng cực có các giai đoạn, triệu chứng phức tạp hơn bệnh trầm cảm. Tuy nhiên, các bệnh lý về tâm lý đều gây ra các ảnh hưởng tiêu cực cần được can thiệp điều trị để người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã giúp hiểu về sự khác nhau giữa rối loạn lưỡng cực và trầm cảm. Nếu Quý khách có nhu cầu thăm khám các bệnh lý về tâm lý, trong đó có rối loạn lưỡng cực và trầm cảm có thể liên hệ Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.