Rung giật cơ khi ngủ: Vì sao xảy ra và có đáng lo ngại không?

Rung giật cơ khi ngủ là gì?

Rung giật cơ khi ngủ, hay còn gọi là các cơn co giật cơ đột ngột, là hiện tượng khá phổ biến xảy ra trong quá trình ngủ. Tình trạng này có thể xuất hiện ngẫu nhiên hoặc theo chuỗi, xảy ra ở một nhóm cơ hoặc toàn bộ cơ thể và thường bắt gặp ngay trước khi bước vào giai đoạn ngủ sâu.

Những cơn giật cơ đầu giấc (Hypnagogic Jerk) là dạng co thắt cơ bắp không chủ ý, xuất hiện trong giai đoạn chuyển tiếp giữa thức và ngủ. Đặc điểm của hiện tượng này là cơ thể vừa thả lỏng, chuẩn bị chìm vào giấc ngủ thì đột ngột có một cú giật mạnh. Người mắc thường có cảm giác giống như bị rơi, hụt chân hoặc giật toàn thân. Ngoài ra, tình trạng co giật cơ vô thức cũng có thể xuất hiện vào cuối giấc ngủ, được gọi là Hypnic Jerk.

Hầu hết các trường hợp rung giật cơ khi ngủ đều lành tính, không gây nguy hiểm và không ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Tuy nhiên, ở một số người, cơn co giật có thể mạnh đến mức làm tỉnh giấc, gây cảm giác bàng hoàng hoặc thoáng mất kiểm soát vận động ở tay, chân hay toàn thân trong vài giây. 

Vì sao xảy ra tình trạng rung giật cơ khi ngủ? Nguyên nhân do đâu? 

Hiện tượng rung giật cơ khi ngủ (Hypnic jerk) là một dạng co giật cơ không chủ ý, thường xuất hiện ở giai đoạn chuyển từ thức sang ngủ. Mặc dù được xem là lành tính trong đa số trường hợp, các chuyên gia thần kinh đã đưa ra nhiều giải thích khác nhau về cơ chế gây ra hiện tượng này.

Một nhóm giả thuyết cho rằng khi cơ thể bắt đầu chìm vào giấc ngủ, não bộ không nhận được tín hiệu rõ ràng từ các nhóm cơ và “hiểu nhầm” rằng cơ thể đang rơi tự do. Theo phản xạ bảo vệ, não gửi tín hiệu kích hoạt cơ bắp co thắt mạnh để “giữ thăng bằng”, dẫn đến cảm giác giật mình hoặc rung giật cơ. Tình trạng này thường dễ xảy ra hơn khi cơ thể mệt mỏi, kiệt sức hoặc chịu áp lực tâm lý kéo dài.

Hiện tượng thường xảy ra trong giai đoạn chuyển tiếp từ thức sang ngủ và có thể kèm theo cảm giác như đang rơi hoặc bị va chạm

Một giả thuyết khác giải thích rằng khi ngủ, não bộ giảm dần hoạt động kiểm soát vận động, nhưng các dây thần kinh ngoại biên và sợi cơ vẫn còn hoạt động ở mức độ thấp. Sự chênh lệch giữa tín hiệu thần kinh và mức độ thư giãn cơ bắp, kết hợp với tuần hoàn máu giảm trong giai đoạn ngủ sâu, có thể kích hoạt những cơn co giật nhỏ. Trong một số trường hợp hiếm gặp, rung giật cơ khi ngủ cũng có thể liên quan đến các rối loạn thần kinh như:

• Parkinson
• Alzheimer
• Động kinh
• Đa xơ cứng (Multiple sclerosis)

Xem thêm:

• Bệnh Parkinson là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
  

Yếu tố nguy cơ làm tăng xuất hiện rung giật cơ khi ngủ

Những yếu tố sau có thể khiến tình trạng rung giật cơ khi ngủ xảy ra thường xuyên hơn:

• Tập thể dục vào buổi tối hoặc tập quá gần giờ đi ngủ
• Sử dụng chất kích thích như caffeine, nicotine
• Căng thẳng tâm lý, lo âu kéo dài
• Lối sống thiếu khoa học, ngủ không đúng giờ hoặc rối loạn giấc ngủ

Bị rung giật cơ khi ngủ có đáng lo ngại không?

Rung giật cơ khi ngủ trong phần lớn trường hợp không nguy hiểm và được xem là một phản xạ sinh lý bình thường của cơ thể khi bước vào giai đoạn ngủ. Tuy nhiên, nếu đi kèm các biểu hiện bất thường như đau tăng dần, lú lẫn, tiểu không tự chủ, co giật kéo dài hoặc gây chấn thương, người bệnh cần được thăm khám sớm để loại trừ những vấn đề thần kinh – cơ tiềm ẩn.

Mặc dù các cú giật cơ này đôi khi khiến giấc ngủ bị gián đoạn hoặc làm người nằm cạnh giật mình, chúng không tạo ra rủi ro sức khỏe nghiêm trọng. Ở một số ít người, phản xạ giật mạnh có thể dẫn đến chuột rút, co thắt cơ hoặc vết bầm nhẹ, nhưng những chấn thương nặng liên quan đến hiện tượng này là cực kỳ hiếm gặp.

Cách khắc phục chứng rung giật cơ khi ngủ 

Hầu hết các trường hợp rung giật cơ khi ngủ đều lành tính và không cần can thiệp y tế đặc hiệu. Người bệnh chỉ cần hạn chế các yếu tố khiến tình trạng trở nên rõ rệt hơn, chẳng hạn như cải thiện chất lượng giấc ngủ, kiểm soát căng thẳng, tránh lo âu kéo dài, không sử dụng thực phẩm chứa caffeine vào buổi chiều – tối, đồng thời tránh tập luyện cường độ cao trước giờ ngủ. Những thay đổi nhỏ này giúp hệ thần kinh ổn định hơn và giảm đáng kể tần suất co giật khi chìm vào giấc ngủ.

Tuy nhiên, nếu rung giật cơ xuất hiện thường xuyên, kéo dài hoặc làm gián đoạn giấc ngủ, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra chuyên sâu nhằm loại trừ các rối loạn thần kinh – giấc ngủ tiềm ẩn. Khi cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc hỗ trợ:

Khắc phục chứng rung giật cơ khi ngủ có thể bao gồm việc sử dụng một số loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ

• Clonazepam: Thuốc có tác dụng an thần nhẹ và gây buồn ngủ, thường được dùng vào buổi tối để giúp bệnh nhân dễ vào giấc hơn. Hiệu quả của Clonazepam có thể giảm dần theo thời gian, vì vậy bệnh nhân nên bắt đầu với liều thấp, đồng thời kết hợp các biện pháp không dùng thuốc để hạn chế việc phải tăng liều nhanh.
• Natri Valproat: Có thể sử dụng đơn độc hoặc phối hợp cùng Clonazepam để kiểm soát các dạng rung giật cơ, bao gồm cả hiện tượng xảy ra trong lúc ngủ.
• Các thuốc khác: Như Barbiturates, Phenytoin hoặc Primidone, đôi khi được dùng trong các trường hợp rung giật cơ liên quan đến những rối loạn thần kinh khác.

Ngoài ra, nếu rung giật cơ khi ngủ xuất hiện như một phần của các bệnh lý nền như Parkinson, Alzheimer, bệnh đa xơ cứng hay động kinh, người bệnh cần được điều trị theo phác đồ đặc hiệu của từng bệnh. Khi bệnh lý nền được kiểm soát tốt, triệu chứng rung giật cơ cũng thường giảm theo.

Kết luận

Rung giật cơ khi ngủ là phản xạ sinh lý thường gặp và đa số không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu tình trạng xảy ra liên tục, kèm mất ngủ, mệt mỏi ban ngày, đau cơ hoặc co giật bất thường, bạn không nên chủ quan. Hiểu rõ nguyên nhân, điều chỉnh thói quen sinh hoạt và thăm khám khi cần thiết sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng hiệu quả và bảo vệ sức khỏe giấc ngủ về lâu dài.