Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm là gì?

Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm là hiện tượng các chất cặn bã tích tụ, lắng đọng tại tuyến nước bọt dưới hàm, dẫn đến hình thành sỏi. Các viên sỏi có thành phần chính là chất hữu cơ và vô cơ, ứ đọng lâu ngày có thể dẫn đến viêm tuyến nước bọt.

Hình ảnh sỏi tuyến nước bọt dưới hàm

Các viên sỏi thông thường sẽ lớn theo thời gian, làm biến dạng vùng mặt, tắc nghẽn dòng chảy, khởi phát tình trạng viêm, nhiễm trùng. Người bệnh khi này đối diện với nguy cơ giảm chức năng nói, nuốt và bài tiết nước bọt.

Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm triệu chứng

Phần lớn sỏi tuyến nước bọt dưới hàm không gây triệu chứng điển hình, còn được gọi là sỏi im lặng. Bệnh nhân thường phát hiện sau khi kích thước sỏi đủ to, làm tắc nghẽn 1 hoặc toàn phần đường dẫn lưu nước bọt.

Bệnh nhân có thể quan sát, theo dõi bệnh lý dựa vào các biểu hiện cơ bản như:

• Sốt chủ yếu gặp ở bệnh nhân bị nhiễm trùng tuyến dưới do sỏi.
• Mất cân đối vùng dưới hàm.
• Tiết mủ vùng ống tuyến.
• Đau, sưng tái diễn trong và sau bữa ăn.
• Quan sát bằng mắt thường nhận thấy khối sỏi hình oval, cứng, màu vàng hoặc trắng ở sàn miệng.

Triệu chứng gây sỏi tuyến ở ống tuyến nước bọt dưới hàm

Phương pháp chẩn đoán

Thăm khám phát hiện sỏi tuyến nước bọt dưới hàm cần kết hợp giữa khám lâm sàng và hình ảnh kỹ thuật cao. Ban đầu, bệnh nhân sẽ được khai thác triệu chứng bệnh, bác sĩ có thể quan sát thêm kích thích sỏi tuyến nước bọt.

Tiếp đến chỉ định chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu:

• Chụp X-quang ống tuyến nước bọt tầm soát ống tuyến, bệnh lý tiềm ẩn, xác định vị trí tắc nghẽn, phát hiện nhiễm trùng, khối u và sỏi tuyến.
• Chụp CT-Scan không chỉ xác định vị trí sỏi tuyến nước bọt, mà còn phát hiện các biến chứng như áp xe, bệnh lý tồn tại.
• Siêu âm là phương pháp không xâm lấn, được ứng dụng trong phát hiện sỏi tuyến dưới hàm. Kết quả chính xác có thể lên tới 99% với viên sỏi > 1,5mm.

Các kỹ thuật hỗ trợ chẩn đoán, kiểm tra sỏi tuyến

Biến chứng nguy hiểm cần thận trọng

Sỏi tuyến lâu ngày không được loại bỏ có thể làm cản trở quá trình bài tiết tuyến nước bọt dưới hàm. Bệnh nhân có thể đối diện với các biến chứng nguy hiểm như:

• Giảm vĩnh viễn chức năng, hoặc mất chức năng tiết nước bọt.
• Nhiễm trùng tái phát do không suy giảm khả năng tiết nước bọt.
• Teo tuyến nước bọt.
• Xơ hóa.
• Mất chức năng bài tiết.

Phương pháp điều trị sỏi tuyến nước bọt

Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy theo mức độ bệnh. Bệnh nhân có thể được chỉ định dùng thuốc, xoa bóp hoặc dùng sialogogues.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là hướng can thiệp đầu tiên với bệnh nhân bị sỏi tuyến dưới hàm. Thuốc kê chủ yếu nhằm giảm đau, giảm các triệu chứng do sỏi gây ra. Thuốc kháng sinh cũng có thể được kê đơn, ngăn nguy cơ viêm tuyến nước bọt cấp tính.

Điều trị sỏi tuyến dưới hàm bằng thuốc

Ngậm chanh

Ngậm chanh là biện pháp hỗ trợ điều trị, kích thích tuyến nước bọt hoạt động giúp đẩy sỏi ra ngoài một cách tự nhiên. Bạn có thể dùng chanh hoặc kẹo ngậm chua, mỗi lần dùng cách nhau 2 - 3 giờ.

Massage

Với những sỏi tuyến hình thành tại lỗ ống nước bọt, bệnh nhân có thể tự dùng tay nặn sỏi. Bạn nên nhờ đến sự hướng dẫn của bác sĩ, để vệ sinh hơn nên dùng tăm bông.

Phẫu thuật

Trường hợp loại bỏ sỏi bằng thuốc, massage hoặc ngậm chanh không hiệu quả. Bác sĩ buộc phải chỉ định can thiệp phẫu thuật ngoại khoa:

• Thủ thuật xâm lấn áp dụng với nhóm sỏi nhỏ hoặc trung bình. Kỹ thuật nội soi sẽ tiến hành lấy sỏi ra ngoài, đồng thời bảo tồn tuyến nước bọt. Các viên sỏi lớn có thể được can thiệp phá vỡ bằng tia laser.
• Mổ mở thực hiện khi cần cắt bỏ hoàn toàn ống tuyến, chỉ áp dụng khi thủ thuật xâm lấn không cho kết quả.
• Phẫu thuật sử dụng công nghệ robot cho phép bác sĩ quan sát hình ảnh rõ nét về các khu vực hình thành sỏi, thuận lợi với những nơi có không gian chật hẹp.
• Phương pháp kết hợp áp dụng đồng thời kỹ thuật nội soi và phẫu thuật, loại bỏ các viên sỏi ở vị trí khó và kích thước lớn hơn bình thường.

Xem thêm: Tán sỏi bằng laser: Chỉ định, chi phí, quy trình và chăm sóc hậu phẫu

Các phương pháp phẫu thuật loại bỏ sỏi tuyến

Biện pháp phòng ngừa sỏi tuyến nước bọt dưới hàm

Nguyên nhân hình thành sỏi tuyến dưới hàm còn nhiều tranh cãi, chưa có nghiên cứu chứng minh. Phần lớn giả thuyết liên quan đến nhiễm trùng, ứ đọng nước bọt hoặc động cơ chất hóa học.

Dù mọi thông tin vẫn còn mơ hồ nhưng chuyên gia y tế vẫn luôn khuyến cáo, bệnh nhân nên giữ một khoang miệng sạch sẽ, uống đủ nước giúp quá trình dẫn lưu nước bọt diễn ra hiệu quả, giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Chăm sóc khoang miệng giúp phòng ngừa sỏi tuyến nước bọt

Đồng thời chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ 6 - 12 tháng/lần. Không chỉ có tác dụng phòng ngừa bệnh lý về Tai - Mũi - Họng, bao gồm sức khỏe tổng thể nói chung.

Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm hiện nay chưa có nghiên cứu khoa học nêu rõ nguyên nhân gây bệnh. Một số trường hợp sỏi im lặng âm thầm diễn tiến, bệnh nhân chỉ phát hiện khi kích thước sỏi lớn và chèn ép lên khoang miệng.